Euskadi da aurten gastuaren hazkunderik handiena izango duen autonomia erkidegoa, % 4,4, ondoren Madril (+ % 4,5) eta Katalunia (% 4,8), Erantzukizun Fiskaleko Agintaritza Independentearen (AIReF) arabera.
Erakunde horrek ostegun honetan jakinarazi duenez, autonomia-erkidego guztiak, herrialdeko hamar toki-erakunde nagusiz gain, horien artean Arabako Aldundia, 2024an gastu-araua ez betetzeko arriskuan daude, eta horrek plan ekonomiko-finantzario bat aurkeztu behar izatea ekarriko luke.
Euskadiren kasuan, ohartarazi du gastuaren % 4,4ko igoera hori handiagoa izan litekeela Eusko Jaurlaritzak aurreikusitako defizitera iritsiko balitz, eta horrek “gastu-araua ez betetzeko arriskua dakarrela eta herrialdearen 2024rako gomendio espezifikoa betetzea arriskuan jartzen duela”.
Aurten gastua “asko” hazteak “epe ertainera finantza publikoak okertzea” dakar, AIReFek Euskadiri buruzko txostenean jaso duenez. Txosten horretan ohartarazi duenez, Europak “etorkizuneko urteetarako gastuaren bide kontrolatua eskatuko du”, eta “2024ko abiapuntu-maila oso handia bada, doikuntza zorrotzagoa izan daiteke”.
Horregatik, AIReFek Eusko Jaurlaritzari gomendatzen dio “zaindu dezala bere aurrekontuaren betearazpena, gastu-arauaren ondorioetarako zenbatu daitekeen gastuaren hazkundea zuzentzeko eta, horrela, epe ertain eta luzera bere kontuen egiturazko narriadura saihesteko” beharrezko neurriak hartuz”.
Erakunde horrek administrazio publikoen 2024rako hasierako aurrekontuei buruzko txostena aurkeztu du. Bertan, bere aurreikuspen makroekonomiko eta fiskalak eguneratzen ditu, eta ohartarazten du, arau fiskalak berraktibatzearekin batera, indarrean dagoela Europako gastu-araua, zeinak % 2,6an finkatzen baitu Espainiako erakundeek beren gain har dezaketen gastuaren gehieneko hazkundea.
Autonomia-erkidegoen gastuak gora egin du
Ildo horretan, AIReFek gastu-araua “ez betetzeko arriskua” ikusten du autonomia-erkidego guztietan. Gastu-arauaren ondorioetarako, autonomia-erkidegoen gastu konputagarria, oro har, % 5,7 handituko da 2024an, % 2,6ko erreferentzia-tasaren gainetik.
Nabarmentzekoak dira Extremaduran (+ % 9), Nafarroan (+ % 8,5), Kanarietan (+ % 8,5), Balear Uharteetan (+ % 8,2), Galizian (+ % 8,1) eta Murtzian (+ % 8) gastua handitzeko aurreikuspenak. Euskadi gastuari gehien eutsi dioten erkidegoen artean dago (+ % 4,4), Madrilekin (+ % 4,5) eta Kataluniarekin (+ % 4,8) batera.
Gainera, AIReFk adierazten du monitorizatzen dituen hogeita bost toki-erakundeetatik hamar gastu-araua ez betetzeko arriskuan daudela: Palmako (% 17,4ko gastu konputagarriaren hazkundea, % 2,6ko erreferentzia-tasaren aldean), Las Palmas Kanaria Handikoa (+ % 17,2), Gijongoa (+ % 13,4), Valentziakoa (+ % 9,2), Alacantekoa (+ % 8) eta Madrilgoa (+ % 5,8); Bartzelonako (+ % 11,1), Sevillako (+ % 8,7) eta Arabako (+ % 5,7) aldundiak; eta Tenerifeko Kabildoa (+ % 7,8).
AIReFek Euskadiri buruz egiten duen gomendio bera egiten die gastu-araua ez betetzeko arriskua duten administrazio guztiei: “neurriak har ditzatela gastu-arauaren ondorioetarako gastu konputagarriaren hazkundea zuzentzeko eta, horrela, epe ertain eta luzera kontuen egiturazko narriadura saihesteko”.
Era berean, Cristina Herrero erakundeko presidenteak epe ertainean “egiturazko plan fiskal bat egiteko”, “2024an arau fiskalen aplikazio praktikoa argitzeko” eta “aurrekontuen egonkortasunari buruzko gaiak lantzeko Presidenteen Konferentzia bat deitzeko” eskatu dio Gobernuari.
Erkidegoen defizita
Bestalde, autonomia-erkidegoek, oro har, BPGaren % 0,1eko defizita izango dute 2024an, eta aurreikuspen horrek okerrera egingo du AIReFek urrian egin zuena, uste baitzuen autonomiek eta ikuskatzen dituen tokiko erakundeek BPGaren % 0,2ko superabita lortuko zutela 2024an.
AIReFen aurreikuspenen arabera, Valentziako Erkidegoak, Murtziak, Kataluniak, Gaztela-Mantxak eta Madrilgo Erkidegoak defizita izango dute 2024an. Atzean izango dira Valentziako Erkidegoa eta Murtziako Eskualdea, horien defizita BPGren % 0,5 baino handiagoa izango baita.
Gainerako autonomiek orekan edo superabitarekin amaituko dute urtea, eta positiboak izango dira Asturias, Kantabria, Errioxa, Nafarroa, Balear Uharteak, Kanariak eta Aragoi: guztiek izango dute BPGren % 0,5etik gorako superabita. Euskadiri dagokionez, AIReFek % 0,4ko bat aurreikusten du.
Epe ertainera, AIReFen arabera, autonomia-erkidegoen defizita BPGren % 0,2 inguru egonkortuko da.
AIReFek aztertutako toki-korporazioei dagokienez, erakundeak aurreikusi du 2024an Espainiako hiri handi guztiek superabita izango dutela, eta epe ertainean oreka-egoeran egongo direla, hau da, superabit eta defizitik gabe.