Joan den astelehenean, abuztuaren 5ean, mundu osoko burtsek egundoko izua bizi izan zuten, galera masiboekin, inbertsiogileen beldur okerrenak eraginez. Nahiz eta beherakadaren tamaina handia izan, kasu batzuetan duela hamarkada batzuetatik ikusten ez zena, adituek azpimarratu dute “astelehen beltza” izenez ezagutzen dena une jakin bateko gertakaria dela, ekonomian eragin nabarmenik izan beharko ez lukeena, eta inbertitzaileei lasaitasuna eskatu diete. “Ez kezkatu. Merkatuaren doikuntza bat da, ez 2008koa bezalako krisi baten hasiera”, esan du Massimo Cermelli ekonomialari eta Deusto Bussiness School-eko irakasleak.
Iritzi bera dute beste analista batzuek ere, Pi Director balio-agentziako Iñigo Beristainek, esaterako. “Egoera asko aldatu da 2008tik hona. Orduan egindako akatsetako bat merkatuak esku ez hartzea izan zen. Banku zentralek ikasgaia ikasi dute, eta orain azkar jarduten dute balizko krisien aurrean, arazoak saihesteko”.
Lurrikararen epizentroa Japonian izan zen, Nikkei indizea % 12,4 jaitsi baitzen, 1987tik izan duen beherakadarik handiena. Kolapso horrek nazioarteko merkatuak ekarri zituen, eta Wall Street salmenten zurrunbilo batean murgildu zuen, hilabete batzuetako irabaziak ezabatuz. Nasdaq-ek % 3,4 galdu zuen, Nvidia eta Apple bezalako enpresak bereziki kaltetuak izan zirelarik. Espainian, Ibex 35ek % 2tik gorako beherakada izan zuen, Estatu Batuetan berehalako atzeraldia izateko beldurrak eraginda.
Espero den doikuntza
Cermelliren arabera, erorketa hori ez zen ustekabea izan. “Astelehenean gertatutakoa etorri berria zen. Urtebeteko igoeraren ondoren, saihestezina zen noizbait merkatuak zuzenketa bat izatea”.
Hainbat faktorek eragin zuten kolpea. Ameriketako Estatu Batuetan, uztaileko lan-merkatuaren datuek, aurreikuspenen oso azpitik dauden enpleguak sortu eta langabezia-tasa bi hamarren (% 4,3raino) igo izanak, balizko atzeraldiaren beldurra zabaldu zuten. “Estatu Batuak atzeraldian sartzen ari dira, ziurrenik; bere lan-merkatua seinale negatiboak botatzen ari da”, dio Cermellik.
Horrez gain, yena indartu egin da eta azken aldian sektore teknologikoa aldakorra da, batez ere adimen artifizialari lotutako enpresak, horien burbuila puzten hasia izan baitaiteke. Cermellirentzat “enpresa hauen kotizazioa asko hazi zen. Hala ere, emaitzak ez dira iritsi eta horrek eragin negatiboa izan du”.
Izan ditzakeen ondorioak
Hasierako kaosa gorabehera, asteartean Burtsak lehengoratzen hasi ziren, Japonia % 10,2 igoz eta Europako eta Estatu Batuetako indize nagusiak zeinu positiboak erakutsiz. Errebote honek indartu egiten du ‘astelehen beltza’ abuztuko ohiko jarduera baxuak areagotutako urduritasun gertakari bat izan zelako ideia, ekonomia globaleko egiturazko arazoen isla baino gehiago, nahiz eta Estatu Batuak eta Alemania bere unerik onenean ez egon.
“Abuztuan jende asko joaten da oporretara, eta likidezia gutxiago dago; hori dela eta, banda-jotze zakarragoak eta errazagoak gerta daitezke, joan den astelehenean gertatu zen bezala”, aitortu du Iñigo Beristainek.
Gertatutakoa Estatu Batuetako Erreserba Federalerako arreta puntu bat da. Herrialde iparramerikarra atzeraldian sartzeko beldurrak hasieran aurreikusitakoa baino interes-tasa gehiago jaistera eraman dezake erakundea. Europako Banku Zentralerako presioak ere gora egin du, eta diruaren prezioa murriztu ala ez erabaki beharko du hurrengo bileran, irailaren 12an.
Merkatuen sustoaren ondorioz, Euriborrak 20 hilabetean izan duen jaitsiera handiena erregistratu du. Ildo horretatik jarraituz gero, adierazlea % 3tik behera itxiko da 2024an, eta hipoteka duten pertsona guztiei egingo die mesede.
Lasaitasunerako deia
Testuinguru horretan, analistek gomendatzen dute lasai egotea eta erabakiak ez hartzea modu oldarkorrean. “Horrelako uneetan saltzea ez da estrategia ona”, ohartarazi du Cermellik.
Iñigo Beristainek dioen bezala, errenta finkoaren aldeko apustua egitea ideia ona da: “Nik zuhurtzia aholkatuko nuke. Gobernuaren bonuak igo egin dira eta aterpe gisa jokatu dute, eta hori ez zen inoiz gertatu, tipoak hutsean zeudelako. Orain tasa altuak ditugu eta errentagarritasuna lor daiteke. Izu-uneetan, jendeak segurura joateko joera du, gobernu batek uzten diozun diruagatik ordaintzea bezala”.
Gertaera erabakigarriak
Datozen hilabeteak, azaroaren 5ean Estatu Batuetan egitekoak diren hauteskundeekin, funtsezkoak izango dira munduko ekonomiaren etorkizuna zehazteko. Beristainek ohartarazi duenez, “hegazkortasun handiko hilabeteak datoz Estatu Batuetako hauteskundeak direla eta. Logikak dio Trumpen garaipenak positiboa izan beharko lukeela burtsentzat, negozio gizona delako eta zergak jaistearen alde egiten duelako, baina dagoeneko ez dago hain argi irabaziko duenik “.
Azkenik, Beristainek Ekialde Ertaineko egoera aipatu du, mundu mailan ekonomian eragina izan dezakeen beste faktore gisa. “Indarkeriak gora egiten badu, gauzak zaildu egin daitezke merkatuetan”.