joyful adult daughter greeting happy surprised senior mother in garden

Gobernuak akordioa lortu du Bruselarekin, sozialistek eta Unidas Podemosek adostutako pentsioen erreforma onar dezan, alde batetik, eta, itxura guztien arabera, sindikatuek ere bat egingo dute itunarekin; ez, ordea, enpresaburuek, horiei nabarmen igoko baitzaizkie datozen urteetan Gizarte Segurantzari ordaintzen dizkioten kotizazioak, neurri berriek ekarriko duten gastu-gehikuntza finantzatzeko. Gobernu akordioak eta Bruselarekin egindako akordioak, hasiera batean, Parlamentuko tramitazioa ere askatuko luke.

Erreformaren bigarren fase hau, funtsean, sistemaren diru-sarrerak handitzera bideratuta dago, pentsioetan gero eta gastu handiagoa ordaindu ahal izateko. Gastu hori honako arrazoi hauengatik izango da: legez pentsioak KPIaren bidez handitzea; langileen kotizazio-karrerak hobetzea, pentsio handiagoak sortzen baitituzte; eta hamarkada honen erdialdetik 2050era bitartean erretirora iritsiko diren pentsiodun gehiago izatea. Hala ere, pentsio batzuen zenbatekoa hobetzera bideratutako zenbait aldaketa ere jasotzen ditu.

Pentsioen hobekuntzak

Lehenik eta behin, etorkizuneko erretiratuei gehien eragin liezaiekeen aldaketa pentsioa kalkulatzeko formula aldatzean datza, pentsiodunek aukera izan dezaten kotizatutako azken 25 urteak hartzeko (gaur egungo legeak eskatzen duen bezala) edo kotizazioko azken 29 urteak hartzeko eta kotizazioko bi urte txarrenak baztertzeko (benetako 27 urte hartuko dira). Administrazioak ofizioz aukeratuko du erretiroa hartuko duenarentzako formularik onuragarriena. Sistema dual hori 2044. urtera arte egongo da indarrean, orduan 27 urteko kotizazio-ereduari eutsiko baitzaio. Azken aukera hori pixkanaka zabalduko da 12 urtez 2026tik aurrera, Gizarte Segurantzako Ministerioaren iturrien arabera.

Era berean, gutxieneko pentsioen zenbatekoak hobetuko dira, kotizaziopekoak zein asistentzialak. Prestazio horiek ez dira gainerako prestazioak baino gehiago igoko, baina mekanismo konplexu bat ezartzen da prestazio horiek gehitzeak aukera eman dezan kobratzen dituzten pertsonek pobreziaren lurraldetik alde egin dezaten, Lan Ministeriotik adierazi dutenez. Mekanismo horren arabera, 2027an ezkontidea ardurapean duten 65 urtetik gorako adinekoen gutxieneko kotizaziopeko pentsioak hazi egin behar dira, etxekoen unitateen batez besteko errentaren % 60ra iritsi arte. Asistentzia-minimoa, berriz, pertsona bakarreko etxe baterako kalkulatutako pobreziaren atalasearen % 75 izan beharko da.

Karrera irregularrenak dituzten langileen pentsioak hobetzea ere ekarriko du, hutsuneen estaldura delakoa zabaltzeak (bizitza profesional batean kotizatu gabeko aldizkako aldiak). Mantendu egiten da kotizazio-hutsuneak gutxieneko oinarriaren % 100arekin konpentsatzea lehenengo 48 hilabeteetan (lau urte), eta gutxieneko oinarriaren % 50arekin 49. hilabetetik aurrera. Baina besteren konturako emakume langileen kasuan, gutxieneko oinarriaren % 100 gehitzen da 49 hutseko hilabetearen eta 60koaren artean (hau da, bosgarren urtea) eta gutxieneko oinarriaren % 80 61. eta 84. hilabeteen artean (hutsuneen estaldura lau urtetik zazpira bitarteko emakumeentzat zabalduz), Gizarte Segurantzan adierazten dute patronalarekin eta sindikatuekin bildu ondoren.

Era berean, genero-arrakalagatiko osagarria hobetuko da. Hasiera batean, 2024an % 10 igoko da eta 2025ean beste % 10.

Diru-sarrerak handitzeko neurriak

Aldi berean, diru-sarrerak handitzera bideratutako hiru berrikuntza iritsi dira. Alde batetik, Gizarte Segurantzako kotizazioaren mugak pixkanaka ezabatuko dira, orain urtean 54.000 eurotik beherako soldatak soilik kotizatzen baitituzte. Ezabatze hori — laneko argotean destope gisa ezagutzen dena — 2024tik 2050era bitartean egingo da. Urtero, KPIaren urteko zenbatekoari ehuneko 1,2 puntuko beste zenbateko finko bat gehituko zaio. Oinarrien gehikuntza horrek gutxieneko pentsioen gehikuntza eragingo du, baina proportzio txikiagoan. Zehazki, gehieneko pentsioen balioa KPIaren urteko zenbatekoarekin handituko da, gehi 2050era arte urtero metatutako ehuneko 0,0115eko igoera gehigarria. 2025etik 2065era bitartean, negoziatzaileek zehaztu ez dituzten igoera gehigarriak egongo dira.

Neurri horietako bigarrena belaunaldien arteko ekitate-mekanismoa indartzea izango da, erreformaren lehen fasean onartua. Mekanismo hori kotizazioen % 0,6 kargatzean datza ( % 0,5 enpresa-kuotaren kontura eta % 0,1 langilearen kontura). Kotizazioen igoera hori handitu egingo da banaketa horrekin berarekin, urtean hamarren bat, bikoiztu arte, eta % 1,2an kokatuko da 2029an (urtero hamarren bateko igoera-erritmoan).

Eta, hirugarrenik, elkartasun-kuota bat sortuko da, kotizatzen ez duen soldataren zatiari bakarrik aplikatuko zaiona (hau da, urte bakoitzeko gehieneko oinarritik gora geratzen denari, 2023an 53. 946 euro urtean). Kuota hori % 1ekoa izango da 2025etik aurrera, eta % 0,25 igoko da urtero 2045era arte, urte horretan % 6koa izango baita.

Neurri horiekin guztiekin, Gobernuak kalkulatu du pentsioek BPGren gainean egiten duten gastua (gaur egun % 12 ingurukoa da) % 15,5era igoko dela baby boom-aren erretiroen gailurrean, 2045etik 2050era bitartean gertatuko dena. Hiru puntu horien arteko aldea finantzatzeko, Jaurlaritzaren iturriek ziurtatu dute erreformaren bigarren fase honetako neurriek (gehieneko oinarrien destopea, MEI indartzea eta elkartasun-kuota) 1,2 puntu balioko dutela. Gainerakoa erreforma osoarekin ordainduko da, baina litekeena da erreformaren lehen zatian onartutako lan-bizitzaren luzapenerako pizgarriekin bakarrik.

Egilea Andoni Beitia