Nafarroako Gobernuko Landa Garapen eta Ingurumen Departamentuak lehen sektorean belaunaldi-erreleboa egiteko Lurberri programa aurkeztu zuen atzo. Programa horrek 12 ekintza zehatz biltzen ditu, gazteak nekazaritzako, abeltzaintzako edo nekazaritzako elikagaien jardueretan sar daitezen laguntzeko.
Sektoreko berrogeita hamar ordezkari baino gehiagoren aurrean (nekazaritza-erakundeak, kooperatibak, prestakuntza-zentroak, tokiko ekintza-taldeak edo nekazaritzako elikagaien kalitateko figuren profesionalak), José Mª Aierdi sailburuak, Rubén Goñi Landa Garapeneko zuzendari nagusiarekin eta Natalia Bellostas INTIA sozietate publikoko zuzendari kudeatzailearekin batera, programa hau aurkeztu zuten Irunberriko arroilen interpretazio-zentroan. Programa horren helburuen artean daude sektorean berriro sartzea erraztea (batez ere gazteak edo lanaldi partzialeko profesionalak), nekazaritza-ustiategiak uztea saihestea, landa-ingurunean biztanleak finkatzea, jarduera hori erakargarri egitea eta elikagai-ekoizpeneko eredu iraunkorrak sustatzea.
Lurberri programa berriaren finantzaketa 4,1 milioi eurokoa izango da datorren 2025erako, eta 22,5 milioikoa hurrengo bost urteetan, 2029ra arte, EBtik nekazaritzako ustiategiak modernizatzeko edo proiektu pilotuak garatzeko NPBren hainbat esku-hartze ildotan irits daitezkeen beste ekarpen batzuk kontuan hartu gabe.
Laguntzak, bitartekaritza edo lur-bankua handitzea
Planak jasotzen dituen ekintzen artean, honako hauek daude: laguntzak eskuratzeko diskriminazio positiboko neurriak, gazteen lehen instalaziorako dirulaguntzak handitzea eta 40.000 eta 100.000 euro bitarteko ordainketa gehigarri berriak ezartzea familia-ekoizpeneko edo ekoizpen iraunkorreko faktore jakin batzuei lehentasuna emateko; INTIAren tutoretza edo laguntza teknikoko programak, erretirotik gertu dauden sektoreko profesionalen eta ustiategi horien erreleboa hartu nahi duten gazteen artean bitartekotza egiteko; edo “test espazioak” izenekoen eskaintza, non izangaiek benetako esperientzia bat garatu ahal izango duten ustiategi batean, aurrez beren nekazaritza-proiektuaren bideragarritasuna ebaluatzeko.
Era berean, programak beste ekimen puntualago batzuk ere biltzen ditu, hala nola lurren eta azpiegituren banku bat sortzea, lehengoratzea eta eskualdatzea errazteko errelebo faltagatik erabilerarik gabe gera daitezkeenak, edo Pirinioetan abeltzaintza estentsiboa sustatzeko artzaintza-eskola bat abian jartzea, besteak beste.
Joera landa-eremuan inbertitzeko ekimen publikoa
“Nekazaritza jardueran belaunaldien arteko erreleboa bermatuko duten eta inflexio puntua izango duten ekintzak abian jartzea lehen mailako lehentasuna da Nafarroako nekazaritzako elikagaien sektorearen etorkizunerako eta landa mundu bizia eta aktiboa mantentzeko”, azpimarratu zuen Landa Garapeneko eta Ingurumeneko kontseilari José Mª Aierdik.
Sailburuak adierazi zuenez, “beti gauza bera egiten baduzu, ez espero emaitza desberdinik” administrazioak ekimen berritzaileak hartu behar izatea defendatzeko, “zahartze-joera lehen sektorean inbertitzeko”. Testuinguru horretan kokatu du Landa Garapenerako Foru Lege berria, zeinaren lehen zirriborroa eztabaidatzen ari baitira inplikatutako nekazaritza- eta lurralde-eragileen artean, bai eta Sailak gaur aurkeztu duen lehen sektoreko belaunaldi-erreleborako programa ere.
Era berean, Aierdi sailburuak “gazteek lehen sektorean sartzeko aurkitzen dituzten oztopo nagusien aurrean irtenbideak eskainiko dituzten benetako tresnak aktibatzeko” beharraz hitz egin zuen, hala nola, “lurra eta nekazaritza-eskubideak eskuratzeko zailtasunak edo lehen instalazioan finantzaketa lortzeko zailtasunak”.
Nekazaritzako erakundeen lankidetza
Foru Gobernuko Landa Garapeneko titularrak azpimarratu zuenez, Lurberri programa “lehen urratsa da, hemendik aurrera inplementatzeko inplikatutako eragile sektorialen inplikazioa eta parte-hartzea eskatzen baitu”, eta, hain zuzen ere, planean jasotako hainbat ekintzek sindikatuen, nekazarien elkarte edo kooperatiben, tokiko ekintza-taldeen edo sektoreko beste erakunde batzuen beharrezko lankidetza behar dute.
Aurkezpenaren ondoren, bertaratutakoak Pirinioetako Nabaskoze herrira joan ziren Redín-Ayechu anaiek zuzendutako haragitarako ardi-aziendaren etxalde bat bisitatzera, erretiroa hartzetik gertu. Hala ere, ez dute familia-erreleborik, baina ustiategia lagatzeko interesa izango lukete, profesional errelebisten bitartez jarraitzeko.
Ondoren, jardunaldia Irunberriko Josenea elkarteak kudeatzen duen Nafarroako Gobernuaren etxaldean amaitu zen. Bertan, parte-hartzaileek bertako nekazaritzako elikagaien eta ekoizpen jasangarriaren dastatzea egin zuten, txistorra, arkumea, pikillo piperra eta eskualdeko gaztak oinarri hartuta.