Lurralde baten erakargarritasun ekonomikoa neurtzeko orduan, atzerriko inbertsioa termometrorik onenetakoa da. Esportatzeko ahalmen handiko ekonomia izatea garrantzitsua da, Euskal Autonomia Erkidegoan bezala, baina gero eta globalagoa den mundu batean, beste herrialde batzuetako baliabideen atzemate maila ere garrantzitsua da. Industria Ministerioak aste honetan emandako azken datuen arabera, Euskadira zuzendutako atzerriko inbertsioa 48,4 milioi eurokoa izan zen urteko lehen hiruhilekoan, eta 19,1 milioi eurokoa, berriz, 2023ko aldi berean.
Hazkunde itxaropentsua izan da, 2023. urteari dagokion balantze negatiboaren ondoren, non EAEk Estatuko gainerako lurraldeetan posizioak galdu dituen. Izan ere, 2024ko lehen hiruhilekoko estatistikaren arabera, Euskadik apenas hartzen du atzerriko inbertsioaren % 0,7. Madrilek gidatu zuen kanpoko inbertsioa 4.150 milioirekin, ondoren Kataluniak 1.085 milioirekin, Asturiasek 489 milioirekin, Valentziako Erkidegoak 227 milioirekin eta Aragoik 216 milioirekin.
Egia esan, Euskadi ondo kokatuta atera zen pandemiak eragindako krisitik. 2021ean, 1.540 milioi euroko atzerriko inbertsioa egin zen Euskadin, Estatu osoaren % 5,1, eta Madrilek 21.961 milioi (% 73,2) eta Kataluniak 3.091 milioi (% 10,3) lortu zituzten. Baliabide gehien erakarri zituen hirugarren erkidegoa izan zen, eta 2022an hobetzea ere lortu zuen. Urte horretan, EAEko atzerriko inbertsioa, termino gordinetan, 5.512 milioi eurokoa izan zen, Estatuko guztizkoaren % 16,1. Madrilek bakarrik (17.226 milioi) gainditu zuen kopuru hori, guztizkoaren % 50,4. Industria Ministerioak nabarmendu zuenez, Euskadik goia jo zuen orduan. 2018-2022 zikloan, atzerritik etorritako urteko batez besteko inbertsioa 1.937 milioi eurokoa izan zen, hau da, Estatuko bolumenaren % 5,6.
Iaz, ordea, beherakada izan zen. 2023an, 1.556 milioi euroko atzerriko inbertsioa egin zen Euskadin, eta horrek 2021aren antzeko balioetan jartzen zuen berriz ere. Datua, adibidez, 2018an (1.114 milioi) eta 2019an (520 milioi) izandakoa baino hobea izan zen, baina 2016koa (2.115 milioi) eta 2017koa (2.687 milioi) baino txikiagoa. Hala eta guztiz ere, eta Estatu barruan pisuaren portzentajezko parametroa % 5,5ekoa izan bazen ere, Valentziako Erkidegoak gainditu zuen EAE (3.375 milioi), eta laugarren erkidegoa izan zen Estatuko sailkapenean, nahiz eta Mediterraneoko eskualdean inbertsio horren zatirik handiena faktore bakar batek eragin zuen, hala nola KKR finantza-funts estatubatuarrak IVI ugalkortasun-kliniken taldea erosi izanak, 3.000 milioi euro inguruko eragiketan ordainduz.
Nolanahi ere, geldialdi txiki horrek agerian uzten ditu euskal ekonomiak kanpoko erakargarritasuna areagotzeko dituen arazoetako batzuk. Urtearen amaieran argitaratutako “2022-2023 Euskadiko Atzerriko Inbertsioaren Barometroan”, SPRIk, Euskadin ezarritako 55 enpresa atzerritarretako zuzendariei egindako inkesten emaitzetatik abiatuta, bere esperientzian hautematen zituzten abantailak eta arazoak aztertu zituen. Azken horiei buruz hitz egiterakoan, aipatuenak lan-erregulazioa, atzerriko hizkuntzen ezagutza eskasa, dirulaguntzak lortzeko zailtasunak eta higiezinen kostuak ziren. Azken alderdi horretan, industria-erabilerako lurzorua lortzeko zailtasunak zailtasun handienetako bat dira, askotan erabilerarik gabeko lursailak deskontaminatzeko moteltasunagatik. Zentzu horretan, lurzorua edukitzeko aukera gehien dituzten erkidegoek, Aragoik esaterako, Microsoft eta Amazon bezalako erraldoi teknologikoek milioi askoko inbertsioak egin dituzte azkenaldian.
Inkesta berean, EAEn dauden atzerriko enpresen zuzendariek lurraldeak eskaintzen dituen alderdi positiboak azpimarratu dituzte, hala nola eskura dagoen eskulanaren ezagutza teknikoak, berrikuntzarako gaitasuna eta, oro har, bizi-kalitatea. Herrialdeka, urteko lehen hiru hilabeteetan Euskadin gehien inbertitu zuena Herbehereak izan zen, 24,6 milioirekin. Herbehereetako ekonomiak nabarmen egin du gora azken urteotan, euskal esportazioen hartzaile handien artean. Bestalde, Maltako eta Luxenburgoko enpresen enpresa-sarrerek 11,3 milioi eta 10 milioi euro utzi zituzten Euskadin, hurrenez hurren. Bestalde, Euskadik ozta-ozta lortu zuen munduko ekonomia nagusiko, Estatu Batuetako, 810.000 euroko sinadurak lortzea.
Sektore ekonomikoen arabera, Euskadin, ener eta martxotik martxora bitartean, kanpoko inbertsiorik handiena kautxuzko produktuen eta plastikoen fabrikazioan izan zen, 24,6 milioirekin. Burdinazko eta altzairuzko produktuen fabrikazioak 11 milioi euro erakarri zituen, eta, ondoren, programazioa, aholkularitza eta bestelako jarduerak, 10 milioi eurorekin.