Lan-merkatu duina izatea funtsezkoa da oparotasun jasangarri eta bidezkoa lortzeko, Garapen Jasangarrirako 2030 Agendan azpimarratzen den bezala. 2030 Agendak, 8. helburuan (“Hazkunde ekonomiko inklusiboa eta jasangarria, enplegu osoa eta produktiboa eta guztiontzako lan duina sustatzea”), azpimarratzen du garrantzitsua dela giza duintasuna errespetatzen duten eta ongizate orokorra sustatzen duten lan-baldintzak bermatzea.
Lan-merkatu duinaren garrantzia
Lan-merkatu duin batek funtsezko zenbait ezaugarri ditu:
1. Lan duina: Lan duinak berekin dakar lan-baldintza seguruak eta osasungarriak, soldata bidezkoak eta langileen eskubideen errespetua. Gainera, garapen pertsonal eta profesionalerako aukerak eskaini behar ditu.
2. Gizarte Segurantza eta babesa: Langileek gaixotasun-, baliaezintasun- edo zahartze-kasuetan beren ongizatea bermatuko duten osasun-zerbitzuak, pentsioak eta bestelako onurak eskuratzeko aukera izan behar dute.
3. Ekitatea eta diskriminaziorik eza: Lan-merkatuak aukera-berdintasuna bermatu behar die guztiei, genero, arraza, erlijio, desgaitasun edo beste ezaugarri pertsonal batzuengatik diskriminaziorik egin gabe.
4. Parte-hartzea eta ordezkaritza: Langileek aukera izan behar dute laneko erabakietan parte hartzeko, eta mekanismo eraginkorrak izan behar dituzte beren kezkak adierazteko eta beren eskubideak defendatzeko.
Lan-merkatu duinak aberastasunari eta oparotasunari laguntzeko arrazoiak
1. Produktibitatea handitzea
- Motibazioa eta konpromisoa: Lan-baldintza duinek langileen motibazioa eta konpromisoa sustatzen dituzte. Langileak baloratuak eta errespetatuak sentitzen direnean, haien produktibitatea eta eraginkortasuna handitu egiten dira.
- Ausentismoa murriztea: Lan-ingurune seguru eta osasuntsuak ausentismoa eta gaixotasunagatiko bajak murrizten ditu, eta horrek ekoizpenaren egonkortasuna eta jarraitutasuna hobetzen ditu.
2. Giza kapitalaren garapena
- Prestakuntza eta gaikuntza: Langileen garapen profesionalean eta trebakuntzan inbertitzen duten enpresek lan-indar kalifikatuagoa eta gaituagoa izateko joera dute. Horrek berrikuntzan eta hazkunde ekonomikoan laguntzen du.
- Talentua aprobetxatzea: Lan-baldintza duinek aukera ematen diete langileei beren potentziala eta trebetasunak garatzeko, eta horrek giza kapital erabilgarriaren aprobetxamendua maximizatzen du.
3. Egonkortasun ekonomikoa eta soziala
- Kontsumoaren hazkundea: Soldata justuek eta lan-baldintza onek langileen erosteko ahalmena handitzen dute, eta horrek kontsumoa eta ondasunen eta zerbitzuen eskaria bultzatzen ditu.
- Ekitate eza murriztea: Lan-merkatu inklusibo eta ekitatibo batek eten ekonomiko eta sozialak murrizten ditu, eta horrek egonkortasun sozial eta politiko handiagoa lortzen laguntzen du.
4. Inbertitzaileentzako erakargarritasuna
- Negozio erakargarrien ingurunea: Lan-merkatu duinak dituzten herrialdeek negozio-ingurune egonkorragoa eta erakargarriagoa izaten dute inbertitzaileentzat. Lan-eskubideak eta enpresa-giroa babesteak arriskua murriztu eta merkatuarekiko konfiantza areagotzen du.
- Berrikuntza eta lehiakortasuna: Lan-ingurune positibo eta bidezko batek berrikuntza eta lehiakortasuna susta ditzake, eta horrek, aldi berean, inbertsioak erakartzen ditu eta hazkunde ekonomikoa sustatzen du.
5. Iraunkortasuna eta gizarte-erantzukizuna
- Nazioarteko arauak betetzea: Lan-baldintza duinak sustatzen dituzten herrialdeek nazioarteko arauak eta lan-eskubideei buruzko akordioak bete ohi dituzte, eta horrek haien izen ona eta merkataritza-harreman orokorrak indartzen ditu.
- Erantzukizun soziala: Lan-ingurune justuetan jarduten duten enpresek erantzukizun sozial korporatiboko praktikak hartzeko joera dute, eta horrek beren irudia eta komunitatearekiko harremanak hobetu ditzake.
Arrakastaren adibideak
- Eskandinavia: Suediak, Norvegiak eta Danimarkak lan duina, gizarte-segurantza eta ekitatea bermatzen dituzten lan-merkatuko ereduak ezarri dituzte. Herrialde horiek oparotasun- eta ongizate-maila handiak dituzte, eta lan-duintasunean duten ikuspegiak gizarte-kohesio eta egonkortasun ekonomiko handia eragiten du.
- Alemania: Alemania aintzatespena jaso du bere lanbide-heziketako sistemagatik eta lan duinean duen ikuspegiagatik, eta horrek arrakasta ekonomikoa lortzen lagundu du. Prestakuntza dualaren ereduari esker, gazteek trebetasun baliotsuak eskura ditzakete lanean ari diren bitartean, eta horrek produktibitatea eta berrikuntza indartzen ditu.
Funtsezko zutabea garapen jasangarrirako
Lan-merkatu duinek, justizia soziala eta ongizate indibiduala sustatzeaz gain, hazkunde ekonomikoari eta oparotasun orokorrari ere laguntzen diote. Lan-baldintza egokiak, soldata bidezkoak eta gizarte-babesa bermatzen dituztenez, herrialdeek produktibitatea, egonkortasuna eta gizarte-kohesioa sustatuko dituen ingurune bat sor dezakete. Azken batean, lan-merkatu duina funtsezko zutabea da garapen jasangarrirako eta 2030 Agendaren helburuak betetzeko. Laneko duintasuna, oinarrizko giza eskubidea ez ezik, nazioen aberastasunean eta arrakastan inbertitzea ere bada.
