Lan Ministerioak langile guztientzako lanaldia 37,5 ordura arte murrizteko asmoa du (soldata murriztu gabe), eta urtarrilaren 1etik aurrera indarrean egongo da. Asmo horrek eragin txikiagoa izango du Euskal Autonomia Erkidegoan gainerako lurraldeetan baino, lan-harremanen osaeran hitzarmen gehienek dagoeneko jasotzen baitituzte koalizio-gobernuak ezarri nahi dituen lan-denboretatik oso hurbil dauden lan-denborak. Nolanahi ere, eragin handiagoa izango du zerbitzuen sektorean, baldintzak, oro har, prekarioagoak baitira industrian baino.
Gobernu zentralaren proposamen horrek eragina izango duen euskal langileen kopuruaren inguruko zifrak (sindikatuekin adostuta baina patronalen babesik gabe) ez dira eztabaidaezinak, nahiz eta CCOOk 95 sektoreko hitzarmenen azterketatik abiatuta egindako aurtengo azterlan baten arabera, lanaldi osoko soldatapeko langileak (besteren kontura lan egiten dutenak eta autonomoak ez direnak) 195.000 inguru izango liratekeen eraginpean. Eustaten 2023ko datuen arabera, EAEko soldatapeko lan-kontratuko langileen kopurua 807.900 pertsonakoa izan zen, eta kopuru hori langile-masaren % 25 baino zertxobait txikiagoa izango litzateke. Bestalde, sindikatu beraren beste txosten batek, 2023ko hirugarren hiruhilekoari dagozkion Biztanleria Aktiboaren Inkestaren estatistikekin, adierazten du Euskadi dela araudi berriaren eraginpean langile gutxien dituen erkidegoa (% 83), eta ulertzen da gainerakoak (% 17) egongo liratekeela.
Ordu-bolumenari dagokionez, Jaurlaritzaren ideiak urteko lanorduen kopurua 1.712,5era jaitsiko du. Euskadiko Lan Harremanen Kontseiluak (LHK) bi hilean behin egiten duen aurtengo martxoko eta apirileko txostenaren estatistikek erakusten dutenez, urte honetan indarrean dauden hitzarmenetan 1.686 ordu dira batez beste, eta akordio sektorialetan (1.689) bolumen handiagoa dago enpresakoetan (1.676) baino. EAEn aplikatzen diren estatu-mailako sektore-akordioetan, batez besteko lanaldia 1.755 ordukoa da, LHKren txostenaren arabera.
“Murrizketa horrekin dezente hurbilduko gara EBn lan egindako orduen Europako batez bestekora, 1.671ra iristen baita”, azpimarratu du Juanjo López Euskadiko CCOOko Ekintza Sindikaleko arduradunak. Zentralak, UGTrekin batera, lan-denboraren erreformaren ildo nagusiak adostu ditu Yolanda Diaz buru duen Ministerioarekin elkarlanean. Aste honetan bertan, Gobernuko bigarren presidenteordeak berretsi egin zuen Gobernuak lanaldia murrizteko konpromisoa hartu zuela, eta adierazi zuen ez zuela neurri horretarako eragozpenik izan behar; izan ere, Diputatuen Kongresuan azaldu zuenez, 2022an Espainian itundutako batez besteko lanaldia astean 38,2 ordukoa izan zen zenbaketan, eta sektore pribatuko pertsonen % 14k 37,5 orduko lanaldi adostua dute, sektore pribatuko soldatapekoen % 8k soilik lan egiten baitu astean 40 orduz.
Lópezek azpimarratu du 1983ko Langileen Estatutuan 40 orduko lanaldia ezarri zenetik ez zela inolako aldaketarik egin lan-denborari dagokionez. “Sektore batzuetan murrizketak izan dira ordu-kopuruan azken hamarkadetan, baina beste batzuek ez dute gauza bera egiteko gaitasunik izan. Gainera, murrizketak ez du hain eragin zakarra izango patronalak aipatzen duen ekonomian, sektore askok 38,5 orduko lanaldia baitute 40 ordukoa baino gertuago”, azaldu du.
Enpresaburuak ez daude ados aldaketekin. Cepyme Espainiako enpresa txiki eta ertainen patronalaren azterketa-zerbitzuak duela egun batzuk kalkulatu zuen neurria 40.000 milioi euro baino gehiago kostatuko zitzaiola Estatuko ekonomiari, zuzeneko eta zeharkako inpaktuen artean, lehen urtean. Confebasketik azpimarratu dute Jaurlaritzak “gaitasun legitimoa” duela aldaketa bultzatzeko, eta zuhurtasuna aukeratu dute balorazioa egiterakoan, baina onartu dute lanaldi-murrizketa neurri “disruptiboa” dela, eta zenbait sektoretan eragin “nabarmena” izango duela. “Negoziatutako eta adostutako hitzarmenak errespetatzea nahi dugu, soldaten eta lanaldien arteko oreka oinarri hartuta. Denok dakigu zer kostatzen den hitzarmen baterako ituna ixtea”, adierazi du Virginia Mugicak, Euskadiko patronalaren arlo juridiko-laboraleko zuzendariak.
Lan denbora gutxituko zaien ekoizpen taldeak nekazaritzan, merkataritzan, ostalaritzan eta eraikuntzan kontzentratuko dira nagusiki, Josu Ferreiro EHUko Ekonomia irakasleak azaldu duenez. “Sektore horietan lanaldi luzeenak dira nagusi. Sektore horien % 90ek baino gehiagok astean 38,5 ordu baino gehiago egiten dituzte”. Alde horretatik, Ferreirok ohartarazi du astean 2,5 lanordu kentzeak eragina izango lukeela enpresen lan-kostuetan, eta horien hazkundea % 6tik % 7ra bitartekoa izango litzatekeela. Bere ustez, Espainiako lan-merkatua bideratzen ari den lanaldi-murrizketa “onargarria” da, enpresa gehienetan asteko 37,5 orduetatik 40 orduetatik baino gertuago dagoela kontuan hartuta. Hala ere, enpresen lehiakortasunari dagokionez, ondorioak ez lirateke hain kaltegarriak izango lan egindako orduen produktibitatea handituko balitz, eta aukera hori ez da oso gertagarria, zerbitzuen sektorean baita zailena maila horiek igotzea. Euskadiko CCOOko ordezkariak ez du berdin ikusten. “1983an modu batera ekoizten zen, baina orain, teknologia azkarragoarekin eta eraginkorragoarekin, beste era batera egiten da. Lanaldia zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta ekoizpen txikiagoa izango du langileak; izan ere, neke- eta neke-maila handiagoak izango ditu, bai eta antsietatearekin lotutako arazoak ere. Murrizketa horrekin, laneko osasunerako arriskuak murriztuko dira, eta egindako lanaren kalitatea hobetuko da. Gainera, lanaldi luzeenak dituzten sektoreak, hala nola zerbitzuenak, emakumezko langileen kontzentrazio handiena dutenak dira, eta lan-prekarietateak emakume-aurpegia du”, dio Juanjo Lópezek.
CEOEk konpentsazioren bat erabili du lanaldiaren banaketa irregularra deritzonaren eremuan erreformari oniritzia emateko, eta Ministerioa eta sindikatuak horren aurka daude. Gai horri dagokionez, patronalak aparteko orduen gehieneko kupoa handitzea proposatu zuen, gaur egun 80tan ezarrita dagoena eta langilearentzat borondatezkoak direnak. “Lanaldi-murrizketak enpresentzat izango duen eragina arintzea ahalbidetuko lukeen elementu bat da”, dio Virginia Mugicak Confebasketik. Hala ere, Joaquin Pérez Rey Laneko Estatu idazkariarentzat, aparteko orduak “gaitz bat” dira. “Ez dugu begi onez ikusten ohiko lan-murrizketa trukatzea langileek beren borondatez egindako aparteko orduen truke, besteak beste, borondatezkotasun horrekiko nolabaiteko mesfidantza mantentzen dugulako”, adierazi du. Erreformak azpimarratu nahi duen beste alderdietako bat da 2025ean astean 38,5 orduko edo gehiagoko iraupena duten lanaldi partzialeko kontratuak, 2024an, edo 37,5 ordukoak, automatikoki lanaldi osoko lan-kontratu bihurtzea. Ferreirok ohartarazi du kasu batzuetan kontrako egoerara irits daitekeela, lanaldiaren jaitsierak kontratu partzialen hazkundea ekar dezakeelako. “Azken hilabeteetan behin-behinekotasunak behera egin du, baina partzialtasunak eta aldizkako finkoek gora egin dute”, adierazi du irakasleak.