Miguel de los Toyos Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza sailburuordeak astelehen honetan defendatu duenez, “nahitaezkoa da etxebizitzak desberdintasuna areagotzen duen eta berriz ere oinarrizko eskubidetzat hartzen den faktore bat izateari uztea”, eta, horretarako, “beharrezkoa da estatu kideek elkarrekin konpromisoa hartzea kolektibo ahulenak babesteko eta etxebizitza duina izatea bermatzeko arau-esparru komun bat garatzeko”.
Ohar baten bidez, Eusko Jaurlaritzak jakinarazi du Etxebizitzaren Euskal Behatokiak, Etxebizitza eta Hiri Agenda Sailaren ekimenak, Europar Batasuneko etxebizitza eskuragarriari buruzko txostena argitaratu duela astelehen honetan, eta azterlan horrek agerian uzten duela “etxebizitza duin eta eskuragarria eskuratzea erronka bihurtu dela EBko herrialde gehienetan”.
Txostenak adierazten duenez, “etxebizitza-kostuen gainkarga-tasak, familiek etxebizitzara bideratzen dituzten diru-sarreren ehunekoa neurtzen dutenak, igo egin dira eskualde osoan”. Adierazi duenez, Espainiako Estatuan, esaterako, merkatuko prezioan alokairuan bizi diren familien % 30,6k diru-sarreren % 40 baino gehiago bideratzen dute etxebizitza-kostuak ordaintzera, EBko batez bestekoa (% 20,6) nabarmen gaindituta.
“Horrek erakusten du alokairuaren merkatuan dagoen tentsioa eta eskariari erantzuteko etxebizitza eskuragarrien eskasia”, azaldu du Mario Yoldi Eusko Jaurlaritzako Etxebizitzako Plangintzaren eta Prozesu Eragileen zuzendariak.
Gainera, nabarmendu duenez, txosten horrek “agerian uzten du etxebizitza eskuratzeko krisia Europa osoan zabalduta dagoen arazoa dela, ez dela soilik Espainiako Estatura mugatzen, eta larriagotu egiten dela hegoaldeko hainbat herrialdetan, hala nola Grezian, Italian edo Portugalen”.
Zama handia familientzat
Ikerketak azpimarratzen duenez, adierazle makroekonomiko batzuen emaitza onak, hala nola Estatuko BPGaren hazkundea (% 2,1era iritsi zen 2023an), ez dira familien ongizate ekonomikoa hobetzen ari. Inflazioa 2022ko % 10,4tik 2023ko % 3,4ra jaitsi bada ere, metatze-ondorioek familien erosteko ahalmena murriztu dute, bereziki etxebizitzari dagokionez.
Ildo horretan, Miguel de los Toyos Etxebizitza sailburuordeak aitortu duenez, “prezioek gora egin dute eta hipoteka-kostuek gora egin dute, joan den urtean Euriborrak izandako igoeren ondorioz, etxea erosi edo alokatu nahi dutenentzako finantza-karga handitu dutelako”.
Etxebizitzarekiko espekulazioa
Txostenaren ondorio nagusietako bat honako hau da: “Europako herrialde gehienetan, etxebizitza-politika publikoek behera egin dute pixkanaka”. De los Toyosek azaldu duenez, “sektore pribatuak etxebizitzen prezioak nabarmen bultzatu ditu ingurune horretan, eta espekulazioaren ikuspegitik, etxebizitza finantza-aktibo bihurtu du, premia handiko ondasun izan beharrean”.
Gainera, azterlanaren arabera, “eskaintzaren eskasiak eta eskaera gero eta handiagoak, batez ere metropoli-areetan, etxebizitza familia askorentzat eskuraezina den egoera batera eraman dute”, eta “egoera bereziki larria da Europa hegoaldeko herrialdeetan, familiek etxebizitza bat lortzeko egiten duten gehiegizko ahalegina nabarmena baita”.
Ildo horretan, adierazi du Grezia, Italia eta Portugal bezalako herrialdeetan etxebizitzara bideratutako diru-sarreren ehunekoa Espainiakoaren antzekoa edo handiagoa dela, “eta horrek desberdintasun sozialak larriagotzen ditu”. “Etxebizitza publikorik eta alokairu-merkatua arautzeko politikarik ez dagoenez, klase ertain eta baxuek aukera gutxi dituzte emantzipatzeko eta etxebizitza egokia eskuratzeko”, azpimarratu du.
Politika publikoak suspertzea
Egoera horren aurrean, txostenak dei egiten du “etxebizitza eskuragarrien eskaintza handitzeko eta merkatua arautzeko Europar Batasunean etxebizitza-politika publikoak berraktibatzeko beharrera”.
Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza sailburuordearen ustez, “nahitaezkoa da etxebizitzak desberdintasuna areagotzen duen eta berriro oinarrizko eskubidetzat hartzen den faktore izateari uztea”, eta, horretarako, “beharrezkoa da estatu kideek elkarrekin konpromisoa hartzea kolektibo ahulenak babestuko dituen eta etxebizitza duina izatea bermatuko duen arau-esparru komun bat garatzeko”.
Azkenik, Eusko Jaurlaritzak txalotu egin du Europako Batzordeak “Etxebizitza eta Energiako komisario berri baten figura bultzatzeko” hartutako erabakia, Dan Jorgensen daniarra, hain zuzen ere. Izan ere, “etxebizitza-eskumenen mugak gorabehera, funtsezkoa izango da hiri-berroneratzeko eta energia-eraginkortasuneko jarduketak bultzatzeko, eta horrek Europako etxebizitza-parkea eguneratzea eta hobetzea ekarriko du, eta, ziurrenik, etxebizitza eskuragarriak sustatzeko finantza-laguntzako neurriak sartuko ditu”.