Jose Luis Escrivá Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio ministroak atzo adierazi zuenez, bere taldea lanean ari da pentsioen erreformaren bigarren fasea prest egon dadin. Horrek esan nahiko luke urtea amaitu baino lehen onartu beharko litzatekeela, 2023tik aurrera indarrean egoteko. Hala ere, negoziazioen hainbat iturriren arabera, Escrivá sailaren eta gizarte-eragileen arteko harremanak oraindik aldebiko adostasunak izaten ari dira, paperik eta proposamen-dokumenturik gabe.
Teorian, erreformaren bigarren fase horrek erretiro-pentsioak zehazteko zenbatzen duten urte kopurua handitzeko aukera jaso beharko luke, kotizazio-hutsuneen estaldura hobetzearekin batera. Hala ere, badirudi Gobernuak defendatzen dituen gai horiek ez liratekeela jorratzen ari diren bakarrak izango, baizik eta patronalarekin eta sindikatuekin hitz egitean negoziazioaren eragile batzuentzat ezinbestekoak diren beste gai batzuk sartzen direla.
Zehazki, CC OOko Gizarte Segurantzako arduradun Carlos Bravok atzo Informazio Ekonomikoko Kazetarien Elkarteak (APIE) antolatutako jardunaldi batzuetan adierazi zuenez, bi gai horiek, sindikatuaren ustez, pentsioen erreformaren bigarren faserako balizko itun baten gutxieneko edukiaren zati izan behar dute, zalantzarik gabe. Batetik, kotizazio-oinarri maximoen mugak pixkanaka ezabatzea; eta, bestetik, egungo belaunaldien arteko ekitate-mekanismoa birformulatzea, erdi-atumatikoa izatetik automatikoa izatera igaro dadin, Bruselak Escrivari eskatzen dion bezala.
Bi gai horiek negoziatzen ari dira Gizarte Segurantzaren erreformaren hurrengo faserako elkarrizketetan. Gehieneko oinarrien destoppeari dagokionez, aldeek adostu beharko dute zenbat denboran erabakitzen den mugak kentzea, eta muga hori osoa izango den edo kotizaziopeko soldata-masa handitzea baino ez den izango.
Oraingoz, Gizarte Segurantzak 25 edo 30 urtetan zehar destope hori pixkanaka egitea planteatu du. Horrela, mahai gainean kalkulu ezberdinak daude. Adibidez, CCOOk uste du gaur egun 25.000 milioi soldata-errenta inguru daudela Gizarte Segurantzan kotizatzen ez dutenak gehieneko oinarria gainditzeagatik, 2023rako 4.495 euro hilean (54.000 euro urtean). Horrek esan nahi du kopuru hori gainditzen duten ordaindutako soldaten zatiak ez duela sisteman kotizatzen.
25.000 milioi soldata-errenta
Horren arabera, CCOOk kalkulatu du gaur egun 25.000 milioi soldata-errenta inguru daudela Gizarte Segurantzan kotizatzen ez dutenak; Ministerioaren kalkuluen arabera, berriz, 35.000 milioi inguru dira, klase pasiboak Gizarte Segurantzan sartzea barne hartzen baitute (gehieneko oinarrien % 30 sektore publikoan daude). Zifra horien aurrean, kotizazioa zenbateko horietara zabaltzeak Gizarte Segurantzaren diru-sarrerak beste 7.000 eta 10.000 milioi artean handitzea ekarriko luke, destope prozesu hori amaitzen denean.
Prozesu horretaz gain, beste bi kontu ere badaude. Lehenengoa erretiro aurreratua zigortzeko sistema berri bat martxan jartzea da, 2024an abiatu beharreko gehieneko oinarriaren arabera kotizatzen dutenentzat. Eta gehieneko pentsioa zenbat igoko den ere erabaki beharko da.
Puntu horretan, CEOE patronala da gehieneko erretiroak destope-prozesu horretan gehieneko oinarriak egiten duen proportzio berean igotzea eskatzen duena.
Destope horrekin batera, Bravok pentsioen gastuan orain etorkizunean aplikatzeko hartuko liratekeen doikuntza automatiko berriak aipatu zituen. Zehazki, arduradun sindikalak iritzi zion belaunaldien arteko ekitate-mekanismoak (EIM) ez duela ordezkatzen, gastu-aurrezpenari dagokionez, berriki indargabetutako jasangarritasun-faktorea. Hori dela eta, pentsioen lehen fasean hartutako neurri guztiak kontuan hartzeaz gain, etorkizuneko gastu-doikuntzei dagokienez neurri gehigarriak hartu beharko diren ikusi beharko litzatekeela azaldu zuen.
Sistema erabat automatikoaren alde
Ildo horretan, Bravo sistema erabat automatiko baten alde agertu zen, MEIren egungo diseinuak dakarren erdi-automatismoaren ordez (2023tik 2032ra bitartean % 0,6ko kotizazioa aurreikusten du erreserba-funtsa elikatzeko, eta azken urte horretatik aurrera beharrezko neurriak hartzeko eskatzen zaie agintariei). Hain zuzen ere, Escrivak atzo onartu zuen Bruselako teknikariak ere mekanismo hori erabat automatikoa izatea eskatzen ari zaizkiola.
Horrek ekar lezake gainkotizazioaren bilketa ez gelditzea 2032an, eta gastua noiz eta nola doitu behar den ere diseinatzea. Hala ere, ministroak berriro ere garrantzia kendu zion atzo Bruselaren eskakizun horri, eta ziur agertu zen Europar Batasuneko teknikariak oker zeudela Espainiari egindako eskaerarekin. Ikusi dugu negoziatzen dutenek ez dutela gurekin enpatiarik (…) eta ez dakit eztabaida hori nora iritsiko den, baina ez da funtsezkoa pentsio-sistemari eusteko.
Azaroko inflazioaren datu aurreratua ezagutu eta aste gutxira, hau da, 2023an pentsioak errebalorizatzeko azken hamabi hilabeteetako KPIaren urteko batez bestekoa kalkulatzeko erabiliko dena, Jose Luis Escrivá Gizarte Segurantzako ministroak atzo adierazi zuenez, legeak ez du inolako ihes-klausularik jasotzen, egungo inflazio-krisia bezalako egoera berezi baten aurrean Gobernuari salbuespenez aukera ematen dionik pentsioak ez igotzeko prezioek egiten duten bezala. Hori dela eta, Escrivak berriro bermatu zuen pentsioak % 8,5 inguru igoko direla 2023ko urtarrilean, hamarren bat gehiago edo gutxiago, ministroak zehaztu zuenez. Izan ere, azpimarratu zuen azaroko inflazioa urriko % 7,3tik beherakoa izan arren, pentsioen balioa handitzeko hartzen den urteko batez bestekoa, legeak agintzen duenaren arabera, % 8,5 ingurukoa izango dela.