Dena pentsatuta dago, de facto, gauza bera izan dadin. Baina alde handia dago banku-kontu bateko diruaren eta eskudiruaren artean. Begi-bistakoa da eskudirua berez forma fisikoa duela eta ez duela behar “haragitzeko metodo” com tartjeta-bata banku zentralak sortu du, eta bestea, erakunde pribatu batek. Euro digitalaren gakoa hor dago. Eskudiruaren erabilerak behera egin ahala, “diru publikoa” (eskudirua) eta “diru pribatua” (banku-kontuko euroak) arteko botere-balantza aldatu egiten da. Agintari monetarioek mahai gainean jartzen duten irtenbidea mundu digitalean nolabaiteko dirua sortzea da, edo EBZk deitzen duen bezala, euro digitala.
Espainiako Bankuak eskudiruaren erabilerari buruzko inkestetan emandako datuek ez dute aldaketa handirik erakusten urtez urte begiratuz gero, baina bai atzera begiratzen denean. 2014an, eskudirua zen biztanleen % 86rentzat ordainketa modurik gogokoena. Orain, joan den urrian argitaratutako azken inkestak erakusten du erantzun zutenen % 65ek egunero erabiltzen dutela. Beherakada nabarmena izan da ia hamarkada batean, eta denborak aurrera egin ahala jarraituko duela aurreikusten da, belaunaldi berriak beste metodo batzuetara irekiagoak baitaude.
2021eko azaroan, Fabio Panetta EBZko Batzorde Exekutiboko kide eta euro digitalaren bultzatzaile nagusietako batek azaldu zuen zergatik asmatu beharko litzatekeen. “Herritarrek diru pribatuarekiko duten konfiantza bere bihurgarritasunean oinarritzen da, ekonomiako diru modurik seguruenarekin, banku zentraleko diruarekin, diru-aingurarekin batera. Jaulkitzaile pribatuek bihurgarritasunean konfiantza izan behar dute, beren dirua eragiketa-, sinesmen-, likidezia- eta merkatu-arriskuen eraginpean baitago “, adierazi zuen. Beste hitz batzuekin esanda: azken finean, banku-kontu bateko euro bat, nahiz eta banku pribatuak “sortu”, fidagarria da eskudirutan alda daitekeelako, EBZk bermatutako diru-mota bat.
Gainera, sistemaren osotasuna zaintzen duten mekanismo gehiago daude. “Zure kontuko euroa zure bankuak jaulkitako euro bat da. Kreditua errazten duen banku-bitartekaritzaren zati bat da. Kontu horretan 100.000 euro baino gutxiago dituzun bitartean, Estatuak bermatzen du azken batean. Aldiz, euro digitala banku zentralak jaulkitako euro bat da. Herritar gisa Espainiako banku batean edo Alemaniako banku batean euro-billete bera eskuratu ahal izateak euro bat euro bat den konfiantza errazten du, bankua edo herrialdea alde batera utzita. Euro digital batek konfiantza bera sortuko luke ordainbide digitalak nahiago dituzten erabiltzaileen artean “, adierazi zuen horren harira Ignacio Terol euro digitaleko produktuburuak.
“Banku batek jaulkitako euro bat beste banku batek jaulkitakoa ez den pasibo bat da. Baina herritarrek euro bera bezala hartzen dute, billete edo, etorkizunean, euro digital bihur dezakezun heinean “, laburbildu zuen. Horrela, Santanderren, CaixaBanken, Deutsche Banken edo Crédit Agricolen gordetako euro bat ez da euro bera balantze desberdinetan daudelako. Baina billeteetara edo, etorkizunean, euro digitaletara bihur daitezkeen guztietan, euro bera izaten jarraituko dute, nolabait, nahiz eta berez ez izan. Oraindik eusten dion baina aro digitalean gero eta erabilerarik ez duen eskudirua eskaintzen duen konfiantzazko aingurarik gabe, finantza-sistema osoaren sinesgarritasuna kolokan egongo litzateke. Euro digitala, beraz, eusten dion ainguraren bertsio berria da.
Nola funtzionatuko du?
Efektibo gisa diseinatu denez, horrek esan nahi du euro digitala modu unibertsalean onartu behar dela eurogunean ordaintzeko modu gisa, modu “fisikoan” eta digitalean ordaindu ahal izango dela, eta anonimotasuna ahalik eta gehien gorde beharko dela.
Gaur egun, herritarrek banku pribatuak eskainitako euro digitalen kontu bat izango luketela pentsatzen da. Europako Banku Zentralaren barruan zenbat euro digital dauden erregistratuko litzatekeen arren, erabiltzaile bakoitzaren bankuak bakarrik jakingo luke nortzuk diren. Horrela, bankuak funtsezko zati bat dira monetaren eskeman. Banku-egonkortasunerako eta gordailu-ihesak saihesteko babes-metodo gehigarri gisa, herritar bakoitzak gehienez izan ditzakeen euro digitalen kopurua mugatua izango litzateke. Horrek ez luke ordainketa-ahalmena mugatuko; izan ere, hala nahi izanez gero, euro digitalen kontuak bankuko kontu korronteekin lotu ahal izango lirateke, ordainketa batek edukitze-muga gainditzen duenean automatikoki euro digital bihurtzeko.
Adituak egunkari honekin partekatu zituen erabiltzaileen focus groupekin egindako lanetatik Teroleko taldeak atera zituen ondorioen arabera, euro digitalen kontuarekin erlazionatzeko modu ugari egongo lirateke. Batez ere, hiru. Alde batetik, ohiko kontu korrontetik euro kontu digitalera transferentzia puntualak egiteko aukera legoke. Horrela, herritarrek aurrez pentsatutako zenbat euro digital dituzten eta noiz dituzten aukeratzen dute, eta gastua kontrolatzeko gaitasuna ere errazten dute.
Hori erabiltzeko beste modu bat euro digitaleko kontua konfiguratzea da, ahalik eta euro digital gehien izan ditzan. Horrela, euro digitaletan ordaintzen denean, transferentzia automatikoa egingo da, berriz ere mugara arte “betetzeko”. Azkenik, kontu espezifikoan euro digital bakar bat ere ez izateko aukera dago, baina kontu horrekin ordaintzea eta, automatikoki, zenbatekoa kontu korrontetik transferitzea eta momentuan euro digital bihurtzea. Ahalik eta euro digital gehien izatea izan zen gutxien erabili zen aukera.
Interneterako konexiorik gabe erabiltzeko, euro digitala mugikorrean garraiatu ahal izango litzateke, diru-zorro gisa jardunez. Ordainketak, diru-zorroan dagoenean, ez lituzke banku batek ere ikusiko. Euro digitala mugikorrera sartuz gero offline ordainketak egiteko erregistratuko litzatekeen gauza bakarra da telefonotik euro digitalak atera eta sartzen direnean. Kutxazain baten baliokidea.
Erabilgarritasunari dagokionez, saltoki guztietan onartuko litzateke, eta berehalako transferentziak kosturik gabe egitea ere ahalbidetuko luke.