Kontratu finkoa duten soldatakoak lehen aldiz dira Euskadin besteren konturako hamar langiletik zortzi
Euskadin iaz lortutako enplegu-errekorrarekin batera, euskal ekonomian soldatapeko mugagabeen bolumen handiagoa dago. Biztanleria Aktiboaren Inkestaren datuen arabera, EAEk kontratu finkoa duten besteren konturako 670.800 langilerekin itxi zuen 2023 urtea, aurreko urtean baino 31.600 langile gehiagorekin. 2022an, azkenean, 2010eko errekorraren datuak gainditu ziren, baina hazkunde txiki batekin, ez baitzen % 1era iritsi. Dinamika bizkortu egin da eta iazko ikasturteko erritmoak hazkundea ia sei aldiz biderkatu du.
Beraz, EAEko lan-merkatua enplegu finkoaren eta aldi baterako enplegu esanguratsuaren arteko harremana lortzear dago. Hamar soldatapekotik ia zortzik kontratu mugagabea dute une honetan. Korrespondentzia zazpitik hamarrera bitartekoa zen 2006an, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) serie historikoaren lehen datua. Enplegu mugagabearen % 80ko muga eskuragarri egon zen 2013an ere, baina aldi baterako kontratazioaren aurrerapenak gelditu egin zuen aurrerapena. Aurtengo lanpostuak sortzeko aurreikuspenen arabera, dinamika beste maximo historiko batekin indartuko da.
Xehetasunetara jaitsiz, 2023ko balantzea egiten duen EPAk aldeak erakusten ditu sexuaren arabera. Hala, emakumeak EAEko soldatapeko guztien % 49,3 badira ere, ehunekoa % 47raino jaisten da enplegu mugagabean. Txanponaren beste aldean, aldi baterako kontratuen % 58 emakumeek sinatu dituzte.
Zerbitzuen feminizazioak berekin dakar emakumeek sektoreko lanpostu guztien % 60 betetzea. Aitzitik, Industriaren % 20 eta Eraikuntzaren % 16 dira. Euskal soldatapekoen % 73,6k hirugarren sektoreko jardueretan egiten dute lan, eta % 21,5ek manufaktura-enpresetan. Soilik % 4,4k jarduten du adreiluan, eta lehen sektorea ez da % 0,5era iristen.
35-44 urteko taldean izan ezik, erreferentziazko adin-talde guztiek — 16 eta 19 urte bitartekoek ere apur bat egin dute atzera — soldatapeko mugagabeen kopurua handitu zuten iaz.
Gehienak, ia heren bat, 45 eta 54 urte bitartekoak dira. Biztanleriaren zahartzea lan-merkatuan nabaritzen da, eta soldatapekoen % 51k 44 urte baino gehiago ditu. Enpresetan, berri ona da iaz gehien hazi zen taldea 18 eta 24 urte artekoa dela, kontratu mugagabeen % 19, eta 2018an, berriz, % 17,4, COVID-19aren pandemia baino lehen.
Lan-denbora
Enpleguaren kalitateari dagokionez, EINek soldatapeko mugagabeen lanaldi mota zehazten ez duen arren, Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoaren (SEPE) datuak erreferentzia orokor gisa har daitezke zentzu horretan. Iaz ia 163.200 kontratu mugagabe sinatu ziren Euskadin, eta kopuru horrek erregistratutako enplegu-hazkundea gainditzen du, azken balantzean erretiroak eta kaleratzeak kendu behar direlako, bai eta enpresa batetik besterako langile-mugimenduak ere.
Lanaldi osoko kontratazio finkoak 75.500 inguru izan ziren, % 46,3. 2013ko mugagabe berrien herenak, gutxi gorabehera – 52.310 –, lanaldi partziala dute. Gainerakoa, % 21,5, aldizkako finkoa da: bere lanpostua bermatuta dauka, baina ez du urteko hamabi hilabeteetan lan egiten. Azken kasu horretan 35.000 euskaldun baino gehiago daude.
Finkoen eredu berriek denbora osoko ibilbidea mugatzen dute, baina Estatu osoan baino intentsitate txikiagoarekin. Gainera, kontuan izan behar da, nahiz eta lanaldi partziala ez izan soldatapeko askok borondatez aukeratutako aukera, batzuek lanaldi-murrizketak hartzen dituztela familia eta lana bateragarri egiteko.
Argi dagoena da emakumeak direla lan-denbora gutxien duten kontratazio horietarako arrisku handiena dutenak, eta askorentzat Gizarte Segurantzako afiliatuen taldean sartzeko edo bertan jarraitzeko duten baliabidea dela.
Nolanahi ere, eskura ditugun azken datuen arabera (urtarrilekoak), urtea % 55eko kontratu mugagabeekin hasi da Euskadin, eta hori da aldizkako kontratu finkoa gutxien erabiltzen duen erkidegoetako bat, Estatuko batez bestekoaren erdia.