man lying forward using rifle at the field during day

Europako defentsaren sektorea inbertitzaileen arretaren erdigunean dago, Ukrainako urtebeteko gatazkaren ondoren. Gudu-zelairako produktuak eta ekipamenduak ekoizten dituzten enpresen tituluen prezioak igo egin dira azken urtean. Adibidez, Airbus aeronautikaren enpresa erraldoiak % 10,4ko igoera metatu du burtsan Ukraina inbaditu zenetik, eta sektoreko beste konpainia batzuen akzioek, hala nola Thales, Leonardo eta Rheinmetallenak, % 10,6, % 35,6 eta % 35,2 egin dute gora, hurrenez hurren, aldi berean.

Urtarrilean, Frantziak jakinarazi zuen 400.000 milioi euro esleitu nahi dituela defentsa gastuetarako 2024 eta 2030 artean, eta 295.000 milioi 2019-2025 aldian. Olaf Scholz Alemaniako kantzilerrak, duela urtebete Errusiak Ukraina inbaditu eta gutxira, 100.000 milioi euroko funts berezi bat iragarri zuen, datozen urteetan armada berreraikitzea finantzatzeko. Errusiak Ukraina inbaditzean Europaren segurtasun-kezkak areagotu ez balitu ere, McKinsey aholkularitza-enpresak uste du Europako defentsa-gastua % 14 handituko zela. Orain, analistek aurreratu dute gastua % 65era ere irits daitekeela 2021etik 2026ra, 488.000 milioi eurora.

Hala ere, erreportaje honetarako kontsultatutako adituek argitu dutenez, Bruselak sektorerako programatutako inbertsioa handitu arren, industria ez da nahitaez aldatuko epe laburrean. Félix Arteaga Elcano Errege Institutuko ikertzaile nagusiak CincoDíasi azaldu dionez, 2008ko krisiaz geroztik, Brusela sektore pribaturako berrikuntzan eta ikerketan inbertituz laguntzea bilatzen ari da. Aurten akordio baten arabera, 2023an 200.000 milioi euro inguru bideratuko dira herrialde bazkide guztien artean. Hori bat dator NATOko kideek hartutako konpromisoarekin, herrialde batzuek dagoeneko gainditu egin baitzuten.

Bruselak erosketa bateratuak ere bultzatu nahi ditu. 2022ko uztailaren 19an, Europako Batzordeak erregelamendu-proposamen bat aurkeztu zuen, Europako defentsa-industria kontratazio publikoaren lege erkide baten bidez (Edirpa) indartzea ezartzen duena. Hala ere, Sofía Besch Carnegie Endowment for International Peaceko ikertzailearen iritziz, ekimen horiek ez dute nahitaez eragin handirik izango, oztopo burokratikoak eta ekintza-denbora mugatua direla eta.

Adibidez, Edirpak guztira 500 milioi euroko aurrekontua badu ere 2022aren amaieratik 2024ra bitartean, erosketak gutxienez Europar Batasuneko hiru estatu kidek osatutako partzuergo batek egin behar ditu, eta horrek eraginkortasuna mugatu dezake. Ildo horretan, Arteagak argitu du funtsen gehikuntzak ez duela zertan erosketak edo ekoizpena ekarri sektorean epe luzera.

Gatazkak ez du eragin bera izan sektore osoan. Sektoreko hainbat iturriren arabera, munizioen segmentuan bakarrik sortu da eskari handiena modu eraginkorrean. Hori, batez ere, Ukrainako armadara egindako bidalketen inbentarioak agortzearen ondorio da.

Gertatu dena da, gerra bat dagoenez, diru gehiago dagoela, baina gehienak teknologia berriak ikertzera eta garatzera joaten direla. Defentsa-ekonomia oso beherantz egokitzen joan da azken hamarkadetan, Europa bakean zegoelako. Orain, ekoizpen-ahalmena handitu daiteke, baina Europak erabaki behar du nola jokatuko duen autonomia estrategikoa bermatzeko eta fabrikatzaileei epe luzera komeni zaien erabakitzeko, Arteagak azaldu duenez.

Hala, Bloomberg agentziak duela gutxi aurreratu zuen Europar Batasunak hiru bideko plan bat proposatuko duela Kievi munizioa emateko. Proposamenak munizioen berehalako transferentziak eskatzen ditu, bereziki, 155 milimetroko artilleria-errondak eskualdeetako inbentarioetatik. Horrela, 1.000 milioi euro erabiliko dira beren izakinen munizioa % 90erainoko tasa positiboarekin bidaltzen duten estatu kideei dirua itzultzeko.

Rheinmetall, irabazle

Testuinguru horretan, Rheinmetall fabrikatzaile alemaniarra izan da berriz ere arretagune, Ukrainara 35 milimetroko munizioa bidaltzeko Alemaniako lizitazioa irabazi ondoren. Enpresa azken urteko irabazle handienetako bat bezala sendotzen ari da, izan ere, aipatutako akordioari Leopard tankeak frontera bidaltzeko itxaropena gehitzen zaio (Krauss-Maffei Wegmannekin batera ekoizten duen beste produktu izarretako bat). Gainera, otsailaren 28an, Kievek Alemaniako Gobernuaren enkarguz sistema automatizatuak izango dituela iragarri zuten. Enpresaren arabera, bi milioi euro jasoko dituzte.
Aeronautika

Arteagak dio aldea dagoela munizioak fabrikatzen dituzten enpresen eta Airbus bezalako ibilgailuak fabrikatzen dituztenen artean. Adituaren arabera, gerraren eskaria sinadura horietara modu eraginkorrean eramateko, denbora gehiago igaro beharko litzateke. Europako herrialdeek flotak berritu beharko lituzkete, eta ez dago ziurtasunik gerra luzatu egingo denik epe luzean sektoreari eragiteko edo ekoizpen-ahalmena handitzeko.

Aitzitik, PwC-tik baieztatzen dute sektorea modu gupidagabean haziko dela datorren hamarkadan, defentsa-gastuak mundu mailan izan duen gorakadarekin lerrokatuta, lehen aldiz 2.113 bilioi dolarrera iritsi baita (1.980 bilioi euro inguru). Ia ziurra da eskari handiko aro bat datorrela industria aeroespazial militarrean. Oraindik handitzearen inguru zehatzak mapatu ezin diren arren, industriak Errusiaren Ukrainako inbasioa hegazkintza militarraren historiako une erabakigarri bat bezala gogoratuko du, XX. mendeko edozein mundu gerra bezain erabakigarria.

2022an, Airbus Defence and Spaceren eskaerak 13.700 milioi eurokoak izan ziren, eta dibisio horretako diru-sarrerak % 11 igo ziren. Hala ere, enpresak NATOko herrialdeei eman zizkien produktu nagusiak zama astunak garraiatzeko eta airea berriz hornitzeko hegazkinak izan ziren, eta, eragiketa taktikoetarako erabil badaitezke ere, ez daude berariaz borrokarako eginak.

Kontratu berriak

Airbusek, halaber, urtarrilean iragarri zuen kontratu bat sinatu duela Belgikako Defentsa Ministerioarekin, 15 urtez satelite bidezko komunikazio taktikoen zerbitzuak emateko. Belgikarrek enpresaren teknologia erabiliko dute konpainiak fabrikatutako telekomunikazioen satelite komertzial batean. Horrela, Eric Even Airbus Defence and Space-ko marketin eta connected intelligence salmenten zuzendariaren arabera, 2024tik aurrera komunikazio zerbitzu berri bat eskaini ahal izango zaie Europako herrialdeei eta NATOren aliatuei, akordio honen balizko adar gisa.

Nabarmentzekoa da 2023an Europako estatuek iragarri dutela borrokarako hegazkin berriak erosiko dituztela. Izan ere, Espainia eta Italia bezalako herrialdeek Airbusek ekoitzitako Eurofighter Typhoon borroka-hegazkinak erosteko interesa agertu dute. Bestalde, Leonardo Italiako defentsa erraldoiak urtarrilean jakinarazi zuen 18 helikoptero gehiago emango dizkiola Austriako Defentsa Ministerioari, 304 milioiko balioarekin. Erosketa horri 2022an egindako beste bat gehitu behar zaio, enpresak austriarrei emandako 36 helikoptero militarretara iristeko. Leonardo ere antzeko akordio batera iritsi zen Poloniarekin 2022ko uztailean, 32 helikopteroren truke, eta 1.720 milioi euroko inbertsioa poloniarren aldetik

Alemaniak, berriz, nahiago izan du kanpora begiratu, eta abenduan 10.000 milioi euro bideratzea onartu zuen Lockheed Martin enpresa estatubatuarraren F-35A Lightning II borrokarako 35 hegazkin erosteko. Bitxia bada ere, Rheinmetallek otsailean iragarri zuen akordio bat sinatu zuela Lockheed Martin eta Northrop Grummanekin F-35eko fuselaje zentrala egiteko eta hornitzeko herrialde germaniarretik.
Berrikuntza

Defentsa-industriarekin lan egiten duten Europako enpresa teknologikoak finantzaketa-kopuru errekorrak lortzen ari dira Errusiaren erasoaren ondoren. Izan ere, Europar Batasuneko Defentsa Funtsak 1.200 milioi eman zizkien iaz defentsarako 61 ikerketa- eta garapen-proiekturi. Era berean, NATOk Defentsako Berrikuntza Azeleragailua abiarazi zuen, eta 1.000 milioi inbertituko ditu enpresa berrietan.

Mundu zibila, aurreratuagoa

Kontuan izan behar dugu aurrerapen teknologikoko arlo batzuetan mundu zibila aurreratuagoa dela, adimen artifiziala, big data, simulazioa. Baina badira mehatxuak, hala nola, arma hipersonikoak edo zuzeneko energiakoak, zibilak ez direnak, horietan inbertitu behar dugu industria elektriko gisa, esan zuen joan den astean Alessandro Profumo, CEO de Leonardo, Atlantic Council foro batean,

Testuinguru horretan, Thales defentsa enpresa frantziarrak otsailean iragarri zuen 12.000 langile berri kontratatzeko asmoa duela aurten. Langileen % 40 inguruk ikerketan eta garapenean lan egingo dute, IA, software ingeniaritza, zibersegurtasuna eta biometria barne, konpainiak ohar baten bidez jakinarazi zuenez. 12.000 kontratazio horietatik, 5.500 Frantzian egingo dira, eta 3.340 Europako gainerako lekuetan, Erresuma Batuan barne.

Baina defentsako berrikuntzarako finantzaketa ez dator sektore publikotik bakarrik. 2021aren amaieran, Daniel Ek Spotifyren sortzaileak zuzendutako inbertsio-enpresa batek 102,5 milioi euro inbertitu zituen Helsingen. AI, adimen artifizialeko enpresa bat, gudu-zelaiko datuen analisia ematen duena. Era berean, 2022ko urrian, Project A, Sanno Capital eta Peter Thiel dirudunak 17,5 milioi dolar inbertitu zituzten Quantum-Systems GmbH, akoplamendu-estazioak garatzen dituen drone konpainia bat, tripulaziorik gabeko aireko ibilgailuak giza operadorerik gabe kargatzea eta hedatzea ahalbidetzen duena.

Egilea Andoni Beitia