Barna 1961ean sortu zen Bermeoko portuan (Euskal Herrian), helburu argi batekin: gehiegizko arrantza kudeatzea, sardinak eta txitxarroak batez ere, bolumen handietan harrapatzen zirenak. Bertako kontserba-industria oparoak administrazio eraginkorra behar zuten azpiproduktuak sortzen zituen, eta horrek konpainia sortzea ekarri zuen. Bere hastapenetatik, iraunkortasunarekiko konpromisoa erakutsi zuen, garai hartan ezohikoa zen praktika, baina orain mundua ingurumenaren hondamenditik salbatzeko funtsezkoa bihurtu dena.
Hasieran, konpainiak tokiko mailan jarduten zuen, eta inguruko arrantza-enpresei baino ez zien laguntzen. Hala ere, denborarekin, Barna bilakaera esanguratsua izan du. Gaur egun, arrantza-soberakinak gutxitu egin dira, eta kontserba-industria beste leku batzuetara mugitu da. Enpresak egokitzen jakin du, eta hondakinen kudeaketa beste sektore batzuetara hedatu du, hala nola retail eta erlezaintzara, etengabe hedatzen ari baita. “Hondakinak kudeatzeko beharra hazten ari diren beste sektore batzuetara eraman daitekeela ikusi dugu”, dio Ibon Jaureguizar Barna elkarteko zuzendari nagusiak.
Produktuak ere aldatu egin dira. Lehen arrain-irin bakarra zena, orain dibertsifikatu egin da maskotentzako elikagaiak bezalako sektoreen eskaerei erantzuteko. Horretarako, irin espezifikoak behar dira, hala nola amuarrainarena, atunarena edo izokinarena. Enpresak ez du pentsurik zuzenean ekoizten, baina irinak, arrain-olioak eta olio hidrolizatuak egiten ditu, eta horiek funtsezko osagaiak dira animalientzako elikagai kulunkatuak egiteko, etxekoak zein baserrikoak.
Zaila da harrapaketen hondakinak azken artikulu bihurtzea. Enpresak hornitzaile mota desberdinetara egokitutako logistika du, sorgailu handietatik hasi eta arrandegi txikietaraino.
Azpiproduktu horiek ekoizpen-instalazioetara eramaten dira. Han, koipea bereizteko prozesua hasten da, arrain-olioa lortzeko, eta, ondoren, gainerakoak deshidratatzen dira irina sortzeko. Barna enpresak urtean 60.000 tona arrain deribatu kudeatzen ditu Mundakako (Euskal Autonomia Erkidegoan) eta Tarifako (Andaluzian) lantegietan.
“Gure kudeaketa onuragarria da gizartearentzat, eta erronka da oraindik kudeaketa eraginkorretik ihes egiten duten arrain-azpiproduktu horiek erakartzea”, dio enpresaren CEOak. Enpresak dagoeneko hedatu du bere jarduera tokiko eremutik haratago, baina oraindik ere ikusten du hazteko tartea. Erronka nagusia da arrain-azpiproduktuak zabortegietan bukatzea edo erraustea saihestea, kudeaketa iraunkorragoa sustatuz.
2023. urtea positiboa izan zen Barna enpresarentzat, ia 43 milioi euro baino gehiagoko fakturazioarekin. Hala ere, arrain-irinen eta -olioen nazioarteko merkatuko prezioak zuzenak direnez, 2024rako aurreikuspenek zifra horri eustea edo horretara hurbiltzea aurreikusten dute. Enpresak aurre egin behar izan die erronkei, hala nola 2022an gasaren prezioak igotzea, baina lehiari eustea lortu du ingurune desafiatzaile batean.
Bere indarraren zati bat berrikuntzan dago, urtean milioi bat euro inbertituz arlo honetan. 2018an, proteina hidrolizatuen linea bat duen Tarifako instalazioa erosi zuen, produktu prémium bat eta bakarra Espainian. Lehiari dagokionez, enpresak, batez ere, lehengaiak erosteko erronkak ditu. Zuzenean arrantzatzen duten beste ekoizle batzuek ez bezala, Barna azpiproduktuak aprobetxatzera bideratzen da, iraunkortasunaren filosofiarekin bat eginez. “Ez dugu lehengai freskorik kontsumitzen, azpiproduktuei balioa ematen diegu”, azpimarratu du Jaureguizarrek.
200 hornitzaile inguruko sarearekin, enpresa handiak zein negozio txikiak barne, enpresa da Espainiako sektoreko liderra bere bi ekoizpen plantekin eta ekonomia zirkularrean duen ikuspegiarekin.