Gaur oinarrizko elikagaien BEZa jaitsi egin da erabat; izan ere, 2023ko urtarrilean onartu zen, erosketa-saskiaren igoera historikoa zela eta. Orduz geroztik, eta aurtengo abendua zenbatu gabe dagoenez, bilketa publikoa 2.198 milioikoa izan da.
Zerga Administrazioko Espainiako Agentziak jasotzen duenez, oinarrizko elikagaien (ogia, frutak, barazkiak, arrautzak eta esnea) BEZa kentzeak eta olio eta pasten bilketa % 10etik % 5era jaisteak 1.703 milioi euro gutxiago biltzea ekarri zuen 2023an.
2024ko urtarriletik azarora arte, Zerga Administrazioko Espainiako Agentziak kontzeptu horrengatik 495 milioi euro biltzeari utzi dio.
Ekitaldi honetako ekainean, bi luzapenen ondoren (2023ko ekainean eta 2024ko urtarrilean), Gobernuak tasa horiek pixkanaka berreskuratzea erabaki zuen.
Horregatik, urriaren 1etik aurrera, oinarrizko elikagaiek – oliba-olioa barne – BEZaren % 2ko zergak ordaintzen dituzte, eta elikadura-pastek, berriz, % 7,5ekoa.
Bihartik aurrera, oinarrizko elikagaiek % 4ko ohiko tasa berreskuratuko dute, eta elikadura-pastek % 10ekoa.
Denbora horretan guztian, alderdi politikoek eta erakunde sektorialek beste elikagai batzuen BEZa jaisteko aldarria egin dute, hala nola haragiena, arrainena eta esnekiena.
Azkenik, joan den abenduaren 19an, PPren eta Juntsen talde parlamentarioek bat egin zuten Kongresuan, Voxekin batera, esne hartzituaren produktuei (jogurta, adibidez) BEZa jaisteko.
Zer bilakaera izan du elikagaien prezioak?
Azken txostenen arabera, elikagaien eta alkoholik gabeko edarien prezioak % 1,7 igo dira azaroan 2023ko hilabete beraren aldean, eta KPI orokorra % 2,4 igo da urteko tasan.
Elikagaien BEZaren jaitsiera indarrean egon den bi urte hauetako Estatistikako Institutu Nazionalaren datu ofizialen araberako azterketa zehatzago batean ikus daiteke elikagaien prezioen bilakaera garrantzitsua.
Adibidez, neurria hartu zenean, oliba-olioaren prezioa % 30 igo zen urtean, eta igoera hori % 62,9ra iritsi zen 2024ko urtarrilean; azken erregistroan, azaroan, elikagai hori % 3,7 merkatu da 2023ko hil beraren aldean.
Oinarrizko beste artikulu batek, arrautzek, esaterako, 2023an hasi zen, urteko prezioaren % 27,2ko igoerarekin; orain, 2024a amaitzear dagoela, % 2,4 baino ez da igo.
Lekaleak, barazkiak eta fruta freskoak ere merkeago iristen dira urte amaierara; patatak, berriz, garestitzen ari dira, eta azaroan % 7,7ko igoera izan zuten.
Esne osoaren kasuan, 2023ko urtarrilean % 33,4 igo zen bitartean, orain % 1,2ra moteldu da; bestalde, esne gaingabetua % 1,9 merkatu da 2024ko hamaikagarren hilabetean, betiere urteko kopuruetan.