Pedro Sanchezen agintaldi berriari hasiera emateko, konpromiso finantzario handia hartu du autonomia-erkidegoen aurrean, bereziki Kataluniari zuzenduta, alderdi independentisten babesa erabakigarria izan baita inbestidurarako. Autonomia-erkidegoen zorraren zati bat bere gain hartzeko eta finantzaketa-sistema autonomikoa erreformatzeko konpromisoa hartu du Sanchezek. Bi jarduera-gune horiek funtsezkoak dira autonomiek nolabaiteko errealismoz Estatuarekiko finantza-emantzipazioa lortu ahal izateko. Oraingoz, gutxi batzuek baino ez dute estatus hori.
Gaur egun, kapitalen merkaturako sarbidea debekatuta dago autonomia-erkidego gehienentzat, eta ia entelekia bat da zorpetuenentzat, Kataluniarentzat eta Valentziako Erkidegoarentzat. Aurten, Madrilek, Andaluziak, Galiziak, Euskal Autonomia Erkidegoak eta Gaztela eta Leonek bakarrik egin dituzte zorraren jaulkipenak.
Sanchezen inbestidurarako negoziazioetan, Kataluniak kontzesio garrantzitsua lortu du, 15.000 milioi euroko zorra barkatzea, Erkidegoen Likidezia Funtsarekin (FLA). Mekanismo hori 2012an sortu zen, eta, ordutik, finantzaketa arrazoizko kostuan erraztu zaie autonomia-erkidegoei. Gobernuaren esanetan, FLArekin zorpetuta dauden gainerako erkidegoek barkatze horri heldu ahal izango diote, oraindik ezagutzen ez diren terminoetan eta PPk gobernatutako erkidegoek bat egiteari uko egin ondoren.
Kataluniarentzat lehen urrats erabakigarria izango da finantza-autonomia handiago baterantz aurrera egiteko, baina argi eta garbi ez da nahikoa Estatuaren finantzaketatik emantzipatzeko. 2024an bakarrik, Kataluniak autonomia-erkidegoen arteko zorraren mugaegun-bolumen handienari aurre egin behar izan zion, 8.112 milioi euroren truke, eta, ondoren, Valentziako Erkidegoak 7.091 milioi euroko zorra izan zuen. “Zorra barkatzeak aukera emango dio Kataluniari kaudimena hobetzeko, baina ez da nahikoa merkatura berme osoz jotzeko. Zor jaulkipenekin finantzatzen diren autonomiek presentzia jarraitua dute merkatuan, funtsezkoak askoz hobeak eta zorpetze maila Kataluniakoak baino askoz txikiagoa “, azaldu du Cesar Cantalapiedra Afiren finantza publikoen arloko bazkide eta zuzendariak.
Kataluniak FLArekin duen 15.000 milioi euroko zorra barkatzeak sarrera arrunten gaineko zorraren ratioa % 280tik % 230era murriztuko du, Scope rating agentziak jakinarazi duenez. Baina ratioa Estatuko batez bestekotik urrun dago oraindik, 2022an % 180koa baitzen. Valentziako Erkidegoan % 260koa da eta Murtzian % 225ekoa, AFItik gaineratu dutenez, beste bi erkidego, beraz, merkatuan finantzatu ahal izatetik oso urrun daude.
“Kataluniak ez du orain zorraren jaulkipen publikoa egiteko aukerarik. Agian bai, jaulkipen pribatu bat, Kataluniako erakunderen batek erosiko balu. Urteak daramatzate jaulkitzeko aukera aztertzen, baina atzerriko inbertitzaileek ez dute Kataluniako zorra erosiko nork ordainduko duen argi ez badago “, azaldu du banku bateko kapitalen merkatuko arduradunak. Bere ustez, Katalunia merkatuan sartzeak aurre egiten dio independentismoak planteatzen duen ziurgabetasunaren oztopoari eta finantza-kalifikazio negatiboaren oztopo begi-bistako eta kuantifikagarriari. Moodysek Ba1-eko rating bat ematen dio Kataluniari, inbertsio-mailaren azpitik, eta Fitch-ek BBB-ko rating bat ematen dio, inbertsio-mailaren atarian, nahiz eta FLAk finantzaketan emandako babesari esker den, metodologia hori gainerako autonomiei aplikatzen baitzaie.
Iturri finantzarioek aitortu dutenez, Kataluniako zorra merkatuan jaulkitzeak mezu politiko sendoa ekarriko luke, Estatuaren finantziazioaren emantzipazioa. Baina Kataluniako finantza-errealitateak oraindik ez du horretarako aukerarik ematen, adituek adierazi dutenez. “Funtsezkoa da kontuan hartzea 2022an Kataluniaren % 2ko interesen presioa nahiko apala izan zela Madrilgo Erkidegoaren % 3ko batez besteko interesarekin alderatuta, nahiz eta Madrilgo zorraren/diru-sarreren ratioa txikiagoa izan ( % 160). Madrilek finantza-merkatuetara iristeko duen erraztasuna ez dator bat Kataluniak FLAren maileguekiko duen mendekotasunarekin. Bere zorraren % 85 Administrazio zentraletik hartzen du maileguan “, azaldu du Jakob Suwalski Scope Ratingseko kalifikazio burujabeen zuzendariak. Izan ere, Kataluniak, FLAren bidez endekaturiko gainerako autonomiek bezala, interes oso onuragarriak izaten jarraitzen du.
% 3,44ko batez besteko tasa
AFIren arabera, Estatuak FLAren bidez autonomiei dirua ematen dien batez besteko tasa % 3,44 da aurten, eta iaz, berriz, % 1,65. Igoera horrek erakusten du EBZk interes-tasen igoera handia izan duela, eta Altxorraren finantzaketaren kostua ere garestitu egin dela. % 3,44 hori zazpi edo zortzi urteko epeari dagokio; izan ere, FLAren maileguak 12 urterako dira, baina gabealdikoak lehenengo lauretan, autonomia-erkidegoak interesak bakarrik ordaintzen baititu.
Orain, merkatuak % 3,32ko errentagarritasuna eskatzen dio Espainiako Altxorraren zorrari. Baina autonomia-erkidego batek merkatuan zorra jaulkitzen badu, inbertitzaileei ordain diezaiekeen interes-tasan muga bat dago. Ezin ditu erreferentziazko Altxorraren bonu subiranoaren errentagarritasunari buruzko oinarrizko 50 puntuak gainditu. Muga hori FLAren babespean dauden komunitateek gainditu beharko lukete beren papera saldu ahal izateko. Bereziki zorpetuenak, hala nola Katalunia edo Valentzia. “Aurten autonomia-erkidegoek egin dituzten jaulkipen publikoek Altxorrari buruzko oinarrizko 20 eta 30 puntu artean ordaindu dituzte”, azaldu du César Cantalapiedrak.
Datorren urtean, nolanahi ere, autonomia erkidegoetako finantzetarako egokiagoa izango dela agindu du. Estatuak 2022an emango die dagokien likidazioa, autonomia-erkidegoaren finantzaketa-eskemaren arabera, eta horrek aparteko diru-sarrera nabarmena ekarriko die autonomiei, Estatuak lortutako diru-bilketa handiagoari esker. AFIren arabera, 20.000 milioi euro banatuko dituzte erkidegoen artean. “Erkidegoak finantza-egoera hobean egongo dira, baliabide oso indartsua izango da, baina ez du autonomien finantzaketaren arazoa konpontzen. Epe ertainean eta luzean aurreikusteko aukera eman behar da “, azpimarratzen du Cantalapiedrak. “Banakako zor-eragiketen ordez, finantzaketa-sistema autonomikoaren Espainiako erreforma integral batek aukera handiagoa emango luke finantzak hobetzeko, Katalunia edo Valentzia bezalako eskualdeei mesede potentziala eginez, kapital-merkatuetara modu iraunkorrean itzuliko direla bermatuta”, gaineratu dute Scopen.