Gizarte Segurantzak kontuan hartzen duen KPIaren baremoa konplexua da. 2025eko pentsiodunei, adibidez, urteko prestazioa 2023ko abendutik aurtengo azarora arteko inflazioaren batez bestekoaren erreferentziarekin esleituko zaie. Esate baterako, 2024ko pentsioan KPIaren % 3,8 hartzen da kontuan, hamabi hilabeteko aldi horretako batez bestekoa, gutxi gorabehera. Oro har, inflazio-tasa handiena izaten den urteko hilabeteak irailetik abendura bitartekoak izaten dira; horregatik, adituek gomendatzen dute erretiroa urteko tarte horretan eskatzea.
Gainera, izapidetze guztia hobetzeko, eta langileari erretiroa hartzeko unea aukeratzen laguntzeko, Gobernuak dekretu bat onartu zuen 2022an, erretiroa eragin zuen gertaera deiturikoaren inguruabarrak argitzeko. Baldintza guztiak bete ondoren, “prestazioa jasotzeko eskubidea sortzen da, eta horrek eragina du prestazioaren kalkuluan eta ondorio ekonomikoetan. Horrek esan nahi du, batzuetan, pertsona batek aukera teorikoa duela erretiroa data desberdinetan eta egoera desberdinetan hartzeko, bai eta kasu bakoitzean legokiokeen pentsioak beti bat ez datorren edukia eta ondorioak izatea ere”. Horregatik, garrantzitsua da data hori behar bezala aukeratzea. Beren interesen alde egiten ez duen data bat aukeratzeak langileei ekar diezazkiekeen ondorio negatiboak saihesteko, Jaurlaritzaren dekretuak, iaz indarrean sartu zenak, gertaera eragilearen zehaztapena malgutzeko erregulazioa ezarri nahi du.
Horrela, oro har, erretiro-eskaera lana utzi aurreko edo ondorengo hiru hilabeteetan egiten da. Pentsioaren ondorio ekonomikoak kargua utzi eta hurrengo egunetik aurrera sortzen dira, baina interesdunak tarte bat izango du eskabidea aurkeztu aurreko hiru hilabeteen eta ondorengo hiru hilabeteen artean aukeratzeko.
2022, urte ona erretiroa hartzeko
Erretiroaren data ezarri nahi den tartearen aukeraketak izan dezakeen eraginaren adibide bat 2022koa da. Urte horretan inflazioa hain handia izan zen – Ukrainako gerrak energia garestitu zuelako eta pandemiaren amaieraren ondoren lehengaien eskaera handia izan zelako –, non pentsioen errebalorizaziorako esleitutako KPIa % 8,5era igo zen, eta ehuneko horrek langile asko bultzatu zituen erretiro aurreratua eskatzera erreferentzia horri heltzeko, koiuntura horrek barne hartzen dituen koefiziente murriztaileak gorabehera. KPIren ondorioz, erretiro aurreratuagatiko pentsioaren murrizketa minimoa izan daiteke edo beste inguruabar batzuk konpentsa daitezke.
Nolanahi ere, erretiroa eta dagokion kotizaziopeko pentsioa eskatzeko eperik egokiena hausnartzerakoan, faktore guztiak baloratu behar dira, bereziki karrera profesionalari dagozkionak. Horien artean, honako hauek daude: laneko azken 25 urteetako kotizazio-oinarrien ondoriozko oinarri arautzailea, egon daitezkeen aldi baterako kotizazio-hutsuneak, aldagai jakin batzuengatiko osagarriak, erretiro aurreratuaren kasuan koefiziente murriztaileak edo atzerapenaren kasuan aplikatu beharreko pizgarriak. Horregatik, adituek gomendatzen dute lehenago zerga-aholkulari bati galdetzea.
Erretiro-adina eta pentsioak urteak daramatzate agenda soziolaboralaren gai nagusietako bat izaten Espainian eta mendebaldeko herrialde guztietan, batez ere Europan. Sektore askotan, biztanleriaren zahartzeak eta belaunaldi-ordezkapenik ezak pentsio-sistema publikoak diru-sarrera gehiago lortzeko formula berriak aztertzen saiatzen diren erreformetan sartzea eragin dute. Mekanismo horiek erretiro-adina atzeratzen saiatzen ari dira, eta badirudi hori pixkanaka lortzen ari dela. 2023an, Espainian erretiroa hartzeko benetako batez besteko adina 65 urtetik gorakoa izan zen lehen aldiz, 65,1 urtekoa izan baitzen; 2022an, berriz, 64,8 urtekoa, eta 2021ean, 64,7 urtekoa.
Erretiro-modalitateen arabera, datuen arabera, erretiro aurreratuen batez besteko adina 63,2 urtekoa izan zen; 2018an, aldiz, 63 urtekoa (2022) edo 62,3 urtekoa (2018). Adin arrunteko erretiroetarako, erretirorako benetako adina, batez beste, 66 urtekoa izan zen, maximo historikoa. 2022an, balio hori 65,9 urtekoa izan zen, eta 2018an, 65,7 urtekoa. Pentsio maximorako beharrezkoa den kotizazio-aldia luzatzeko lege-aldaketak, erretiro atzeraturako pizgarriak edo erretiroa aurreratzeagatiko zigorrak emaitzak ematen ari dira, nahiz eta Fedeako analisten moduko adituek oraindik “oso apal” ikusten dituzten adinaren atzerapen horren emaitzak, BPGan % 0,02 eskas izanik, sistemari eusteko eragin eskasa.