Finantza pertsonalei buruzko aholkuak jasotzea nahasgarria edo izugarria izan daiteke, hain arruntak ez diren terminoak sartzen baitira. Horregatik, zerrenda hau edozein pertsonaren finantza-osasuna hobetzera bideratuta dago, haren finantza-ezagutzaren oinarria edozein dela ere.
Finantzen egoera argi izatea
Batzuek botila erdi hutsik ikusten dute, eta beste batzuek erdi beteta. Subjektibotasun hori ez litzateke egon behar finantzetan. Ahalik eta objektiboena izan behar da pertsona edo enpresa bakoitza zein egoeratan dagoen jakiteko, eta, hortik, hura hobetzeko erabaki errealistak hartu ahal izateko.
Lehenik eta behin, ziur kalkulatu behar da zer diru-sarrera dauden hilero: soldata, errentak, aurrezki- edo inbertsio-produktuen etekinak, dirulaguntza motaren bat. Behin puntu hori argi utzita, gastu finkoen eta ukaezinen zerrenda bat egin behar da, eta aldagaietako beste bat. Azken horiek lehenengoei kentzearen emaitza egungo finantza-egoeraren erradiografia izango da.
Aurrekontu bat egitea eta horretara mugatzea
Askotan, zaila da bereiztea zein gastu diren ezinbestekoak (adibidez, etxeko kontsumoak ordaintzea, alokairua, hipotekaren kuota edo elikagaiak erostea) eta zein baztertu daitezkeen (moda erostea, afaltzera irtetea edo bidaia batez gozatzea). Bigarren zenbateko mota hori zenbaterainokoa den jakiteko, diru-sarreren arabera erabilgarri dagoen dirua argi duen aurrekontua izatea baino gauza hoberik ez dago. Hileroko mugak zein diren jakiteak ezkutu gisa balioko du, daukaguna baino gehiago gastatzeko beti dagoen tentazioaren aurrean.
Kontuz inurri gastuekin
Hain txikiak diren eta ia erreparatu ere egin gabe gure gain hartzen ditugun zenbatekoez ari gara: tabernako kafea, oinez egin daitezkeen ibilbideetarako autobus-txartela, txikle batzuk, supermerkatuan dauden euro askoko produktuak, eskupekoak.
Eguneko zentimo edo euro gutxi batzuk baino ez dira, baina hilaren amaieran batuz gero, aurrekontu batetik ez pasatzeko edozein planekin amaitzeko moduko partida garrantzitsua izan daiteke. Murriztu egin behar dira, edo, ahal bada, kendu, ustekabeetarako aurrezteko.
Aurreztea ohitura bihurtu
Egokiena da txikitatik aurreztearen kulturan heziketa bat egotea, ohitura natural bihur dadin. Adibidez, haurrak itsulapikoan lau txanpon sartzea erabakitzen badu, gurasoek beste txanpon bat emango diote, erabaki hori sustatuz. Horrela, diru-sarrerak izaten hasten garenean, ez da nekerik izango hilero soldataren zati bat gordetzeko, gure bizitzako fase guztietan oso baliagarria izango zaigun soberakina edukitzeko. Gogoratu zure bankuari agindu bat emateko aukera dagoela, egokitzat jotzen den zenbatekoa hilero beste kontu batera transferitzeko.
Ezinbestekoa da larrialdi-funts bat izatea
Garbigailua matxuratu egiten da, estali gabeko arazo mediko bat dago, konpromisoren batek eragindako bidaia saihestezina. Komeni da diru-poltsa bat edukitzea ezustekoei aurre egin ahal izateko, finantzak hautsi gabe. Larrialdi-funts hori osatzeko, ahal dena gorde behar da, edo aparteko kopuru batetik zifra bat kendu, eta aukeren arabera handitu.
Funtsezkoa da, halaber, aurreztutako dirua zein kasutan erabil daitekeen eta zein kasutan ez zehaztea, baina ez izan beldurrik dirua gastatzeko, benetan larrialdia dela uste baduzu.
Erretirorako aurreztea ez da aukera bat, premia bat baizik
Gaztea denean, erretiroa argi-urteetan ikusten da; hala ere, bizitzako azken urteak ahalik eta finantza-ongizate onenarekin gozatu nahi badira, ahalik eta azkarren erretiro-pentsiorako osagarri bat prestatzen hastea da zentzuzkoena.
Eta hemen aukerarik komenigarriena da hilero kopuru bat bideratzea aurreikuspen-aurrezpenerako produktu espezifikoetan: pentsio-planetatik, aseguruari lotutako beste finantza-produktu mota batzuetara, metatutako dirurako nolabaiteko errentagarritasuna eman diezaguketenak. Gainera, horrelako tresnek zerga-abantailak izan ohi dituzte.
Inbertitu? Ulertzen dituzun tresnekin bakarrik
Helburua gaur egun beharrezkoa ez den diru bati etekina ateratzea bada, aurrezkitik inbertsiorako jauzia egin behar da, baina beti modu adimentsuan eta arriskua ahalik eta gehien murrizten saiatuz, espero dugun itzuleraren arabera.
Burtsan inbertitzea da biderik ezagunena, baina inbertsio-funtsak ere kontuan hartu behar dira. Ezagutza zabala duten profesionalek kudeatutako ibilgailuak, errenta finkoko (zor-jaulkipenak, Altxorraren Letrak) eta errenta aldakorreko (konpainia kotizatuen akzioak) aktibo mota desberdinak eskuratzea errazten dutenak, komisio bat kobratuz.
Inbertsioak dibertsifikatzeak arriskua murrizten du
Inbertitzen denean, eragiketaren batek espero den errendimendua ez emateko arriskua hartu behar da beti, edo, are gehiago, galerak eragiteko arriskua. Horri aurre egiten saiatzeko, adituek “arrautza guztiak saski berean ez jartzea” gomendatzen dute. Nola? Inbertsioak herrialdeka dibertsifikatuz (batzuetan Europan burtsak gora egiten duenean, Estatu Batuetan beherakadak izaten dira), sektoreka (inflazio-garaian, hobeto egiten dute oinarrizko kontsumoko konpainiek, eta ekonomia hazten denean, kontsumo diskrezionalak gora egiten du) edo aktibo-motaka (errenta aldakorra eta errenta finkoa ez dira beti helburu bera izaten).
Aholkatzen uztea
Egia da herritarrok gero eta finantza-hezkuntza handiagoa dugula, eta prestakuntza hori beti dela baliagarria eta indartu egin behar dugula. Izan ere, ekonomiari eta merkatuei buruzko informazioa eskuratzeko bideak ugaritu egin dira. Hala ere, dirua inbertitzea bezain garrantzitsua den erabaki bat hartzera zoazenean, galerak izateko arriskuarekin, gomendagarria da profesional bati aholku ematen uztea. Zure egoera finantzarioen, helburuen, inbertsio-horizontearen edo arrisku-hartzearen mailaren arabera, zein tresnaren bidez eta, oso garrantzitsua, estrategian aldaketak erabakitzea gomendatzen jakingo duzu.
Zorpetu behar bada, ondo informatu behar da
Ez da beti nahikoa diru aurrezten, adibidez, auto bat erosteko, bidaia handi bat egiteko edo etxebizitza bat erosteko. Horregatik, bankuek laguntza eskaintzen digute behar horri aurre egiteko, zenbatekoa epeka itzuliz, interes bat kobratzearen truke. Hipoteka edo mailegu pertsonala izan, onena hainbat erakunderen artean alderatzea da, gure beharretara ondoen egokitzen den kreditua aukeratzeko.
Konparazio hori egiteko, lupari begiratzen dio TINak, hau da, bankuak dirua lagatzeagatik jasotzen duen ehunekoa adierazten duen tasak, baina batez ere UTBak, hor sartzen baitira, gainera, komisioak eta gastuak.