Gaur aurkeztu da azpiegitura berri hori, UPV/EHUren Bizkaiko Campuseko Leioa-Erandio eremuko Martina Casiano eraikinean egin den ekitaldian. Bertan izan dira Eva Ferreira errektorea, Inma Arostegui Ikerketako errektoreordea, Itziar Alkorta Calvo SGIkerreko zuzendaria eta talde horren erabileraren ardura duten teknikariak, Leire Sanfelices eta Aitor Larrañaga.
Azpiegitura berezi hori euskal unibertsitate publikoko Ikerketa Zerbitzu Orokorrek (SGIker) kudeatzen dute, eta unibertsitate-komunitate osoari eta beste eragile zientifiko-teknologiko publiko zein pribatu batzuei emango die zerbitzua.
Eva Ferreira errektoreak egitura horrek lehen mailako ikerketari laguntzean duen garrantzia azpimarratu du: “unibertsitate batek bere bikaintasuna giza kapitalean oinarritzen du, baina baita ekipamenduan egindako inbertsioan ere. Tomografo horri esker, Euskal Herriko Unibertsitateko ikerketa-taldeek eta euskal industria-sareko eragile publiko eta pribatuek tresna aparta izango dute beren proiektuak aurrera eramateko. Abangoardiako ikerketak abangoardiako ekipamendua eskatzen du. Horregatik, gaur egun oso urrats garrantzitsua ematen dugu, ezagutzaren arlo guztietan zerbitzuak ematen dituen beharrezko azpiegitura bat eskainiz “.
Ordenagailu bidezko tomografia objektu baten X izpien erradiografien multzo bat da. Erradiografia horiek hainbat ikuspegitatik lortzen dira, eta ordenagailu-programa baten bidez mihiztatzen dira, hiru dimentsioko irudi bat lortzeko. Ondoren, irudi hori manipulatu egin daiteke, behar den informazio guztia ateratzeko. Beraz, inbaditzailea ez den teknika bat da, eta aukera ematen du objektu baten barrualdea grafikoki behatzeko eta ebakitzeko (grekoz, sekzioa edo ebaketa), zatitu behar izan gabe.
Eskakizun teknikoak sinpleak dira kontzeptualki: X-marren iturri bat, tomografiatu beharreko objektuaren orientazio-sistema bat, eta irudiak jasotzen dituen detektagailu bat. Ondoren, ordenagailu-programa batek irudi bakar bat berreraikitzen du hiru dimentsiotan, lortutako erradiografien tratamendu sofistikatu baten bidez. Horretarako, prestazio handiko ordenagailuak behar dira, hainbat gigabyteko datu-multzoei buruzko kalkuluak egiteko.
Ezaugarri horiek diziplina anitzeko talde bihurtzen dute, eta aplikazio ugari ditu: zaharberritze artistikoa, ikerketa biomedikoa, zuntzen eta porositatearen analisia, pieza metaliko edo hibrido manufakturatuen azterketak, materialen fisika, etab. Balio erantsi handia ematen du, kasurik onenean 0,4 mikrometroren xehetasunak detekta baititzake (4 hamarrmilimetro milimetro: 400 nanometro). Horrek jauzi kuantitatibo handia dakar aurreko ekipamenduekin alderatuta: 500 aldiz bereizmen handiagoa industriaren arloan eta 2.000 aldiz handiagoa eremu biomedikoan. Ildo horretan, talde berri honen potentzialtasunak mugako ikerketa egiteko aukera ematen du.
Ekipoaren kalitatea oso garrantzitsua bada ere, sistemaren funtsezko zati bat datuen tratamendua da. Horrek ingurune informatiko bat eskatzen du, eta baliteke prezioagatik edozein ikerketa-taldek edo enpresak ez eskuratzea. UPV/EHUko X Izpien Zerbitzu Orokorrak, Molekula eta Materialen Unitateak, lan-estazioak ere baditu, erabiltzaileek lortutako informazioa tratatzeko.
Azpiegitura berriak (Europar Batasunak finantzatua eta Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak arautua, 2021eko ekipamendu zientifiko-teknikoa erosteko deialdian) 1.500.000 €-ko kostua du, eta Ikerkuntzarako Zerbitzu Orokorretan integratu da, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak Euskal Unibertsitate Sistemaren Planaren bidez finantzatzen baitu. Ia urtebete iraun zuen hautaketa-prozesuari lokala egokitzeko denbora gehitu behar izan zitzaion (ekipoak 8 tona baino gehiago pisatzen du), baina dagoeneko erabat martxan dago.