2021ean erregistratutako inflazio hasiberriak, 2022an jasotako maila oso altuek eta ekitaldi berrian oraindik aurreikusten diren koletazoek Etxebizitza Eskubidearen aldeko Estatuko Legearen neurri garrantzitsuenetako bat bertan behera uzteko mehatxua egiten dute: alokairuaren prezioak arautzea. Horren arrazoia da lege-aurreproiektuaren letra txikia, Jaurlaritza inflazioa lekukotasuna zenean hasi zela idazten, eta etorkizuneko mugak errentekin lotzen zituela KPIaren bilakaerarekin. Horregatik, eta araua deskafeinatuta geratuko den beldur, Exekutiboa eta ohiko bazkideak testua berriz diseinatzeko negoziatzen ari dira, Kongresutik igarotzean, iturri ezagunek azaldu dutenez.
Eremu bateko alokairuak arautzeko, beharrezkoa da eremu hori lehenik tentsiopekotzat jotzea. Horretarako, bi baldintza bete behar dira aldi berean, zuzenketen zain Gorteetan dagoen aurreproiektuaren arabera. Alde batetik, etxebizitzaren kostuaren eta oinarrizko horniduren batez besteko kargak inguruko batez besteko diru-sarreren % 30 gainditu behar du. Bestetik, etxebizitzaren prezioak, deklarazioaren aurreko bost urteetan, autonomia-erkidegoko KPIaren hazkunde metatuaren ehunekoa baino ehuneko bost puntu handiagoa izan behar du gutxienez.
Azken puntu hori da problematikoena etorkizuneko prezioen mugaketari begira; izan ere, Madrilgo, Kataluniako, Balear Uharteetako edo Andaluziako KPI autonomikoak, guztiak ere tenkatutako eremu potentzialak dituztenak, % 8tik gorako urteko batez besteko igoerarekin itxiko du 2022. urtea. Inflazio handiko testuinguru honetan, 2023an ere luzatuko dena, alokairuak mugatzeko aukera galtzeko arriskua dugu, Jaurlaritzako ohiko bazkideetatik azaldu dutenez. Batez ere, alokairuaren prezioak, dagoeneko gorantz doazenak, geldotu egiten badira eta gero eta gehiago hazten ez badira.
Hau da, errentek behera egiten badute edo lau mantentzen badira eta ekuazioan 2023ko inflazioaren datu berriak sartzen badira (zenbait analistaren arabera, % 4,8ko batez bestekoarekin itxi daiteke), autonomia-erkidegoko KPIrekiko bost puntuko diferentziala ez da nahikoa izango. Horregatik, aipatu iturrien arabera, helburua eskakizun horiek birformulatzea da, leuntzeko.
Xehetasunik ez aurreratzea
Adierazi dutenez, aukera bat litzateke bost puntutik bi puntura jaistea eremu bat tentsiodun deklaratzeko behar den hazkunde metatuaren ehunekoa. Beste bat, aitorpena aldatzeko nahikoa izatea aurreikusitako bi baldintzetako bat betetzea. Kontsultatutako iturriek, ordea, ez dituzte beste formula alternatibo batzuk baztertzen.
Gobernuak, berriz, nahiago du xehetasunik ez aurreratu, eta negoziazio-fasea irekita dagoela azpimarratu du. Beraz, inplikatutako taldeei lan egiten utzi behar zaie, elkarrizketek aurrera egin dezaten eta legea lehenbailehen onar dadin.
Oraingoz, Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministeriotik adierazi dutenez, dagoeneko badira aurkeztu diren 800 zuzenketetatik 400 baino gehiago transakzionatzeko akordioak. Bitartean, Raquel Sanchez ministroak espero du legea behin betiko desblokeatuko dela datozen asteetan.
Eremu bat tentsiopekotzat jotzeak (hiru urte iraungo du, eta urtero luzatu ahal izango da) aukera emango dio administrazio eskudunari nortasun juridikoa duten edukitzaile handien (10 etxebizitza baino gehiago) alokairu-prezioak mugatzeko, baina beste aukera batzuk ere irekiko ditu. Horietako bat errentak izoztea da, jabe txikiei eta nortasun fisikoa duten edukitzaile handiei eragingo diena, betiere lege-aurreproiektuaren arabera.
Gune bero izendatzeak, gainera, hainbat hobari fiskal jarriko lituzke martxan, 35 urtetik beherakoei etxebizitza merkatzen, birgaitzen edo alokatzen dieten etxejabeentzat.
Hauteskunde kanpaina berotzea
Gobernuak eta ohiko bazkideek lehenbailehen onartu nahi dute Etxebizitzaren Legea, hauteskunde kanpaina berotzeko, maiatzean eta urte amaieran, hurrenez hurren, egingo diren hauteskunde erregional eta nazionalei begira. Mahai gainean hainbat puntu nagusi daude, hala nola jabe handiaren definizioa, bizitegi-alternatibarik gabeko etxegabetzeak eta merkatura lehen aldiz sartzen diren etxeen alokairuaren mugak.
Edukitzaile handiari dagokionez, Jaurlaritza eta bazkideak negoziatzen ari dira gaur egun figura hori definitzen duen jabetzako 10 etxebizitzaren muga jaisteko. Gobernuko iturrien arabera, Unidas Podemosek proposatzen dituen jabetzako bost etxeen eta PSOEk defendatzen dituen hamar etxeen artekoa izan daiteke aukera berria.
Merkatuan ez zeuden etxebizitza berrien kontratuak tenkatutako merkatu-eremuetako alokairu-prezioen erreferentzia-indizearen mende egotea ere proposatu du prestakuntza moreak. Tresna hori 18 hilabeteko epean jarriko da martxan, legea behin betiko onartzen denetik zenbatzen hasita. Bazkideek ere presioa egiten dute bizitoki-alternatibarik gabeko etxegabetzeak debekatzeko.