Ekonomian, hodeitzarrak hurbiltzen diren bakoitzean, eztabaida bat sortzen da, eta eztabaida horrek, tradizionalki, indar handiagoa hartzen du agintari politikoetan ekonomikoetan baino. Europa jasaten ari dena – Eta Mendebaldeko zati handi bat – Krisi bat da, atzeraldi tekniko baten atarikoa edo moteltze hutsa? Terminologiaz haratago, udazkena baikortasunerako gonbiterik egiten ez duten hainbat erakunde eta entitateren txosten, dokumentu eta aurreikuspenez beteta hasi da. Hazkundearen beherapena eta inflazioaren igoera hamarren batzuk gorabehera, gai kualitatiboak dira inportanteenak. Eta baita gehien kezkatzen dutenak ere.
Gai horiek ezagunak dira gizarte osoan. Covid osteko susperraldi desorekatua, antzekorik gabeko energia-krisia iragan hurbilean, eta Ukrainan gerra krudela, arlo ekonomiko eta estrategikoetan ere borroka egiten duena, taula militarraren gainean ez ezik. Faktore horien ondorioz, eta beste batzuen ondorioz, hala nola Asiako hornidura-arazoak Txinako konfinamenduengatik edo nazioarteko harremanen polarizazio eta narriadura gero eta handiagoagatik, ondasunen, zerbitzuen eta lehengaien inflazioa izugarri igo da urte hasieran, mundu mailako lehentasun orokorra pandemia atzean uztea zenean.
Gertakari horien guztien erritmo azkarrak azken asteotako aurreikuspenak aldatzera behartzen ditu erakunde, gobernu eta entitateak. Guztiak, hori bai, datuen okertzearen izendatzaile komunarekin. Bere iragarpenak eguneratu dituen azkena BBVA Research izan da, erakundearen ikerketa zerbitzua. “Espainia egoera” txostenaren azken edizioan, maila globalean izandako dezelerazio-seinaleak egiaztatu ditu, eta 2023an Estatuko BPG % 1 baino ez igotzea aurreikusi du. Espainiako Bankuak ere bere kalkuluak aldatu ditu aste honetan. Ekainean, organismoak iragarri zuen datorren urterako % 2,8 haziko zela Estatuan, baina orain % 1,8ra jaitsi du. Aurreikusitako beherakadaren arrazoiak erakundeak berak ematen ditu: proiektatutako inflazio-tasa handiagoak, finantzaketa-baldintza ez hain onuragarriak, energia-krisiaren areagotzeak gehien kaltetutako adarretako enpresek beren jarduera garatzeko zailtasunak, ziurgabetasunaren igoera eta eskari globalaren ahultzea. Dena ez da albiste txarra. Espainiako Bankuaren azken aurreikuspenen arabera, BPGk % 4,1eko hazkundearekin itxiko du urtea, aurreko dokumentuan bezala. Udan, esportazioek eta turismo-industriaren jarduera handiak eutsi egin diete kontuei.
Antzeko diagnostikoak partekatu dituzte azken asteotan beste erakunde batzuek. NDFk hiru aldiz murriztu ditu hazkunde-proiekzioak, 2022rako % 3,2ra eta 2023rako % 2,9ra, eta hurrengo egunetan hurrengo urterako hazkundea berriro murriztea aurreikusi du. Kristalina Georgieva erakundeko zuzendariak adierazi duenez, munduko ekonomiaren herena ordezkatzen duten herrialdeek gutxienez bi hiruhilekotan jarraian izango dute uzkurdura aurten edo datorren urtean. Gainera, zerga-politikei buruzko eztabaida dago. Azterlan horietako askoren arabera, zerga-figura batzuk jaisteak kalte egin diezaieke gizarteetako sektore ahulenei; izan ere, hasiera batean estimulutzat hartzen dena desberdintasuna areagotzeko tresna izan daiteke. Beste joera bat, ekitaterik ezarena, azken hamarkadan etengabe hazi dena.
Izaera positiboagoa
Ikerketa-zerbitzuek aurreikusten dituzten kalkulu guztiek ez dute hain izaera negatiboa. “Espainia egoera” txostenaren azken edizioan, BBVA Researchek adierazi
Ikerketa-zerbitzuek aurreikusten dituzten kalkulu guztiek ez dute hain izaera negatiboa. “España egoera” txostenaren azken edizioan, BBVA Researchek adierazi du geldialdia laburra izango dela, eta susperraldia 2024ko lehen hilabeteetatik aurrera berraktibatuko dela; izan ere, zenbait faktorek, analisiaren arabera, moteldu egingo dute EBZak agindutako interes-tasen azken bi igoeren eragina. Familia-etxeek eta enpresek posizio hobea dute aurreko igoera-zikloarekin alderatuta, eta, ondorioz, murriztu egingo dira pasiboak. Gainera, ez da espero BPGren aurrerapena ahultzeak eragin garrantzitsurik izango duenik enpleguan. Izan ere, txosten nagusiek ez dute uste langabeziak nabarmen gora egingo duenik, baina egia da, ordainetan, soldatak ez direla inflazioak daraman proportzio berean haziko.
Gainera, BBVA Researchentzat, konfinamendu-aldian metatutako familien aurrezkiak (urteko lehen seihilekoaren amaieran 130.000 milioi euro) handia izaten jarraitzen du, eta horrek prezioen igoerak etxeen gastuan duen eragina leuntzea ahalbidetuko du hurrengo hiruhilekoetan, nahiz eta ekonomiaren inguruko arriskuak izan. Hala ere, eta aurrezki-tasak irmoak direla egia den arren, urte amaieran aurrezpen horretatik zenbat geratuko den egiaztatzeke dago oraindik, oporraldian egindako ordainketa handiagoa eta irailean ikasturtera eta lanera itzultzearekin lotutako gastua kontuan hartuta. Hala ere, eragina moteldu dezaketen beste alderdi soziologiko batzuk ere badaude. Duela hamarkada bateko krisi latzaren kolpeak aurre egiteko gaitasun soziala handitu zuen. Hala eta guztiz ere, klima negatiboa gizartearen itxaropenak kaltetzen ari da. Laboral Kutxaren beste azterlan baten arabera, Euskadiko etxeak ezkorrak dira ekonomiaren bilakaerarekin, bai maila globalean, bai tokikoan, baina ez hainbeste aurrezteko ahalmenarekin eta langabeziari buruzko aurreikuspenekin.