Euskadik ia 3.000 milioi euro bildu ditu dagoeneko Europako berreskuratze-, eraldatze- eta erresilientzia-funtsetatik, 2021ean sortu zenetik, pandemiaren ondorioak arintzeko. Hala azaldu du gaur Mikel Torres Ekonomia, Lan eta Enplegu sailburuak Eusko Legebiltzarrean, eta laguntza horien onuradunen % 44 enpresa txiki eta ertainak direla nabarmendu du. Ia 3.000 milioi horietatik, 1.267 euskal administrazioak kudeatu ditu – autonomia-erkidegoetara bideratutako funtsen % 4,8 –, eta 1.689 Estatuak kudeatu ditu, baina lurraldean garatutako proiektuetarako.
Euskadik kudeaketa propioko laguntzen % 72 esleitu ditu, eta horren ondorioz, erkidegoa Estatuko buru da, batez bestekoa baino 15 puntu gehiago. “Hain ondo eta hain azkar egiten dugu, beste administrazio batzuek egin ez dituzten deialdiak berriro ateratzen direnean berriro ere horiek eskuratzeko aukera dugula”, uste du Torresek. Inbertsio garrantzitsuenak hiri-berroneratzean egin dira, etxebizitza protagonista izanik, mugikortasun iraunkorra, energia berriztagarrien hedapena eta integrazioa eta zainketen ekonomia, osasuna eta gizarte-zerbitzuak hobetzeari dagokionez.
Esate baterako, 144 milioi bideratu dira etxebizitzak birgaitzeko programetara, 48 milioi etxebizitza sozialetara eta 59 milioi familien birgaitze energetikora. Moves III programarako, auto elektrikoak erosteko, 72 milioi banatu dira. Era berean, egoitzetako plazetara, egoitzakoak ez direnetara eta eguneko zentroetara 93 milioi joan dira; energia berriztagarrien hedapenerako eta integraziorako, 101 milioi, eta mugikortasun iraunkorrerako eta garraio publikorako, 126 milioi. “Eraginkortasun maila horri esker, ezohiko diru-sarrera horiek optimizatu ahal izan ditugu, bestela izan ez litezkeen inbertsioak egiteko, eta ministerioekin funtsak handitzeko gehigarriak negoziatu ahal izateko”, esan du Torresek. Izan ere, ministerioak izan dira autonomia-erkidegoei kopuruak sartu dizkietenak, eta, ondoren, erkidegoek banatu dituzte, sektoreko batzarretan adostutakoaren arabera.
Jarduera-sektoreei dagokienez, manufaktura-industriak, eraikuntzak eta jarduera profesional, zientifiko eta teknikoek jaso dute funts gehien. Esate baterako, funts gehien bildu dituzten 16 enpresetatik 9 enpresa eraikitzaileak dira.
Perte
Baina euskal administrazioak kudeatutako funtsez gain, Espainiako Gobernuak kudeatu dituen beste 1.689 milioi jaso ditu Euskadik, zati handi batean Perte-en barruan dauden industriako proiektu handiei lotuta. Guztira 12 daude, eta Euskadin bi partida nabarmentzen dira: ibilgailu elektrikoari dagokiona, 351 milioi jaso dituena (horietatik 136 milioi Mercedesek Gasteizen duen lantegirako), eta energia berriztagarriena, 331 milioi euro guztira (hor dago Petronorren hidrogeno-proiektua). Euskadik 954 milioi jaso ditu 12 Perteen bidez, hau da, guztira jaso dituzten 14.228 milioien % 6,7. Ibilgailu elektrikoen kasuan, EAEk eraman du guztizkoaren % 11, eta ontzigintzaren kasuan, adibidez, portzentajea % 20ra igo da.
Eusko Jaurlaritzak eta EAJk behin baino gehiagotan eskatu dute Euskadik Europako funtsak zuzenean kudeatu ahal izatea, burokrazia gehiegizkoa eta enpresentzat dakarren planteamendu gogaikarria saihesteko. Gai hori Torresek Parlamentuan egindako hitzaldian azaldu da berriro. “Kudeaketa autonomikoak azkarrago eta gehiago iristea eragiten du”, aitortu du Iñaki Ruiz Ekonomia sailburuordeak. “Egiten ari garen ahalegina da”, berretsi du.
Eta prozesu neketsua izan arren, enpresek laguntzak gauzatzea lortu dute. Hala, egoitza Euskadin duten konpainiek 2.410 milioi euro jaso dituzte guztira, baina funts horiek guztiek ez dute eragin zuzenik lurraldean, beste eremu geografiko batzuetarako lanak baitira. Era berean, egoitza EAEn ez duten baina Euskadin eragin zuzena duten proiektuak dituzten enpresak ere badaude. Mercedesen kasuan, adibidez, 602 milioi euro jaso ditu guztira, eta horietatik 136 milioi Gasteizko lantegira bideratu dira.
Torresek azaldu duenez, enpresa txiki eta ertainen % 44k jaso dituzte laguntzak, eta korporazio handien % 29k. Era berean, lurraldeka, Bizkaiak bereganatu du oraingoz esleitutako 3.000 milioien banaketaren zati handi bat, zehazki % 39; Gipuzkoak, berriz, % 31 bereganatu du, eta Arabak % 13.
Eragina ekonomian
Ekonomia Zuzendaritzaren arabera, funts horien iritsierari esker, euskal ekonomiaren BPGa, 2021-2024 aldian, 2,1 ehuneko-puntu handiagoa izango da Europako funtsak izan ez balitu baino. Zehazki, kalkulatzen du funtsek 2021etik (orduan agertzen dira ekonomian) izan dezaketen eragin metatua % 2,1ekoa izan daitekeela 2024ra arte, % 2,4koa 2025ean eta % 2,5ekoa 2026an (data horretan amaitzea aurreikusten da).