Iaz, Nafarroako ehun enpresak esportazioen balioaren % 80 bildu zuten, kontabilizatutako 10.174 enpresetatik ia 8.200 milioi euro, Nastaten datuen arabera. 2023an produktuak edo zerbitzuak kanpora saldu zituzten erakundeen % 3,3 dira konpainia horiek.
Gainera, Nafarroako nazioarteko merkatuetako eragiketen % 80 EBn detektatu ziren – batez ere Foru Erkidegotik oso hurbil dauden lau herrialdetan, hala nola Frantzian, Alemanian, Italian eta Portugalen –, eta esportazioen % 40 automobilgintzaren sektorekoak izan ziren.
Nafarroak bere profil esportatzailea hobetzeko lan egiten du merkatu global batean, non gero eta lehia handiagoa dagoen, eta potentzia handien arteko gerra komertziala muga-zergen politika sustatzen ari da. Horrekin mehatxu egin du Donald Trump AEBko presidente hautetsiak. Hala ere, BBVAk Foru Erkidegoaren txosten ekonomikoaren aurkezpenean azaldu zuenez, Trumpek muga-zerga horiek bultzatzen baditu, 2026an izango du eragina, eta ez horrenbeste 2025ean.
Ezaugarriak
Nafarroako datuek erakusten dutenez, enpresa gutxiren artean banatzen dira esportazioen pisu handiena (ia 3.000tik ehun); automobilgintza (ibilgailu elektrikorako trantsizio betean) saldutako milioien bolumenaren % 40 da; eta Europar Batasuna, Frantzia eta Alemania bezalako plazekin, Nafarroako produktu eta zerbitzuen eskatzaile nagusia da.
Erkidegoko esportazioak enpresa, sektore eta herrialde gutxitan kontzentratzen dira. Hala aztertu du Foru Gobernuak enpresak nazioartekotzeko estrategian, abenduaren 12an aurkeztutako bosgarren Nazioarteko Planaren esparruan.
Mikel Irujo Industria eta Trantsizio Ekologiko eta Digitaleko sailburuak eta Iñigo Arruti Enpresa Sustapeneko zuzendari nagusiak laugarren planaren balantzea eta 2025-2027 aldirako helburuak azaldu zituzten jardunaldi batean.
Datozen hiru urteetarako aurrekontua % 67 handituko da, 2022 eta 2024 artean 5,5 milioitik egungo 9,2 milioira.
Jokoaren arauak aldatzea
Hurrengo planaren aurkezpenean egindako hitzaldian, Irujok gogorarazi zuen esportazioen jokalekua aldatu egin dela, eta Nafarroak bere indarrak erabili behar dituela lurraldearen ahuleziei aurre egiteko estrategiak diseinatzeko. Horregatik, PIN berriak honako hauek sakonduko ditu: merkatuak dibertsifikatzea; esportazioen kontzentrazioa murriztea enpresa, herrialde eta sektoreetan; erregulartasunez esportatzen duten erakundeen kopurua handitzea; eta inbertsioa eta nazioarteko talentua erakartzea.
Industria kontseilariak azpimarratu zuen Foru Komunitateko enpresa esportatzaileek prest egon behar dutela “bloketan atzeratzen ari den nazioarteko merkataritzan” lehiatzeko.
Zergatik iritsi da puntu honetara?
Botere handien arteko lehiari esker, potentziek protekzionismoaren alde egin dute. “Neomercantilismoa bizitzen ari gara. Segurtasun ekonomikoa, autonomia energetikoa, hornidura-kateen erresilientzia eta gailentasun teknologikoa garrantzitsuagoak dira merkataritza askea eta eraginkortasunaren hazkundea zaintzea baino”, azaldu zuen. Horregatik, “erakunde multilateralen, nazioarteko lankidetzaren eta nazioarteko legeek araututako nazioarteko ordenaren mundu atsegin eta aurreikusgarria botere handien arteko lehia pairatzen ari da”, adierazi zuen Irujok.
Horrela, azpimarratu zuenez, “estrategiaren zati handi bat EB mailan egin behar da, industria-politika indartsu eta ausart batekin, finantzaketa publiko eta pribatu batekin, kapitalen merkatu batekin eta Europako zor publiko batekin. Hau konponbidearen parte da”, esan zuen.
Testuinguru horretan, Nafarroak bere enpresak nazioartekotzeko politika garatu behar du, “adimen lehiakorraren, talentuaren, esportazioei laguntzearen, multilokalizazioa sustatzearen eta atzerriko inbertsioa erakartzearen bidez”, zehaztu zuen Irujok.
Helburuak
5. PINak berrikuntzak dakartza, hala nola atzerrian erakundeak ezartzen laguntzeko programa; helmugan modu iraunkorrean merkataritza egotea; eta zerbitzuen esportazioari buruzko datuak biltzea. Horretarako, planaren helburua 2027an beste herrialde batzuetan 15 proiektu instalatzea izan da (aurreko planetan landu ez den arloa), baita kanpoan merkataritza-bulego bat irekitzea ere, baina oraindik ez da zehaztu non.
Lehentasunezko merkatuak
Nafarroako bosgarren Nazioarteko Planak datozen hiru urteetarako lehentasunezkotzat jo dituen merkatuetan jarriko ditu indarrak: AEB, Txina, India, Mexiko, Frantzia, Alemania eta Erresuma Batuan. Trumpek muga-zergen politikarekin mehatxu egin du, bertako produktuen protekzionismoa bultzatzeko, beste herrialde batzuetatik datozenen aurrean. AEBk eta Txinak gerra komertzialari eutsi diote. India ere potentzia handia bihurtu da, eta Txinarekin batera, BRICS+ izenekoen parte da. Frantzia eta Alemania dira Nafarroako salmenten helmuga nagusiak; eta Mexiko merkatu finkatua da.