Joxemari, lagun bat, asteazkenean hil zen. Bihotz handikoa, baina bihotza nekatua. Berarekin, polemista handi bat hil zen. Azkena esango nuke nik. Nahikoa zuen bilera edo bazkari batera joatea, berehala, modu naturalean, egun hartan tiroak nondik nora zihoazen konturatzeko, sortzez, baina, ondorioz, antzerki keinukaria eginez, gai bat planteatzeko, eta gai horrekin eztabaida eternal batean murgiltzeko, non, bai ala bai, guztietatik irabazten baitzizun, nahiz eta besterik ez izan, asperduragatik. Batzuetan ateo-jantziarekin eta beste batzuetan Opus Deiren jantziarekin iristen zen mahai gainetan haren falta sumatuko dugu. Bere pituitario polemistaren arabera.

Bada, Joxemariren faltaren aurrean, hari lekukoa hartu eta azken boladan buruan dabilkidan arren, aste honetan bertan zenbait ekoizlerekin kontrastatzeko aukera izan dut.

Honako hau da nire kontua: Europako nekazaritza-politika bateratuak, NPB herrikoiak, administrazio-burokrazia gero eta handiagoa dakarrela ikusita, ekoizlearengandik hurbilen dauden administrazioen (esan ezazu udala, foru-aldundia, Eusko Jaurlaritza eta gobernu zentrala) eta ingurumen- eta lan-esparruetan, kalitate-marketako prozeduretan eta abarretan bete beharreko araudi itogarria ikusita, sortzen zaidan zalantza da, teorian esaten den bezala, familia-nekazaritza bultzatzen ari ote garen, edo, aitzitik, enpresa-ustiategi batzuetarako jokalekua ordaintzen ari ote garen, non gerente bat, administrazio-sail indartsu bat eta produkzio-talde txikitzaile bat dauden.

Nondik begiratzen den, umiltasunez uste dut egiten ari diren urrats guztiak, modernitatearen eta digitalizazio laburraren izenean, ekoizpen-sektore bat osatzera bideratuta daudela. Sektore horretan, titularrak beren ustiategiko sailen zeregin guztien ikuskatzaile eta administrari hutsak bihurtuko dira, araudia betetzeko zailagoak, paperak ondo beteta joatea, sinadura eta zigilua ondo estanpatuta, eta ez hainbeste finkak ondo maneiatzeko edo artaldea kudeatzeko. Edo, hala badagokio, hala ez bada, erakunde eta gestoriei azpikontratatutako zeregin administratibo eta burokratiko ugariko titular bat, beste behin ere gastua handitu eta errentagarritasuna murrizten duena.

Esan bezala, aste honetan bertan, fruta- eta mahats-ekoizleekin partekatuz, laneskuaren faktorea funtsezkoa den azpisektoreak, zalantza sortu zen, familiakoek produkzio-lanetan laguntzea eragozten duen araudia eta, familiako lagunek, otordu baten truke, biltzeko zereginetan edo, idiosinkrasia dela-eta, une jakin batean eskulan handia behar duten beste zeregin batzuetan esku bat ematea eragozten duen araudia, hau da, debeku horrek familia-nekazaritza indartzen laguntzen duen edo, zuzenean, eredu horren aurka doan.

Familia-nekazaritza titularra edo titularrak familia bateko kideak diren eta lan-karga, gehienbat, familia-ingurunean oinarritzen den nekazaritza bada, zer zentzu du senideek eta haien ingurune hurbilenak zeregin jakin batzuetan lagundu eta lagundu ahal izatea debekatzeak? Are gehiago, kizkurra kizkurtuz, araudiak zure gurasoek lanean ari zaren bitartean zure seme-alaba adingabeak zaintzeko aukera ematen duen bitartean, administrazioaren ikuskatzaile batek esango lukeen bezala, legezko haurtzaindegi-zerbitzuei lehia desleiala eginez, bada, araudi horrek berak debekatu egiten du guraso horiek esku bat ematea fruta biltzean.

Antzeko zerbait gertatzen da zure seme-alaba nerabeek laguntzak eskatzeko unean burokrazia betetzen, erregistroak eramaten, landa-koadernoak eramaten eta abar laguntzea ahalbidetzen duen araudi horrekin. Era berean, legez aitortutako eta homologatutako kudeatzaileei lehia desleiala egiten zaie, eta nerabe horiei abereei jaten ematen edo belarra biltzen laguntzea debekatzen zaie.

Zentzugabekeria erabatekoa. Familia-nekazaritzak, beste familia-negozio askok bezala, familia-elkartasunari, belaunaldien arteko elkartasunari eta senideen baterako lanari esker irauten du eta irauten du. Izan ere, senideok badakite haien laguntzarik gabe ezinezkoa dela familia-esplotazioarekin aurrera egitea.

Familia-nekazaritzari, gaur egun gertatzen den bezala, familia-elkartasuna den altxor hori praktikatzea debekatzen bazaio, kontuan izan behar dugu hura desagertzeko zumeak jartzen ari garela, eta, aldi berean, alfonbra gorria zabaltzen ari garela enpresa-eredu baterako, kudeatzaileekin, administrazio-sailekin, langileen buruarekin, kalitatearekin eta kanpo-harremanekin, eta eskulana, ahalik eta ekonomikoena, kolektibo kalteberen esku egongo dela. Bide batez, inbertsio-funtsen gustuko eredua.

Egilea Andoni Beitia