Sendagai berrientzako saiakuntza klinikoen Europako panoraman, Espainia da erreferente nagusia. Iaz inguru horretan egindako 2.500 probetatik % 45 ikerketa-zentro nazionaletan egin ziren. Sendotasun hori osasun-agintarien, ikertzaileen ospitaleen, pazienteen eta farmazialarien arteko lankidetza-lanaren ondoren iritsi da. AEBen ondoren, Espainia da arlo horretan bigarren herrialdea, eta Europan abian jartzen diren hiru probetatik batean parte hartzen du. Posizio horri eusteko, alertak egon behar dira, I+Gn inbertitzen jarraitu behar da eta ikerketa publikoaren eta fase klinikoetara eramatearen arteko aldea gainditu behar da.
Lidergoa, neurri handi batean, osasun-egitura sendoari zor zaio: ez da oso zatikatua eta presentzia handia du lurralde osoan, adierazi zuen Javier Padilla Estatuko Osasun idazkariak aste honetan EL PAÍS eta Farmaindulek antolatutako ekitaldian. “Gure idiosinkrasian dagoen zerbait dago, gure herrialdearen DNAn dagoena, hau da, gure osasun sistema nazionalaren egituran”, adierazi zuen Padillak. Idazkariaren hitzetan, sistemaren kohesioak datuen metaketa handia ahalbidetzen du, eta hori funtsezkoa da pazienteek tratamenduari ematen dioten erantzunaren ereduak eta joerak identifikatzeko. Gainera, ebidentzia kritikoa ematen du aztertzen ari diren proben edo esku-hartzeen segurtasunari eta eraginkortasunari buruz.
Padillaren arabera, Espainiak ezin du aukera galdu eta ikerketa klinikoan aurrera egiten jarraitu behar du. “I+Gko lidergo hori mihiztatzeko gaitasuna izan behar dugu, baita medikamentuen ekoizpenaren esparrura igaroko den lidergo batekin ere, eta sarbidearekin eta iraunkortasunarekin lotutako kate osoarekin jarraitu behar dugu”, nabarmendu zuen. Funtsezko sektoreen arteko lankidetza funtsezkoa da sektore oso baten aitzindari izan litekeen industria bultzatzeko. Gainera, adierazi zuen Espainiak doitasunezko medikuntzan aurrera egiten jarraitzeko gaitasuna duela, hala nola terapia zelular aurreratuetan. Araudia egokitzea funtsezkoa da urrats hori emateko.
“Gaur egun inork ez du zalantzan jartzen saiakuntza klinikoen balioa”, nabarmendu zuen Juan Cruz Cigudosa Zientzia, Berrikuntza eta Unibertsitateetako estatu-idazkariak. Krisi sanitarioan, herrialdea lider gisa agertu zen covid-19aren aurkako saiakuntza klinikoetan Europan. Mugarri hori, Cigudosak deskribatu zuen bezala, “ziurrenik, historiako proiektu zientifiko handiena” izan zen, eta zientziaren eta lankidetzazko berrikuntzaren balioa nabarmendu zuen. Hala ere, Cigudosak funtsezko bi erronka identifikatzen ditu. Lehenengoa, Espainian sortutako zientzia gizartearentzako konponbide ukigarrietara eramatea da, eta bigarrena, ikerketa klinikoa herrialdean sortutako berrikuntzetan bihurtzea. “Industria behar dugu”, nabarmendu zuen. Erronka horiei erantzunez, jarduera zientifikoa eta klinikoa sustatzeko lankidetza-tresnak martxan jarri direla esan zuen. “Zientziarik gabe ez dago etorkizunik, eta horretan ari gara”.
“Munduko liderrak gara”, gaineratu zuen Juan Yermo Farmaindustriako zuzendari nagusiak. Posizio hori administrazio publikoarekin eta sendagai-agentziekin (Espainiakoa zein Europakoa) elkarlanean egindako hainbat urtetako ibilbideari esker lortu da, hainbat proiekturen garapena ahalbidetzeko prozesuak arindu baitituzte. Gaur egun, 4.000 eta 5.000 artean daude martxan, eta 170.000 pertsona inguruk parte hartzen dute aktiboetako batean. Proiektu horietan konfiantza izan duten osasun-profesionalak eta pazienteak funtsezkoak izan dira mugarri hori lortzeko, nabarmendu zuen Yermok. “Eta, jakina, industria farmazeutikoa bera funtsezkoa izan da, saiakuntzen finantzaketaren % 90 babesten baitu”.
“Lanaren, ahaleginaren eta lankidetzaren bidez iritsi gara”, azpimarratu zuen María Victoria Mateos Salamancako Unibertsitate Ospitaleko hematologoak eta Espainiako Hematologia eta Hemoterapia Elkarteko presidenteak. “Saiakuntza klinikoetako parte-hartzaileei azaltzen diedanean, esaldi batekin hasten naiz: sendagai batek etxeraino, pazienteen botikineraino, daraman prozesua luzea, konplexua eta garestia da”, gaineratu zuen.
Bestalde, Raquel Yotti Perteko (ekonomia berreskuratzeko eta eraldatzeko proiektu estrategikoa) ordezkariak Abangoardiako Osasunerako adierazi zuen ahalegin handiagoa egin behar dela saiakuntza klinikoak hiri nagusietatik harago zabaltzeko. “Hiri handietan biltzen jarraitzen dute, Madrilen eta Bartzelonan”, ziurtatu zuen. Saiakuntza kliniko deszentralizatuak eta sarean bultzatzea urrats ausarta da demokratizaziorako eta berrikuntza terapeutikorako sarbiderako. Yermok azaldu zuenez, deszentralizazioa urrutiko monitorizazioari esker gertatzen ari da, telemedikuntzari esker. “Tresna digital gehiago erabiliz, Espainiako hainbat tokitako pazienteek saiakuntza klinikoan parte hartu ahal izan dezaten”, esan zuen.
Sareko saiakuntza klinikoak, bestalde, arreta medikoko zentro askoren arteko lankidetzaren eta koordinazioaren bidez gauzatzen dira, hala nola ospitaleen, kliniken eta ikerketa-zentroen artean. Gune bakar batera mugatu beharrean, aldi berean egiten dira elkarrekin konektatuta dauden hainbat lekutan, datuak, baliabideak eta parte-hartzaileak partekatzeko. “Sareko saiakuntzak guztiz beharrezkoak dira, baina ez dira martxan jartzeko errazak, zentro sateliteetan dauden profesionalen prestakuntzan inbertitzea esan nahi baitu”, argudiatu zuen Mateosek.