Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio Ministerioak akordioa itxi du Europako Batzordearekin eta Unidas Podemosekin pentsioen erreformaren bigarren faseari buruz. Ostiral honetan patronalari eta sindikatuei aurkeztu zaien akordioaren arabera, erretiratuei bi aldi alternatibo eskainiko zaizkie pentsioa zenbatzeko: kotizazioaren azken 25 urteetan oinarritutako kalkulu baten egungo sistemari eutsiko zaio, eta, aldi berean, epe hori 29 urtera arte luzatzea eskainiko da, lan-karrerako bi ekitaldirik txarrenak kenduta. Praktikan, bigarren aukera horrek pentsiorako zenbaketa-aldia 27 urtekoa izatea dakar. Gainera, Eferen arabera, erreformak barne hartzen ditu gehienezko oinarriak handitzea, soldata altuenen kotizazioetan elkartasun-kuota bat ezartzea, belaunaldien arteko ekitate-mekanismoa bikoiztea eta gutxieneko pentsioak hobetzea, besteak beste.

Pentsioa kalkulatzeko epea finkatzeko Bruselarekin adostutako formula dualak aukera eman dio Jose Luis Escrivá ministroari Unidas Podemos Gobernuko kideen babesa lortzeko, erreforma Diputatuen Kongresuan aurrera atera ahal izateko. Ostiral honetan, ministerioak akordioaren xehetasunak eskaini dizkie patronalari eta sindikatuei, 12: 30ean deitutako elkarrizketa sozialeko mahaiaren bileran.

Pentsioaren kalkulu-aldia handitzeko eta baztertzeko aukera berria pixkanaka zabalduko da 12 urtez, 2026tik aurrera. Proposamen horrek aldaketa bat dakar, Ministerioak duela hilabete batzuk gizarte-eragileekin egindako negoziazioaren hasieran aurkeztu zuenarekin alderatuta, pentsioaren oinarri arautzailea kalkulatzeko epea luzatzea proposatzen baitzuen, gaur egungo 25 urteetatik 30 urteetara, baina bi urte okerrenak ezabatzeko aukerarekin, eta, beraz, 28 urterako geratzea proposatzen zen. Planteamendu horrek sindikatuen eta Unidas Podemosen aurrez aurreko arbuioa eragin zuen, eta babes hori beharrezkoa zen araua aurrera atera zedin Diputatuen Kongresuan.

Escrivak hasierako proposamena modulatu du, Europako Batzordearekin adostutako erdibideko formulara iritsi arte, eta Gobernuaren barruan ere adostasun politikoa lortu du. Planteamendu berriari esker, egungo sistemaren (kotizazioaren azken 25 urteak) edo 29 urteko zenbaketa-aldiaren (kotizatutako bi urterik txarrenak kenduta) artean aukeratu ahal izango dute jubilatu berriek kalkulu-aldia 25 urtetan mantentzeko aukera, baldin eta 27 urte hartzea baino onuragarriagoa bada (29 urte ken bi txarrenak).

Bigarren aukera horrekin, lan-karrera ez hain egonkorrak dituzten erretiratuek edo lan-bizitzaren amaieran kaleratutakoek ez dute beren pentsioa murriztuko, jardunean egon diren azken urteetan diru-sarrera txikiagoak jaso dituztelako.

Diru-sarreren aldetik, erreformak hainbat neurri aurreikusten ditu, besteak beste, gehieneko oinarrien kotizazioak igotzea, 2024 eta 2050 artean. Horrela, KPIaren urteko zenbatekoari ehuneko 1,2 puntuko zenbateko finkoa gehituko zaio.

Gehieneko pentsioen balioa urtez urte handituko da, KPI gehi 2050era arte urtero metatutako ehuneko 0,0115eko igoera gehigarriarekin. 2050etik 2065era bitartean igoera gehigarriak egongo dira.

Gehieneko kotizazioen igoera progresiboarekin batera, solidaritate-kuota bat ezarriko da orain kotizatzen ez duen soldataren zatirako, kotizazioaren gehieneko muga gainditzen duelako. Kuota hori % 1ekoa izango da 2025ean, eta 0,25 puntuko erritmoan igoko da urteko, 2045ean % 6ra iritsi arte.

Diru-sarrerak hobetzeko, Belaunaldien arteko Ekitate Mekanismoa (EIM) ere pixkanaka igoko da. Mekanismo hori aurten sartu da indarrean, eta kotizazioen igoera 0,6 puntukoa da; horietatik 0,5 enpresak ordaintzen ditu, eta 0,1 langileak, Efe agentziak jasotzen duen proposamenaren arabera.

Hala, egungo ehuneko 0,6 puntuetatik 2029ko ehuneko 1,2 puntuetara igarotzea jasotzen da, urteko hamarren bateko erritmoan. Helburua sistema indartzea da, erretiroa dela eta tentsio handiagoa egon daitekeen urteetan.

Bestalde, erreformak kotizaziopeko gutxieneko pentsioak igotzeko bidea ezartzen du, batez besteko errentaren % 60arekin bat egiten dutela ziurtatzeko.

Akordio politikoa

Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko presidenteak ostiral honetan adierazi duenez, erreformak pentsiodunen erosteko ahalmena bermatuko du, sistemaren ekitatea eta iraunkortasuna indartuko ditu datozen hamarkadetan, Bartzelona Supercomputing Center bisitatu ostean Kataluniako Unibertsitate Politeknikoan (UPC) egindako agerraldian egindako adierazpenen arabera.

Gobernukideen artean ostegun gauean lortutako akordio politikoa funtsezkoa zen Diputatuen Kongresuan pentsioen erreforma aurrera atera ahal izateko. Unidas Podemosek espero du Parlamentuko beste kide batzuek proposamena babestea, baina lege-proiektu gisa izapidetzea inbestidura-bazkideekin negoziatzeko moduaren araberakoa izango da. Pablo Echenique Unidas Podemosen talde parlamentarioko bozeramaileak ostiral honetan Ganberan esan duenez, bazkideei negoziazio osoan zehar jakinarazi diete, eta uste dut ez dutela begi txarrez ikusten, eta argi ikusten dituzte ERCren eta EH Bilduren babesak, nahiz eta alderdi moreko iturriek ez duten baztertzen EAJk alde egitea.

EAJk ostiralean adierazi zuen bezperan erreformaren ildo nagusiak jaso zituela Gizarte Segurantzako Ministerioaren partetik, eta adierazi zuten elkarrizketa informatibo bat izan zela, baina ez zela inolako negoziaziorik egon. Euskal taldeak lege-dekretuaren letra txikia aztertzeko laguntza eskatzen du.

Bigarren fasea

PSOEk eta Podemosek osteguneko azken orduan lortu zuten akordio bat ixtea pentsioen erreformaren bigarren fase honetarako, Berreskuratze Planean jada gauzatuta eta konprometituta dauden aurreko hiru faseei jarraituko diena: pentsioak KPIarekin errebalorizatzen dituen erreforma, Langile Autonomoen Erregimena (LAAB) aldatzen duena, benetako diru-sarrerengatik kotizatu dezaten, eta enpleguko pentsio-planak bultzatzen dituena.

Yolanda Diaz bigarren presidenteorde eta Lan ministroak ostiral honetan Twitterren esan duenez, koalizio gobernuaren akordioarekin pentsioak babestea eta sistemaren izaera birbanatzailea indartzea lortu dute. Ione Belarra Eskubide Sozialetako ministro eta Podemoseko idazkari nagusiak, berriz, erreforma defendatu zuen ostiral honetan: “Pentsiodunei eskubideak zabaltzen dizkiegu, sistemaren iraunkortasuna bermatuz, diru-sarreren igoerari esker”, nabarmendu du Belarrak sare sozialetan.

Proposamenak oposizioko alderdi nagusiaren kritikak jaso ditu. Esteban Gonzalez Pons PPko Ekintza Instituzionaleko idazkariordeak ostiral honetan azaldu duenez, bere alderdia beldur da proposatutako erreformak datozen urteetako pentsioak arriskuan jar ditzakeelako. RNEn egindako elkarrizketa batean, Gonzalez Ponsek ohartarazi du proposamena hedabideen bidez baino ez duela ezagutzen, baina Escriváren planak gaurko pentsioak ziurtatzeko balio izateko beldurra duela adierazi du, gaur egun 40 eta 60 urte bitartekoen kontura.

Egilea Andoni Beitia