Espainiak I+G+Brako laguntza fiskalen esparru bat du, eta laguntza horien artean daude ikertzaileengatiko Gizarte Segurantzako Hobariak, 475/2014 Errege Dekretuan arautuak. Laguntza horien helburua da I+G+Bko jarduerak garatzen denbora guztia ematen duten langileei Gizarte Segurantzari egiten zaizkien enpresa-ekarpenak murriztea, Sozietateen gaineko Zergari buruzko azaroaren 27ko 27/2014 Legearen 34.1.a) eta 35.2.a) artikuluetan deskribatuta.
Baldintza hori betetzen duten langileak dituzten erakundeek edo enpresek % 40ko hobaria jasotzeko eskubidea dute kontingentzia arruntengatik Gizarte Segurantzari egindako ekarpenetan, hau da, urtean 5.092 euro arteko aurrezkia langile bakoitzeko.
Berriki, aldaketa garrantzitsuak gertatu dira pizgarri horri dagokionez, 1/2023 Errege Lege Dekretu berria indarrean sartu baitzen joan den irailean. Errege-dekretu horrek lehengo errege-dekretua aldatu zuen bere aplikazio-eremuan, eta ikerketa, garapen eta berrikuntza teknologikoko jarduerak modu esklusiboan eta lan-denbora osorako egiteko langileen kontratazio mugagabean jarri zen arreta.
Teknologiaren bilakaera azkarrak kolokan jartzen ditu enpresa guztiak, beren prozesuak berritu behar baitituzte lehiakorrak izaten jarraitzeko. Proiektuak enpresaren beharren arabera sortzen dira, eta horretarako gaituta dauden langileek gauzatzen dituzte. Exekuzioa ez da beti ekipo berberena, ezta enplegatu berena ere. Proiektuen gaitasunek eta garrantziak langile bakoitzaren inplikazioa zehaztuko dute. Aurreko errege-dekretuak aukera ematen zuen baldintzak betetzen zituen edozein langileri ikertzaile gisa alta emateko. Orain, enpresa batek bere baliabideekin I+G+B proiektu bati ekitea erabakitzen badu, ezingo du hobaririk jaso, kontratazio berrietara mugatzen baita.
Horrek berrikuntzarako eta langileen hazkunderako eta gaikuntzarako enpresen konpromisoa asaldatzen du; izan ere, berritzea eta lehiakorra izatea ez ezik, errentagarria izatea ere garrantzitsua da. Edozein proiektu berriri ekin aurretik, inbertsioaren errentagarritasunaren eta itzuleraren ikuspegitik onena zer den baloratu beharko dute: beren ekipoak kualifikatzea, profil berriak sartzea, proiektua azpikontratatzea…
Nabarmendu beharreko beste aldaketa bat aplikazioaren denbora-muga da, gehienez ere hiru urteko epean ezartzen dena langilea kontratatzen denetik, aurretik ezarritakoak ez bezala, zeinak aukera ematen baitzuen hobariarekin mugarik gabe jarraitzeko, betiere enplegatuaren dedikazioa aldatzen ez bazen.
2023ko urtarrilean Errege Dekretuan sartutako neurri berriak argitaratzeak zalantza eta zalantza ugari sortu zituen inplikatutako alderdi guztietan (enpresak, Ministerioa, ziurtapen-erakundeak eta aholkularitza-enpresak), aldaketa horiek pizgarriaren jarraipenean eragina izan zezaketela baitzirudien. Hain zuzen ere, Ministerioak eta ziurtapen-erakundeek hainbat kontsulta egin zizkioten Gizarte Segurantzari, enpresetan sor daitezkeen hainbat kasuistikatan aplikatzeko alderdiak zehazteko. Gaur egun, erantzun gabe jarraitzen dute, eta horrek are segurtasun falta handiagoa sortzen du berekin dakartzan abantailez baliatzeko orduan.
Aplikazio-baldintzen gogortzeak Espainian I+G zentroak dituzten enpresa multinazional askori ere eragiten die, errentagarritasunaren bila baitabiltza.
Big Data eta Cloud bezalako espezializazio berriek, globalizazioarekin batera, atzerriko multinazionalek talentu espainiarra bilatzea eragin dute; izan ere, urruneko lanak aurrera egin duenez, hautagaiak sartzea erraztu da, haien kokapena kontuan hartu gabe. Eskaintza teknologikoarekin zerikusia duten faktoreek erakarrita inbertitzen dute, eta nazioartekotzea abantaila lehiakor berriak lortzeko balio-iturri gisa hartzen dute. Espainia bezalako herrialdeek erakarpen-ahalmen handiagoa lortzen dute multinazionalen aldetik, I+Grekin konprometitutako baliabideak zenbat eta gehiago handitu, giza baliabideen kalitatea zenbat eta gehiago hobetu eta maila zientifikoa zenbat eta handiagoa izan.
Pizgarri fiskalez baliatu ahal izatea, hala nola Gizarte Segurantzako hobariez, motibazio gehigarria da bere I+G zentroak Espainiako lurraldean ezartzeko. Asko dira gure herrialdean finkatuta dauden enpresa teknologiko multinazionalak, eta dagoeneko egin ez badute, ezingo dute hobari hori baliatu, kontratazio berrietan izan ezik, eta horrek aurrezkien galera handia dakar. Lantaldeak eta lantokiak deslokalizatzeak atzerriko enpresa horiek zentzu horretan prestazio hobeak dituzten beste herrialde batzuetara lekualdatzea eragin dezake.
Egia da aldaketa horiek irailaren 1etik aurrera egindako txertaketa berriei soilik eragiten dietela, baina beldur dira pizgarriak jarraituko ote duen, ez baita hain erakargarria izango Espainiako enpresa-ehunarentzat aplikatzea.