Koronavirusak Euskadiko eta Europako ekonomiari kalteak eragingo dizkiola analista eta ekonomialari guztiek argi duten zerbait da. Bankuen, analisi e­txeen eta inbertsio erakundeen ikerketa zerbitzu ezberdinetatik ondorioa argia da: birusaren bilakaerari buruzko ziurgabetasunak estimazioak hozten ditu, eta, beraz, aurreikuspen orok “susmoak” baino ez dira. Pandemiaren iraupena zehazterik ez izateak zaildu egiten du zehaztea zenbateraino egingo dion kalte ekonomiari.

Bank of America, Standard & Poor ‘s, Funcas eta baita Nazioarteko Diru Funtsak ere murriztu egin dituzte Estatuko BPGrako hazkunde aurreikuspenak. S & Pk izan du jaitsierarik handiena,% 1,7tik% 1,3ra igo baita. Espainiako Gobernuak ez du fitxarik mugitu aurreikuspenei dagokienez, eta %1,6an kokatu du espero zen hazkundea.

Bai, horixe egin du Bruselak. Europako Batzordeak ohartarazi duenez, Europar Batasuneko ekonomia “erori edo negatibo bihurtuko da” koronavirusaren eraginez. Hori izan liteke eszenatokirik kaltegarriena, atzeraldi berri bat, Esaderen kalkuluen arabera, urteko bigarren seihilekoan gauzatuko dena.
Espainiak egoera horri oso bestelako baldintzetan egin behar izan zion aurre 2008ko krisiari. 2008. urtearen amaieran, BPGaren gaineko zorra % 39,7 zen; 2019ko abenduan, berriz, zorra BPGaren % 97,8ra iritsi zen. Kopuru horrek azaltzen ditu, nolabait, Gobernuak koronavirusaren aurrean hartzen ari dtuen neurriak: Alemaniak enpresei diru publikoa injektatu ahal dien bitartean, Espainiak ordainketak atzera­tzea aukeratzen du, are gehiago ez zorpetzeko.

Zalantzazko egoera

Langabezia tasa ere ez da 2008ko bera. Urte horretako martxoan kopurua % 9,6koa zen bitartean, % 13,79ra iritsi zen 2008an, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) datuen arabera. 2019ko azken hiruhilekoan %13,78ko langabezia tasa utzi zuen.

Randstaden arabera, “Egoera oraindik zalantzazkoa da eta zaila da ekonomiaren epe laburreko bilakaerari buruzko iragarpenak egitea”. Hala ere, kalkulatzen dute Gobernuak ezarritako neurriek 14.398 kaleratze saihesteko balioko dutela. Hala, enpresa txiki eta ertainentzako eta autonomoen­tzako atzerapenek enplegua suntsitzea eragotziko dute, baina ez da berdin gertatuko dagoeneko moteltzen ari den lanpostuen sorrera, CaixaBank Researchetik ohartarazi dutenez: urtarrilean, urte arteko hazkundea % 1,8koa izan zen; abenduan, berriz ,% 2koa, eta 2019ko batez bestekoan, % 2,6koa.
“BPGa % 0,1 murriztuko balitz, ia 30.000 lanpostu sortzeari utziko litzaioke (29.994); BPGren% 0,3ko murrizketa duen agertoki ertainean, -70.000 enplegu sortuko lirateke, eta, eszenario negatiboenean, BPGa % 1 haziko litzateke (hau da, koronabirusaren ondorioz aurreikusitakoa baino puntu erdi gutxiago)”.

Enric Serradellek, Ekonomia eta Enpresa Ikasketetako irakasle eta Universitat Oberta de Catalunyako (UOC) MBAko zuzendariak, hala ere, enpleguaren gaineko eragina epe laburrean izango dela uste du. Serradellen ustez, krisi honek automatizazioa bizkortzeko eta enpresen digitalizazioan aurrera egiteko balioko du.

Krisi globala

Serradellek azaltzen duenez, beste batzuetan ez bezala, koronabirusa “krisi globala” da. Foku nagusia “Txina, munduko hornitzaile nagusia” izateak eszenatoki ekonomiko “oso larri” baten aurrean egotea eragiten du. Alde horretatik, Espainiak minduta ikus dezake bere balantza komertziala, esportazioen menpekotasunagatik.

Kanpo-merkataritza % 1,8 hazi zen 2019an, eta 2017an, berriz, % 7,7a, Merkataritzako Estatu Idazkaritzaren datuen arabera. Herrialde desberdinetako murrizketek ez dute laguntzen 2020an zifrak hobetzen. Egia bada ere salgaien garraioa ez dagoela mugatuta, kate logistikoa hautsi egin daiteke biltegi edo banatzaileen jarduera mugatzen bada.

Finantza krisiaren mamua

Banku sistemarentzat egoerarik txarrena litzateke, zalantzarik gabe, finantza egonkortasuna arriskuan jartzea, eta horrek ekarriko luke erakunde batzuek itxi egin behar izatea eta corralito bat gertatzea.

Hala ere, adituek ez dute uste horretaraino iritsiko denik; izan ere, litekeena da Espainiako bankuen aurreikuspen ekonomikoak ahultzea eta bai etxekoak (CaixaBank, Bankia, Sabadell, Bankinter eta kutxa zaharrak) bai nazioartekotuak (Santander eta BBVA) beren kreditu-zorroetan eragina izatea, modu mugatuan bada ere, Moody’setik azpimarratzen duten bezala, hori bai, krisia luzatzen bada. Ekonomiaren o­ke­r­tzearen eta banku zentralen neurrien ondorioz sufrituko dute bankuek.

Proiekzio ekonomikoen oker­tzeak, enpresei emandako kredituaren kalitatearen okertzeak eta banku zentralak hartzen ari diren neurrien ondorioek mingostasunaren bidetik eramango dute Espainiako bankuak, kalifikazio agentziaren arabera.

Goldman Sachsen arabera, Espainiako eta Frantziako ekonomiak “erresilienteagoak” izango dira, munduko merkataritzarekiko esposizioa Europako gainerako herrialdeena baino txikiagoa delako eta “abiapuntu sendoagoa” dutelako, eta hori ondo etorriko li­tzaioke Espainiako banku-sektoreari, nahiz eta dena herrialde honetako osasun-krisiaren bilakaeraren araberakoa izango den.

Albiste ona da Espainiako erakundeek krisi honi, oro har, kapital posizio onekin heltzen diotela, eta, gainera, EBZk eskakizunak lasaitzea erabaki duela, haiei arnasa emateko. Izan ere, horrek ez du berez bermatzen bankuen egonkortasuna; izan ere, kreditu-eskaerarik ez egoteagatik ez ezik, erakundeak alarma-egoeraren ondorioz eta urtean zehar kontuak salbatu ahal izateko hura emateko irizpideak lasaitzeagatik ere kolokan jar liteke bankuen egonkortasuna, eta horrek berankortasuna handitzea ekarriko luke. Finantza krisiaren mamua inoiz baino gehiago agertzen da egunotan, eta, horregatik, EBZk erreskatera atera du larrialdi plan batekin … ez ditu guztiak konformatu.

Merkataritza harremanak

AEBetan, Erresuma Batuan, Kanadan eta Norvegian, besteak beste, interes tasak jaistea erabaki duten bitartean, Europan likideziarik gabeko barra baten bidetik etorri da irtenbidea, eta finantzaketa-lerroak handitu dituzte, dirua ekonomia errealeraino joan dadin eta eragileak ez daitezen gelditu baliabide faltagatik.

Espainian izandako inpaktua alde batera utzita, banku internazionalizatuenek, Santanderrek eta BBVAk, gainera, krisiaren garapenarekin borrokatu beharko dute beren merkatu nagusietan, Brasilen eta Mexikon, hurrenez hurren. Oraingoz, Singular Banken kalkuluen arabera, suspertzen ari diren ekonomien hazkundea % 4,1era murriztuko da 2020an, krisiaren aurreko % 4,7aren aldean.

Adituek diotenez, krisialdi honek Espainiako enpresetan hazkunde-aurreikuspenak aldatzea ekarriko du, baita merkatari­tza-harremanetan paradigma aldatzea ere. Batzuk neurriak aurreratzen ari dira dagoeneko, hala nola Mapfre, bere helburu estrategikoak berrikusiko dituena, edo Seat eta Iberia, aldi baterako enplegua erregula­tzeko espediente bana (ERTE) iragarri dutenak, beren jarduera gelditu delako. Espainiarentzat agertokirik txarrena une ba­tzuetan gerturatzen ari da.

Euskal industriaren eragile nagusiek aurreikusten dute koronabirusaren pandemiak modu “larrian” eragingo diola epe ertainean izango duen jarduerari, eta haren ekoizpenaren gaineko eragin negatiboak bizpahiru asteren buruan nabaritzen has daitezkeela. Elikadura-azalera handietan, aldiz, “Tentsio-egoera” dago, salmentek % 300 egin baitute gora, nahiz eta horniduran “erabateko bermea” mantentzen den. Euskadiko industriako klusterren ordezkariek kezka agertu dute koronabirusaren krisiak jarduera ekonomikoan izan duen eraginagatik.

Ekonomiaren Garapen eta Lehiakortasun Sailak ohar baten bidez azpimarratu duenez, industria-eragileen artean jasotako iritzietatik ondoriozta daiteke koronabirusak industria-sarean duen eragina ez dela “guztiz esanguratsua” gaur egun, nahiz eta epe ertainera ondorio “larriak” izango dituela aurreikusten den.

Gainerako sektoreetan eta esparruetan bezala, eta koronabirusari aurre egiteko prebentzio-neurrien ondorioz, industriako enpresak “nabarmen” ari dira eragiten giza baliabideen kudeaketan eta merkataritza-jardueran, eta horrek ere kontratu kopurua jaistea dakar.

Era berean, merkataritza-jarduera ia geldirik dago, eta bidaia eta topaketa profesionalak edo aurrez aurreko bilerak saihestu dira. Aurrekoa alde batera utzi gabe, enpresek nabarmendu dute garrantzitsua dela bezeroekin eta hornitzaileekin bitarteko telematikoen bidez harremanetan egotea.

Telelana egiteko zailtasunak.

Industria-eragileek azaldu dutenez, zaila da ekoizpen-instalazioetan telelana ezartzea; izan ere, beste neurri batzuk hartzen ari dira, hala nola txandak konbinatzea, birusa zabaltzeko arrisku txikiagoa duten ekipoak bermatzeko. Ekoizpen sisteman kritikoak diren langileak bereiztea ere erabaki da, haien osasuna bermatzeko.

Hala ere, ekoizpen industriala “normaltasun erlatiboarekin” garatzen ari dela egiaztatu da, betiere segurtasun neurri “zorrotz eta zorrotzen” testuinguruan. Hala ere, industriako agenteek adierazi dute ekoizpena ez dela nahasmendu handiak jasaten ari, ez zuzenean kaltetuak izan direlako, ezta stockak kudeatu dituztelako eta alternatibak aurkitu dituztelako ere.

Hornidurarik eza

Nolanahi ere, eta nahiz eta oraindik modu orokorrean ez izan, lehengaiak ez hornitzeko eta produkturen bat agortzeko aldi bat has daitekeela adierazten duen seinaleren bat antzematen da. Ekoizpenean izango dituen eraginak bi edo hiru asteko epean aurreikusi dituzte. Industria-klusterrek ziurtzat jotzen dute krisiak eragin “mal­tzurra” izango duela merkatuan.

Kezka dago Txina eta Italia bezalako kanpoko merkatuekiko harremanari dagokionez. Beldurra, bereziki, enpresa txikienetan eta nazioarteko merkatuen menpe daudenetan jartzen da, jarduera ekonomikoa noiz berrezarri ahal izango den ez jakiteak sortzen dien ziurgabetasunaren aurrean.
Gainera, Europako herrialdeetan gaixotasunaren bilakaera zein izango den ziur ez egoteak merkatuak “ezegonkortzea” eta “ziurgabetasun” testuinguru berria ekarriko dituela azpimarratu dute industria eragileek. Edonola ere, aurreikusten da Italia, Frantzia, Alemania eta Espainia -Euskadiko merkatu nagusiak- izan daitezkeela herrialde kaltetuenak.

Aparteko eragina

Bestalde, Eusko Jaurlaritzak onartu du krisi honek “aparteko” eragina duela elikaduraren enpresetan, eta hori ez dela supermerkatuetako salmenten egoeraren ondorio, baizik eta pandemiak ostalaritzan eta hotel, jatetxe eta kafetegien kanalean duen eraginaren ondorio.

Exekutibotik azpimarratu dutenez, nekazaritzako elikadura-katea “oso tentsionatuta” dago kontsumitzaileak izaten ari diren erantzunagatik, azalera handietan eskari intentsiboa dagoelako, eta salmenta% 300 igo delako.

Hala ere, gobernuak adierazi du sektoreko enpresak “modu orekatuan” erantzuten ari direla, eskaera horri “hornikun­tzan berme osoa” eskainiz. Horrela, Gobernuak ziurtatu duenez, “Ez da hornidurarik gabeko arazorik aurreikusten, betiere kontsumitzailearen jokabidea benetako beharrarekin bat badator”. Aitzitik, hotel, jatetxe eta kafetegietan “kezka” dago erreserben jaitsieraren eta ezeztapenen biderkatzearen aurrean.