Eusko Jaurlaritzak bizitegi-arazoei aurre egiteko alokairu eskuragarria handitzea jarri du helburutzat, eta, horretarako, datorren urterako helburu nagusia ekimen publikoko 1.475 etxebizitza eraikitzea izango da. Horrekin batera, dirulaguntzen asmo handiko programa bat egingo da, lehen aldiz etxebizitza pribatuak erostea barne hartzen duena, gizarte-errentamendura bideratzeko. Etxebizitza eta Hiri Agendako sailburu Denis Itxasok bere sailak 2025erako izango duen aurrekontu-partida zehaztu du Legebiltzarrean. Aurreikusitako 446 milioi euroetatik, 286 etxebizitza programara bideratuta daude, hau da, % 36 gehiago aurrekoekin alderatuta. “Etxebizitzaren guztizko aurrekontua, Next Funtsen 122 milioi euroak batuta, 408 milioi euro da guztira”, azpimarratu du sailburuak.
Era berean, alokairurako inbertsioa 248,5 milioikoa da, eta programaren gastuaren % 61 da, 2024an baino 44 milioi gehiago. Izan ere, Itxasok azaldu duen bezala, ahaleginak errenta eskuragarriaren politikak indartzera bideratuko dira. Aurrekontuaren arabera, 7.000 etxebizitza baino gehiago eraikiko dira modalitate horretan, aurreko ekitaldietako urteko batez bestekoa % 40 handituz. Horretarako, zuzeneko sustapena eta ekimen pribatu bidez eraikitako etxebizitzak alokairu eskuragarrian jartzeko dirulaguntzen programa konbinatuko dira (zuzeneko erosketa eta Bizigune eta Asap programak barne).
Datorren urtean hasiko diren 1.475 etxebizitzetatik 225 Sailak sustatuko ditu eta 750 Visesak, ekoizpen-erritmoa % 50 handituta. Horrela, guztira 975 etxebizitza eraikiko dira Sailaren eta Visesaren zuzeneko ekimenez, eta 84 milioi euro bideratuko dira horretarako. Gainerako 500ak ekimen pribatuak eta sozialak izango dira, eta horiek alokairuan jartzen lagunduko duen lankidetza-mekanismo bat izango dute. “2025ean, alokairu sozial eta eskuragarrirako 1.600 etxebizitza eta zuzkidura-bizitoki hasiko dira”, adierazi du sailburuak, eta iragarri du merkatuan etxebizitza pribatuak zuzenean erosiko direla eta salgai dauden BOEko etxebizitzak lehentasunez erosteko eskubidea zabalduko dela, urtean 125 etxebizitza lortzeko helburuarekin.
Eusko Jaurlaritzak, gainera, orain hutsik dauden 850 egoitza erakarri nahi ditu Bizigune programaren bidez, eta beste 400 Asap programaren bidez, “agintaldiko gure helburuak ere gainditzeko aukera emango digutenak”. Era berean, kalkulatzen da datorren urtean beste 1.200 etxebizitza babestu hasiko dituela ekimen pribatuak, erosteko edo erosteko aukera ematen duen alokairuko modalitatean. “Helburu nagusia da sektore publikoaren artean eta sektore pribatuaren laguntzarekin etxebizitza gehiago eraiki ahal izatea lurzoru gehiago mobilizatuz”, adierazi du Itxasok. Ildo horretan, aurrekontuek 20,6 milioi euroko partida jasotzen dute alokairuko 1.500 etxebizitzatarako lurzoruak erosteko.
Eskubide subjektiboa
Zifra ekonomikoez harago, sailburuak azaldu duenez, nukleo nagusia alokairuko etxebizitzen parke publikoa handitzea eta hobetzea da, baita etxebizitzarako eskubide subjektiboa garatzea ere, EAEko 35.000 familia barne hartuta. Eskubide horri erantzuteko, kalkulatzen da 11.000 etxeri esleituko zaizkiela alokairurako egoitzak eta laguntzak, 30 milioi euroko partidarekin, hau da, 24,8 milioi gehiago egungo ekitaldiaren aldean.
Itxasok gazteen egoera azpimarratu du, bizitoki-krisiak gehien eragindako kolektiboetako bat, eta azaldu du alokairu sozialeko etxebizitzen erdia 36 urtetik beherakoentzat izango dela. Sailak ahalik eta gehien bultzatuko du alokairuko zuzkidura-bizitokien sustapena, gazteek lehen etxebizitza eskuratzeko aukera izan dezaten. Ekimen hori udalekin egindako hitzarmenen bidez garatuko da, zuzkidura-izaerako lurzati edo eraikinak aprobetxatzeko eta ostatu emateko. Gainera, Gaztelagun programaren zuzkidura % 47 igotzen da, 25 milioi eurora arte, eta horrek sarbide-atalaseak hobetzea eta onuradunen kopurua 7.000 izatetik 8.500 izatera igotzea ahalbidetuko du. “Uste dut oso garrantzitsua dela laguntzen atalasea zabaltzea unibertso handiago batera iristeko”, adierazi du Itxasok.
Errehabilitazioa
Sailburuak gogorarazi duenez, “gure etxebizitza-parkea Europako hegoaldeko zaharrenetakoa da, 1960a baino lehenagoko 90.000 eraikin baino gehiago baititu”. Horregatik, birgaitzea da etxebizitza-programaren beste ardatz nagusia. Atal honetako helburu nagusia da 2025ean EAEko bizitegi-parke osoan eraikinak birgaitzeko % 2,5eko ratioa mantentzea, eta ahalegin handiagoa egitea 2026tik aurrera 2030ean % 3ra iristeko. Horretarako, hurrengo ekitaldian, Sailak 45,2 milioi bideratuko ditu 3.800 eraikin (34.000 etxebizitza baino gehiago biltzen dituztenak) birgaitzea bultzatzeko; 4.000 etxebizitzatan irisgarritasuna hobetzeko, besteak beste 500 igogailu instalatuz, eta 1.000 etxebizitza sortzeko segregazio-prozesuen bidez.
Itxasok, amaitzeko, parlamentariei dei egin die zuzentzen duen sailaren aurrekontua babesteko “prestasun onena” adieraz dezaten; izan ere, horrek “konpromiso kolektibo eta herrialde-konpromiso handia ekarriko luke etxebizitzaren kausarekin”.