Hitzarmenean itundutako soldatek azken 15 urteetako igoerarik handiena izan dute Foru Erkidegoan, baina ez dute saihestu azken hirurtekoan erosteko ahalmena galtzea
Dozenaka mila nomina eguneratuko dira datozen asteetan Nafarroan. Eta, kasu bakoitzaren arabera, indarrean dagoen hitzarmenaren arabera, urtea amaitzeko erabili den inflazioaren arabera -egun gutxi barru jakingo da- eta kasu bakoitzean enpresa-batzordeak eta konpainiako zuzendaritzak lortu duten akordioaren arabera egingo dute.
Asteazken honetan jakin da, halaber, 2023an Nafarroan indarrean zeuden hitzarmenetan adostutako batez besteko soldata igoera. Nastatek argitaratutako Lan Ministerioaren datuen arabera, % 4,1era iristen da, Espainiako batez bestekoa ( % 3,46) baino zazpi hamarren gehiago. Azken hamabost urteetako hazkunderik handiena da, eta inflazioaren gorakadak baldintzatuta iritsi da; izan ere, pandemiaren ondoren indartsu agertu zen, eta soldatetara aldatu da, % 100ean ez bada ere.
Izan ere, Nafarroan indarrean dagoen hitzarmen batek babestutako langileek ere (102.231 iaz) sufritu egin dute erosteko ahalmena ez galtzeko azken urteetako inflazio-kolpe horretan, eta igortzen hasi da jada. Hala, 2021ean, prezioak % 6,5 inguru igo ziren, eta itundutako batez besteko soldata-igoera 1,5 puntukoa izan zen. 2022an, KPIa % 5,7 igo zen, eta soldatak, berriz, % 4,5. Eta 2023an % 3,1eko igoera aurreikusten da prezioetan, % 4,1eko soldata-igoeraren aurrean.
Oro har, horrek esan nahi du, hiru urteren buruan, soldatak erosteko ahalmenaren bost bat puntu uzten direla, 2024an, inflazioa zertxobait baxuagoa eta lan-merkatua egonkorra izanik, soldatak prezioen gainetik errekuperatzen diren zain.
Balio erantsiko zerbitzu gutxi
Kolpe horrekin batera, soldatek ibilbide negatiboa izan dute azken urteetan. BAIren Soldaten Dezilen Inkestaren arabera, azken bost urteetan batez besteko soldata gutxien hazi den erkidegoa da Nafarroa, eta azken hamarkadako daturik txarrenak izan dituen bigarrena. Erkidegoak sektore pribatuan sortzen duen enplegu motaren isla da, eta kontzentrazio txiki bat du okerren ordaintzen duten industria-sektoreetan (esaterako, Foru Komunitateko hegoaldeko nekazaritzako elikagaien industrian) eta balio erantsi txikiko zerbitzuetan, baita lanaldi murriztuen pisu handiarena ere. Eta horrek esan nahi du batez besteko ordainsaria % 5 baino gutxiago hazi dela 2017tik; herrialde osoan, aldiz, batez besteko igoera % 13 ingurukoa izan da, eta % 15ekoa Euskal Autonomia Erkidegoan, non enplegu gutxiago sortzen den, baina soldatak askoz ere gehiago hazi dira.
Ez dago arrazoi bakar bat ere Nafarroako soldata-bilakaera txarrago hori azaltzeko, ez baita Espainia baino nabarmen gutxiago hazi azken hamarkadan edo azken bost urteetan, eta inguruko beste lurralde batzuek baino enplegu gehiago sortu baitu. Industria okupazio-maximoetan dago, baina soldatak asko aldatzen dira jarduera zehatzaren arabera: ez dira gauza bera automobilgintza edo farmazia edo nekazaritzako elikadura, jarduera dinamikoenetako bat baita, baina urtarokotasunari lotuta dago eta batez bestekoaren azpiko soldatak ditu.
Goi teknologiako zerbitzuek pisu eskasa dute, urtean 370 milioi euro fakturatzen baitituzte (EAEn baino hamar aldiz gutxiago, 3,5 aldiz handiagoa baita BPGa) edo Aragoin baino bost aldiz gutxiago (Nafarroako BPGa 1,8 aldiz). Kasu askotan jarduera berritzaileak dira, langile espezializatuak behar dituzte eta soldata altuak ordaintzen dituzte. Manufakturek pisatzen eta enplegu asko bermatzen jarraitzen dute, oro har biztanle gutxi dituen erkidego baten lurralde-orekari ere laguntzen diote, baina gaur egun ez dituzte duela urte batzuetako soldatak ziurtatzen. Eta Nafarroak, oraingoz, ez du goi-teknologiako enpresen oinarri esanguratsurik, batez ere Madrilen, Katalunian, Malagan edo Euskadin kokatzen direnak, bertako industriak, gainera, Nafarroak baino askoz gehiago inbertitzen baitu berrikuntzan eta produktu berrien garapenean.