Amuarrainen kalitatea hobetzea izan zen ekoizle talde bat 1995ean Lugon Ovapiscis sortzera eraman zuen arrazoia. “Asmoa produktua hobetzea, nork bere burua hornitzea eta kanpoko merkatari baten menpe ez egotea zen”, gogoratu du Rufino del Olmok, bere bazkide eta kontseilari delegatuak.
Bi urte geroago, konpainiak Genética y Ovas enpresa sortu zuen, Huescako bi arrain-haztegiren jabea (Collarada eta Los Rigales, Villanua herrian), bere ekoizpena programa komun batean antolatzeko. 2018ra arte ez da Ovapiscis enpresa horrekin fusionatu eta marka bakar gisa finkatu, eta, gainera, sei arrain-haztegiren jabe da. Oscarrez gain, enpresak bi ditu Lugon (Fonteo eta A Pastoriza), eta beste bi Burgosen (Covanera eta Oña), eta horietatik bigarrena hautaketa genetikoan soilik aritzen da. Konpainiaren helburua, “erraza ez bada ere”, etxalde gehiago erostea eta hazten jarraitzea da.
Hain zuzen ere, hor datza enpresaren jarduera nagusia, Del Olmok azaldu duenez, “enbrioidun amuarrainaren arrautzak sortzea, bai baloideetatik bai triploideetatik abiatuta”. Azken helburua enbrioatutako amuarrain-arrautzak bezeroen eskuetan jartzea da, bezeroek amuarraina hazi eta saltzeko aukera izan dezaten, kontsumitzaileek eskatzen dieten tamainan.
Dinamika ekonomikoa
Del Olmoren arabera, konpainiak jasotako azken datuen arabera, “2022an enbrioatutako 550 milioi amuarrain arrautza inguru jarri zituen bere bezeroen esku, eta horietatik 470 baino ez zituzten fakturatu; izan ere, transakzio bakoitzean, eta jaio zenetik, Ovapiscisek hitzartutako arrautzak baino ehuneko handiagoa eman dio beti erosleari, enpresa-politika bidez”. Konpainiak bezeroak izateak ez du politika hori aldatu.
“Ahoz ahokoak”, kontseilari delegatuak dioen bezala, “eskariaren etengabeko hazkundearen bilakaera” esperimentatzeko aukera eman dio konpainiari. Horrela, Ovapiscisek bere fakturazioaren hiru urteko igoera ekarri du, 2022an 8,9 milioi eurora iritsi arte, 2023rako antzeko aurreikuspenarekin, eta duela hiru urte, 2020an, bildutako 5,3 milioiak baino askoz zifra handiagoetan finkatuz.
Legegintza
Del Olmok dioenez, Espainiako legedia “oso aspergarria” da. Enpresak arrain talde gehiagorekin lan egiteko asmoa izan duela onartu du, baina oraindik “ez da aukerarik egon”. Kontseilari delegatuaren esanetan, Espainian urteak arte atzeratu daitezkeen prozesuak hiru eta sei hilabete artean behar izaten dira, batez beste, Norvegian, eremu horretan erreferentziazko herrialdea baita. Tenka, angulak eta karpak dira Ovapiscisek fokua jarri dien espezieetako batzuk, eta, uneren batean, merkatu potentzialki indartsu bat aurkitu du, enpresaren jarduera jardun eta zabaldu ahal izateko. Hala ere, Espainiako “legedi konplexuak” ez die pausoa ematen utzi.
Hala ere, egoera horrek aukera eman dio enpresari ostadar-amuarraina espezializatzeko. “Ovapiscisentzat garrantzitsuena genetika da”, dio Del Olmok. Azken urteotan, “amuarrainaren genotipoa bereziki aztertu da, esparru horretan beti baitago ebaluatzeko bide bat irekita; ez gelditzea da”, ondorioztatu du.
Proiektu berriak
Konpainia dagoeneko bilduta dagoen planetako bat modulu genetiko berri bat garatzea da, ostadar-amuarrainaren espeziea hobetzeko. Horretarako, CDTIren laguntza izango du, proiektuaren % 24 finantzatuko duena, 217.408 euro, 2022ko ekainean argitaratutako kreditu bigun baten bidez.
Gainera, ikerketaren arloan, lankidetza-hitzarmena egin da Compostelako Unibertsitatearekin eta INIA-CSICekin. Genoman oinarritutako eredu genetiko baten prestaketan sakontzea da asmoa, espezie horren produkzio- eta ugalketa-ezaugarriak eta patogenoekiko erresistentzia-ezaugarriak hobetzeko.
Akuikultura-ekoizpeneko EBko liderra
Espainiako akuikultura-sektoreak 327.309 tona bildu zituen 2021ean, eta 629 milioi euroko fakturazio-zifra lortu zuen, sektoreko konpainia garrantzitsuenetako batzuk biltzen dituen Apromar elkartearen datuen arabera. Datu horiek Europar Batasunaren buruan jarri dute herrialdea ekoizpen-bolumenean eta bigarren balioan.
Muskuilua liderra da taulan, 255.500 tonarekin, eta ondoren lupia, 23.924 tonarekin. Gehien ekoiztutako hirugarren espeziea ostadar-amuarraina izan da, 15.357 tonarekin. Hala ere, jaitsiera nabarmena izan du aurreko urtearen aldean, orduan 19.400 tonakoa izan baitzen. Rufino del Olmok, Ovapiscis-eko kontseilari delegatuak, amuarrain mota horren ekoizpena “bezeroen beharrizan-aldaketen mende” dagoela adierazi du. Espezie horren ekoizpen-zifra izugarri jaitsi da laurogeiko hamarkadako datuekin alderatuta, Del Olmok gogoratzen duenez, “ia 30.000 tonatan” baitzegoen. Hala ere, ortzadar-amuarrainaren ekoizpena egonkortu egin da. Gorabehera txikiak izan arren, gaur egungo bolumena 2010ekoa baino pixka bat handiagoa da, 15.000 tona ingurukoa baitzen.