Behin Europako Banku Zentralak tasen gorakadarekin planto egin duenean, datorren urtean tasak jaistea planteatu aurretik merkatuak espero duen hurrengo urratsa oraindik indarrean dauden eta eurogunearen historiako tasa-igoera aringarrienetik bizirik iraun duten diru-pizgarrien desegitearekin lotuta dago. Hori da, hain zuzen ere, 2020an abian jarri zen eta 1,7 bilioi euroko zenbatekora iritsi den zorraren erosketen ezohiko planaren kasua.
Christine Lagarde Europako Banku Zentraleko presidenteak lehen aldiz onartu du Gobernu Kontseiluak laster eztabaidatuko duela programa horren zorraren berrinbertsioei buruz, eta horrek uste baino lehenago amaituko duela.
Orain arte, Europako Banku Zentralak behin eta berriz esan du PEPP ingelesezko siglengatik ezagutzen den plan antipanabikoaren berrinbertsioak aldaketarik gabe mantenduko direla gutxienez 2024ko amaierara arte. Urriaren amaierako bileran ere hala berretsi zuen. Bertan, tasen igoeren lehen etenaldia adostu zen, hamar jasoaldi jarraian egin ondoren, eta berrinbertsio horien egutegiari buruz eztabaidatu ere ez zen egin. Baina merkatuan ia sekretua da berrinbertsioen azken data hori aurreratzea litekeena izango litzatekeela datozen hilabeteei begira. Diru-gogortzearen zikloan zintzilik dagoen lurmutur soltea, inflazioari aurre egiteko, interes-tasen lehen jaitsiera planteatu aurretik.
Lagardek gaur ireki du lehen aldiz eztabaida horretarako atea. Europako Parlamentuko Ekonomia eta Diru Gaietarako Batzordean parte hartu du. “Etorkizun ez oso urrunean Gobernu Kontseiluan eztabaidatuko den gai bat izango da, ziurrenik, eta proposamen hori berriz aztertuko dugu”, aitortu du Lagardek, berrinbertsioak gutxienez 2024ko amaierara arte mantentzeko egungo jarraibideari erreferentzia eginez.
Europako Banku Zentralak erabat amaitutzat eman du aurten zorra erosteko ohiko programaren (APP) berrinbertsioa. Banku zentralak urte luzez eutsi zion errenta finkoko merkatuari milioi askoko eta aurrekaririk gabeko erosketa-bolumenarekin, eta horrek finantzaketa-kostua ahalik eta gehien merkatzeko balio izan zuen, baita eremu negatiboraino ere. Tasa-igoerak politika horren erabateko aldaketa izan ziren, eta, horrekin batera, EBZk atzera egin zuen ezinbestean, merkatuan zorra erosi baitzuen. Erosketa horiek gabe, gehi tasa-gorakaden eragin indartsua, bonu subiranoen errentagarritasuna hamarkada bat baino gehiagoko maximoetara iritsi da.
Europako Banku Zentralak azken urteetan eraiki duen diru-estimuluen aldamioaren azken kate-maila da PEP, pandemiarekin are gehiago indartu dena. Ibilgailu horrek 1,7 bilioi euroko bolumena du, eta, gainera, zorra erosteko programen artean malguena izan da; izan ere, inbertsio-mailako rating-etik (Greziakoa, esaterako) beherako zorra eskuratzeko aukera eman zion, eta merkatu-tentsio handieneko uneetan Espainiako edo Italiako bonuak eskuratzen lagundu zion. Inflazioaren eztandaren aurrean, EBZk gogortu egin ditu moneta-politikako bere tresna guztiak, eta, tasen gorakadarekin batera, bankuek metatutako likidezia guztia aldez aurretik itzultzea ere ahalbidetu zuen, 2020an egindako megainyekzioei esker.
Lagardek Europako Parlamentuan behin eta berriz esan du tasen egungo maila – % 4,5, 2001eko maximoak – egokia dela inflazioari aurre egiteko, baldin eta behar bezain luze mantentzen bada. Baina erne egoterik ez dagoela azpimarratu du berriro, eta datozen hilabeteetan inflazioa “apur bat handitu” daitekeela gaineratu du, batez ere “oinarrizko ondorio” batzuk direla eta. “Inflazioari eragiten dioten indarrei adi egon behar dugu, prezioen egonkortasunari buruz dugun agintaldian arreta osoa jarrita”, adierazi du EBZko presidenteak.
Gainera, Europako Banku Zentraleko presidenteak euroguneko lan-merkatua ahultzen ari dela ere adierazi du, orain arte tipoen goranzko joerari aurre eginez erreakzionatu baitu. “Jarduera moteldu den arren, lan-merkatuak eutsi egiten dio, oro har, nahiz eta urte amaieran enpleguaren hazkundeak bultzada gal dezakeen zantzu batzuk egon”, adierazi du.