Ingurumena babestearen, klima-aldaketa arintzearen, ekosistemak babestearen eta ekosistemetan dagoen biodibertsitatearen aberastasunaren garrantziaren kontzientzia hazi egin da azken urteotan. Horrela, estatuek areagotu egin dituzte ingurumena babesteko praktikak sustatuko dituzten akordioak eta tokiko inguruneak babesteko plan nazionalak sortzeko alde anitzeko ahaleginak. Nazioarteko erakundeek ere ingurumena babesteko ekintzak egin dituzte, NBEren gidaritzapean eta aterkipean.
Ingurumena babesteko ekintzarik esanguratsuenetako bat 2015ean Klima Aldaketaren aurkako Parisko Akordioa onartu izana izan zen. Akordio horretan, munduko herrialde gehien-gehienek zenbait konpromiso hartu zituzten klima-aldaketa arintzeko eta populazioak klima-aldaketaren ondorio kaltegarrietara egokitzeko. Parisko Akordioaren helburu nagusia berotegi-efektuko gasen emisioak murriztea da, planetaren berotze globala gehienez ere 2ºC-ra mugatzeko, nahiz eta maximo hori 1,5ºC-ra ere murrizteko asmoa izan. 2030 Agendaren testuak berak onartzen du Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Esparru Konbentzioa (CMNUCC edo UNFCCC ingelesezko sigletan) “klima aldaketari mundu-mailan ematen zaion erantzuna negoziatzeko nazioarteko gobernuen arteko foro mental nagusia” dela 13, eta Klima Aldaketari buruzko Adituen Gobernu arteko Taldea (IPCC) da 13. GJH betetzen dela ikuskatzea erraztu dezakeen informazio zientifikoaren hornitzaile nagusia.
Helburuak lortzeko, bai Parisko Akordioan jasotakoak, bai 2030 Agendaren ingurumenari buruzko helburuak, finantza-baliabideak asko mugitu behar dira, modu eraginkorrean bete ahal izateko. Klima-aldaketaren aurkako akordioan bertan ezarritakoaz gain, beste akordio eta eragile batzuek zeregin garrantzitsua dute horri dagokionez. Adis Abebaren Ekintza Agendak, Garapenerako Finantzaketari buruzko Nazioarteko Konferentzian adostutakoak, 2030 Agenda ezartzeko eta garapen iraunkorreko eredu bat lortzeko finantzaketa-esparru bat ezarri zuen 2015. urtean. Bestalde, Munduko Bankuak Nazioarteko Diru Funtsarekin (NDF) egindako urteko bileretan iragarri zuen klima-aldaketaren aurkako borrokara bideratutako funtsak 29.000 milioi dolar handituko zirela urtean. Horrek bultzada handia emango lieke herrialdeei klima-aldaketarekin lotutako arazoei aurre egiten laguntzeko eta ekonomiak emisio gutxiko estatusera bideratzeko ahaleginei.
Bestalde, biodibertsitatearen babesa sustatzeko, Biodibertsitaterako 2011-2020 Plan Estrategikoa eta haren Biodibertsitaterako hogei Jomuga Aichi, biodibertsitatearen kontserbazio eta erabilera iraunkorreko ekintzarako esparru global eta aintzatetsia osatuz, bai eta baliabideen erabileratik eratorritako onuren banaketa zuzena eta berdintasunezkoa ere. Plan Estrategiko hau eta GJHak osatu eta indartu egiten dira, eta, horregatik, planaren aplikazioak lagundu egiten du Agenda16 betetzen.
Era berean, NBGP Nazio Batuen programa da, ingurumena babestera bideratua, eta erantzukizun zuzena du ingurumenaren iraunkortasunaren sustapenean. 2030 Agendaren ingurumen-helburuak eta -xedeak sustatzeaz arduratzen den organo nagusia da, eta, horretarako, lankidetza-sare bat garatu du eremu hauetan: klima-aldaketa, hondamendi eta gatazketako erresilientzia, ekosistema osasungarri eta produktiboak, ingurumen-gobernantza, produktu kimikoak eta hondakinak, eraginkortasuna baliabide eta ekoizpen eta kontsumo arduratsuetan, eta, azkenik, ingurumenaren analisia. Testuinguru horretan, Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasunaren (UICN) eta PNUMAren Kontserbazioa Zaintzeko Munduko Zentroaren (UNEP-WCMC, ingelesezko siglen arabera) arteko lankidetza bitarteko bat da 14. eta 1517. helburuen ezarpena monitorizatzeko. FAOk (Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundea) oso zeregin garrantzitsua du, halaber, ingurumenarekin lotutako helburuetan egindako aurrerapenak aztertzeko eta horiek behar bezala ezartzea sustatzeko.
Edateko ura
Ur garbiari eta saneamenduari buruzko 6. helburuari dagokionez, ONU-Aguak helburu hori eta helburu espezifikoak monitorizatzeko eta ezartzeko gida integral bat lantzen lan egin du. Edateko uraren eta ur edangarriaren gaineko ONU-Aguaren urteko mundu mailako ebaluazioak (GLAAS) ezarpen-bitartekoak monitorizatzeko esparru bat ezartzen du; era berean, OMEren edateko uraren eta saneamenduaren Baterako Monitoretza Programak (JMP ingelesezko sigletan) eta UNICEFek edateko urarekin, saneamenduarekin eta higienearekin lotutako helburuen jarraipena egiten dute. Azkenik, urarekin eta saneamenduarekin lotutako GJHen jomugen monitorizazio integratua (GEMI) hondakin-urekin eta baliabide hidrikoen eraginkortasunarekin lotutako helburuen jarraipen orokorra egiteko ekimen berri gisa aurkezten da.
Ingurumena funtsezko elementua da giza garapenean, eta berez, planetaren aberastasuna eta aniztasuna biltzen dituen ondasuna. Kalitatezko ingurune garbi, seguru eta iraunkorraz gozatzea gizakiaren berezko eskubidea da, gero eta errekonozimendu handiagoa duena eta ingurunearekiko errespetuzko eta harmoniazko harremanean gauzatu behar dena. Ingurumen osasungarria funtsezko baldintza da, halaber, jaio zenetik pertsona orok dituen gainerako eskubideak baliatzeko.
Biodibertsitatea giltzarri
2030 Agendaren barruan, ingurumena zeharkako elementu eta Agendaren zutabeetako bat da, eta planetaren babes-kategoria osatzen du Agendak oinarri dituen “5 P” en barruan. Hain zabala eta zeharkakoa denez, ez da helburu bakar bat landu; aitzitik, helburu gehienetan dagoen dimentsioa da, eta, batez ere, bost helburutan errotzen da. Helburu horien xedea da natura eta biodibertsitatea kontserbatzea, ekosistemak babestea, klima-aldaketaren arazoei heltzea, baliabide naturalak ekoizteko, kontsumitzeko eta erabiltzeko erantzukizuna hartzea, eta ura eta saneamendua behar bezala kudeatzea, pertsona guztiek modu egokian eskura ditzaten.
Nazioarteko komunitatearen zeregina da ingurumen-helburuen eta jomugen ezarpena kudeatzea eta bermatzea, eta planetaren aberastasun naturalaz denok gozatu ahal izatea bermatzea. Horretarako, oso garrantzitsua da herrialde, eskualde, sektore pribatuko eragile eta herritar guztien lankidetza, ingurumenarekiko errespetuan jardunez eta giza jardueren ingurumen-iraunkortasuna erraztuko duten baliabide teknologiko, intelektual eta finantzarioen transmisioa sustatuz. Gizarte zibilak izan dezakeen eta izan behar duen zeregina funtsezkoa izango da gizarte osoaren eragin politikoan, salaketan, aktibismoan eta ingurumen-sentsibilizazioan. 2030 Agendak “inor atzean ez uztea” du helburu, ezta planeta bera ere.
