Nafarroako laneko ezbehar-tasa Espainiako batez bestekoa baino % 25 handiagoa da, eta bajadun istripuak, bai lanaldian zehar, bai in itinere, % 80 igo dira azken hamarkadan, Nafarroako Enpresarien Konfederazioak aurkeztutako azterlan baten arabera.
Txostenak Lan Ministerioaren eta Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuaren datu ofizialak biltzen ditu, eta egiaztatzen du Nafarroako lan-ezbeharren kopuruak hazkunde kezkagarria izan duela, Estatuko batez bestekoa gaindituz, 100.000 langileko ia 4.000 istripu gertatu baitziren 2022an.
2016ra arte, Nafarroan batez beste Espainian baino lan-istripu gutxiago izaten ziren, baina, urte horretatik aurrera, indizeak gora egin zuen, batez bestekoarekiko aldea pixkanaka handituz, eta 2022ra iritsi zen: 100.000 langileko % 25etik gorako istripuak izan ziren Foru Erkidegoan, herrialdeko gainerako herrialdeekin alderatuta.
Laneko istripuen eta istripuen analisia Nafarroako Foru Komunitatean eta prebentzioaren arloko jardunbide egokien proposamena txostenaren arabera, azken 10 urteetan, ezbehar-tasak goranzko joera du Nafarroan, 2020an izan ezik, pandemiak eragindako beherakada izan baitzuen.
Hori bai, dokumentuak egiaztatzen du istripu gehienak arinak direla, eta atzerritarren kontratazioen gorakadak ezbehar-tasa handitzea ekarri duela.
Istripu gehienak 40-59 urte bitarteko adinean gertatzen dira, eta industriako istripuen % 12 nekazaritzako elikagaien industrian gertatzen dira; zerbitzuetan ere istripu asko gertatzen dira, baina gehienak arinak dira.
Nabarmentzekoa da zerbitzuetako istripuen % 75 emakumezko langileei dagozkiela, eta gehienak sektore horretan daude ordezkatuta.
Eraikuntzari dagokionez, txostenak ondorioztatzen du azken urteetan gora egin duela, bai intzidentzia-indizeari dagokionez, bai larritasun-maila handiagoa duten istripuen kopuruari dagokionez.
Lesio nagusiei dagokienez, istripu arinetarako gehiegizko esfortzuak, eroriko edo estropezuen ondoriozko kolpeek eta talkek eragiten dituzte.
Istripu hilgarrietarako, ordea, erorketek eta talkek eragindako kolpeez gain, bihotzekoak, garuneko isuriak eta beste patologia ez-traumatiko batzuk dira, bai eta harrapaketak edo zapalketak ere.
Ezbehar-tasa handiaren arrazoiak Nafarroan
Azterlanak ondorioztatu duenez, ezbehar-tasaren indizeak gora egin du, hein batean, afiliatutako biztanleriaren hazkundeagatik, 2018tik izan den hazkunde ekonomikoaren ondorioz; izan ere, horrek kontratazio berriak eta sektorean txandakatze handia ekarri ditu.
Lanpostu berriak sortzea eta esperientzia gutxiago duten pertsonak lan-merkatuan sartzea; egokitzapen eta prestakuntza berriak eskatzen dituen lanpostua aldatzeko aukera; eta aldi baterako eta iraupen laburreko kontratazioak eskatzen dituzten kanpainen bidezko kontratazioa ere igoeraren arrazoitzat jotzen dira.
Era berean, txostenak lan-baldintzak aztertzen ditu eta langile autonomoen laneratze altua adierazten du, besteren konturako langileen aldean lan-istripua izateko arrisku handiagoa duen kolektiboa baita.
Azterlanaren arabera, faktore demografikoek ere baldintzatzen dituzte ezbehar-tasa eta istripu-tasa; izan ere, langile gehiago daude, baita atzerriko langileak Nafarroako lan-eremuan sartzea eta soldatapekoen adina ere, gero eta handiagoak baitira.
Azkenik, honako arrazoi hauek identifikatzen ditu: langileek lan-arriskuei buruz duten ezagutzarik edo esperientziarik eza, prebentzio-neurriak langileei gutxi zabaltzea eta makineria modernizatzea, erabilera desegokia saihesteko aldez aurreko prestakuntza behar baita.