Nafarroa industriako lurra da, duela mende bat baino gehiagotik, errotak irin-fabrika bihurtu, azukre-landareen gorakada eta paperaren eta metalurgiaren ekoizpenaren bultzada direla eta. Etengabe aldatzen ari den sektore bateko protagonista. Garai modernoan, foru komunitateak automobilgintzan zuen lidergoa ziurtatu zuen, eta hori funtsezkoa izan zen automozioaren garapenean. Gaur egun, aukera berriak bilatzen ditu: energia berriztagarriak, bioteknologia, nekazaritzako elikadura eta ibilgailu elektrikoak.
“Industriak paper nagusia du Nafarroako ekonomian”, berretsi du Álvaro Bañónek, Nafarroako Unibertsitateko Ekonomia Fakultateko irakasleak. Sektore hori ez da soilik eskualdearen motor ekonomikoa, baita erreferente nazionala ere, bere ekarpenagatik eta espezializazioagatik. Eskualdeko BPGn % 31ko pisua du, estatuko batez bestekoa baino 13 puntu handiagoa – Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) arabera –, eta sektore horri lotutako jardueren indarra islatzen du. “Datuek adierazten dute Nafarroako industria egoera sendotik abiatzen dela”, dio Ana Ursúa Nafarroako Industriaren Elkarteko (AIN) zuzendari nagusiak. Erregistratutako 38.000 enpresetatik, 3.500 inguru industria-sektorekoak dira, eta horietako batzuk nazioarteko erreferente gisa nabarmentzen dira dagozkien esparruetan. Jarduera honek 71.000 pertsona enplegatzen ditu, batez bestekoa baino soldata handiagoak eskainiz, Ursúa datuen arabera, INEren informazioan oinarrituta.
Erkidegoak BPGren % 1,8 bideratzen du ikerketara eta garapenera
Baina manufaktura-industria nagusi den bi jarduera daude: ibilgailu motordunen fabrikazioa (jardueraren % 29) eta elikagaien industria ( % 20). Pep Ruiz de Aguirre BBVA Research-eko ekonomialariak azaldu duenez, INEk argitaratutako Espainiako Eskualdeko Kontabilitateko datuak 2022koak dira. Eskualdearen hasierako industria-garapena metalmekanikoaren gainean finkatu zen hirurogeita hamarreko eta laurogeiko hamarkadetan; Volkswagen iritsi zenetik, automobilgintzaren sektoreak bere balio-kate osoa garatu zuen, gaur egun BPGaren % 12ra iritsi arte. “Laurogeita hamarreko hamarkadaren amaieran, zona garapen eolikoaren buru izan zen (gaur egun BPGren % 6 da), eta nazioarteko erreferente handienetako bat bihurtu zen”, aipatzen du Ursuak. Sektoreko eragile handiek presentzia nabarmena dute, hala nola turbinen fabrikatzaileek (SGRE, Nordex, Siemens Gamesa), sustatzaileek (Acciona, Enhol) eta osagaien fabrikatzaileek (Ingeteam, Laneko, Inpre, Fluitecnik).
Ruiz de Aguirrek nabarmendu du azken hamarkadetan Nafarroa industriaren bilakaeraren buru dela, I+Gn ahalegin handia egin duelako, 2022an BPGren % 1,8ko gastua egin baitu, Espainiako batez bestekoa ( % 1,4) nabarmen gaindituta eta kualifikazio handiko giza kapitalak babestuta. Baina sektoreak garai berrietara egokitu nahi du, non aldaketa teknologikoa funtsezkoa baita lehiakortasuna eta jasangarritasuna bermatzeko, eta horrek berrikuntzan eta I+Gn egindako inbertsioa indartzea eskatzen du. Nafarroako Gobernuak, S4 Estrategiaren bidez (Smart Specialization Strategy for Sustainability), inbertsioak lehenesten ditu funtsezko sektoreetan, hala nola mugikortasun elektrikoan, elikadura iraunkorrean, medikuntza pertsonalizatuan, energia berdean eta ikus-entzunezko industrian, berrikuntza eta garapen ekonomikoa bultzatuz, Sodenaren informazioaren arabera, balio erantsiko proiektuak erakartzeko eta garatzeko finantza-tresna baita.
Nafarroako 38.000 enpresetatik 3.500 bigarren sektorekoak dira
Erronken eta aukeren artean, honako hauek nabarmentzen dira: automobilen ekoizpena birmoldatzea, barne-errekuntzako motorretatik elektrikoetara pasatuz; energia berriztagarriaren sorkuntza bultzatzea eta aprobetxatzea industria indartzeko; eta balio erantsi handiko zerbitzuen sektoreetara dibertsifikatzea, hala nola hezkuntzara, informazioaren teknologietara eta zerbitzu profesionalak ematera. “Aldaketa horiek erronka estrategikoak ez ezik, eskualdea jasangarritasunean eta lehiakortasun ekonomikoan erreferente gisa kokatzeko aukera ere badira”, dio Ruiz de Aguirrek. “Nafarroako industriak modernoa eta lehiakorra izaten jarraitzeko eta ikuspegi digital eta ekologiko bikoitzetik eraldatzeko erronka du”, ondorioztatu du Ursuak.