Euskadik 11.563 lanpostu sortu zituen iaz, eta Gizarte Segurantzako afiliazioa maximo historiko berri batera eraman zuen: 1.024.511 kotizatzaile. Errekor berri horrek azken urteetako joerari jarraitzen dio, 2021ean pandemia suspertu zenetik, 20.890 lanpostu sortu baitziren. 2022an, Gizarte Segurantzak beste 14.055 gehitu zituen; 2023an, 18.870; eta azken urte horretan, 11.563.
Egungo afiliatuak azaroan erregistratutakoak baino 1.613 langile gehiago dira. Horrela, lau hilabetez jarraian gora egin dute, udako beherakadatik; izan ere, uztaila eta abuztua bitartean 22.700 lanpostu galdu ziren eta milioi bat afiliaturen mugatik jaitsi zen, 2023ko maiatzean lehen aldiz. Ordutik, iraila eta abendua bitartean, 27.441 lanpostu sortu dira.
Urte arteko konparazioan, hiru lurraldeek igo zuten afiliatu-kopurua 2024an: Arabak 2.056 kotizatzaile gehiago izan zituen (+ % 1,23), Gipuzkoak 3.091 gehiago (+ % 0,92) eta Bizkaiak 6.418 gehiago (+ % 1,26).
Langabezia
Enpleguari buruzko datuekin batera, langabeziak ere behera egin du pixka bat, aurreko urtean baino 399 pertsona gutxiago; beraz, egungo zifra 107.380 pertsonakoa da. Abenduan, berriz ere, 514 langabe gutxiago zeuden Euskadin, Lanbiden erregistratutako datuen arabera, eta horrek erakusten du kopuruak behera egiten jarraitzen duela. Izan ere, dagoeneko lau ariketa pilatu dira bide horretan.
Urteko zenbaketan langabeziak izan duen jaitsiera aurreko ekitaldietan izandakoa baino txikiagoa izan da, eta enplegua sortzeko erritmoaren moteltzea logikoa da, lan-merkatua suspertzen ari delako eta gero eta pertsona gehiago ari direlako lanean. Aldiz, erronka gisa geratzen dira laneratze zaileneko sektoreei lan-irteera bat aurkitzea, hala nola iraupen luzeko langabeei, eskaintza eta eskaria doitzea edo zerbitzuen sektoreko baldintzak hobetzea, une honetan enplegutik gehien tiratzen duena. Beste erronka bat genero-arrakalari aurre egitea da, emakumeak gehiengoa baitira langabeen artean eta aldi baterako eta lanaldi partzialeko kontratazioetan.
Sektoreka, abenduan langabezia pixka bat igo zen eraikuntzan (gaur egun 5.860 langabe daude) eta industrian (10.444), baina zerbitzuetan jaitsi egin zen (75.095). Urteko bilakaera kontuan hartuz gero, langabeziak behera egin zuen sektore guztietan, batez ere eraikuntzan, eta gora egin zuen aurreko enplegurik gabeko taldean. Sexuaren arabera aztertuz gero, urtea 61.249 emakumerekin itxi zen, aurreko urtean baino 56 gutxiagorekin, eta 46.131 gizonekin enplegurik gabe (2023an baino 343 gutxiago). Eta gora egin zuen 25 urtetik beherako gazteen artean (368 langabe gehiago) eta atzerritar jatorriko pertsonen artean (20.616 gehiago, +779).
Lurraldeka, Araban izan da jaitsierarik handiena langabeen kopuruan, 707 gutxiago izan baitira (- % 3,71); hala ere, lurralde hori da hileko hazkundea izan duen bakarra, azaroan baino 34 langabe gehiagorekin. 2024aren amaieran, langabetuen kopurua 18.349ra igo zen lurralde horretan.
Gipuzkoan, bestalde, ia aurreko ekitaldiko kopuru berberei eutsi zaie (langabe bat gutxiago), 28.418 langaberekin. Hileko datuei dagokienez, 103 langabe gutxiago izan ziren azaroarekin alderatuta.
Azkenik, Bizkaiak 60.613 langaberekin amaitu zuen urtea, aurreko urtean baino 309 gehiagorekin, nahiz eta abenduan 445 langabe gutxiago izan.
Kontratazioari dagokionez, abenduan 57.504 kontratu berri sinatu ziren, eta horietatik % 20 (bostetik bat) mugagabeak izan ziren, azken hilabeteetako joeraren ildotik. Izan ere, behin-behinekotasuna nabarmen murriztu zen lan-erreforma onartu eta hurrengo hilabeteetan, baina orain aldi baterakoen % 80 eta mugagabeen % 20 ari da ordezkaritza horretan.
Enpleguak gora egin zuen iaz jarduera-sektore guztietan, baita industrian ere, une ahula bizi duen arren, baina bereziki zerbitzuen sektorean eta, segmentu horren barruan, publikoan nabaritu zen. Eta azken hori bereziki nabarmena da emakumeen artean, batez ere sektore publikoko zerbitzuetan ari baitira lanean. Adibidez, kontratazioen gehikuntzarik handiena osasun-jardueretan eta gizarte-zerbitzuetan gertatu zen, eta ondoren ostalaritzan, jarduera zientifiko eta teknikoetan eta hezkuntzan.
Balorazioak
Arantza MartÃnez Tobalina Enplegu zuzendariak Gizarte Segurantzan kotizatzen dutenen maximo historikoa azpimarratu du, “azken hilabeteetan joera sendoa eta egonkorra izan baita”. Era berean, adierazi duenez, langabeen kopurua “mota horretako hilabeteko kopururik txikiena da 2008tik”.
Nabarmendu nahi izan duen beste datu bat izan da urtean zehar erregistratutako kontratuen erdia baino gehixeago emakumeak izan direla, “lanaldi partzialeko kontratuetan partaidetza handiagoa duten arren”. 45 urtetik gorakoak izan dira, bestalde, urte arteko igoerarik handiena izan dutenak.
Amaitzeko, Martinezek adierazi du Ekonomia, Lan eta Enplegu Sailak “lanean” jarraituko duela “lana bilatzen duten pertsona guztiek beren helburua lor dezaten”. Helburu horrekin, Sailak “enplegu-politika aktiboen aldeko apustua eta euskal ehun ekonomikoaren beharrei erantzutea” indartuko duela zehaztu du, “oraindik ere dinamikoa baita, aurreikuspen ekonomiko onak dituen testuinguru batean, nazioarteko ziurgabetasuna gorabehera”.
Sindikatuen aldetik, UGT-Euskadik ere positiboki baloratu ditu datuak eta euskal lan-merkatuaren “egiturazko arazoak” azpimarratu ditu, hala nola emakumeen artean langabezia-ratio altuenak (% 57,03) gizonen artean baino (% 42,97) edo nahi ez den lanaldi partzialeko lana, berriz ere emakumeen artean eragin handiagoarekin. Bestalde, LABek nabarmendu du industria-sektorearen gainbeherak eta zerbitzuetan oinarritutako ekonomiarako joera “gero eta nabarmenagoak” lan-baldintzak eta enpleguaren kalitatea prekarizatzen dituztela.
Langabeziak behera egin duen arren, sindikatuaren kezka nagusia enpleguaren kalitatea da. “Hego Euskal Herriko 25 eta 64 urte bitarteko 2 pertsonatik bat prekarietate egoeran bizi da; izan ere, enplegua izan arren, ez du bizitza duina izateko diru-sarrera nahikorik”, adierazi du ohar batean. “Hori dela eta, langile guztientzako 1.600 euroko gutxieneko soldata aldarrikatzen dugu, Lanbide arteko Akordioaren bidez aplikatzekoa, betiere borondate politikoa badago”, gaineratu du.
Bestalde, CC.OO.k lan-erreformaren “agortze-zantzuak” ikusten ditu, hobekuntza 2023koa baino “nabarmen txikiagoa” baita, ez soilik behin-behinekotasunaren geldialdiagatik. “Enpleguak hazten jarraitu du eta afiliazioko enpleguaren egonkortasunak hobetzen jarraitu du, baina hobekuntza hori iazkoa baino nabarmen txikiagoa da”, adierazi du ohar batean. “Bestalde, enpleguak gora egin duen arren, ia ez gara gai Bizkaian, atzerritarren artean eta gazteenen artean gora egiten duen langabeen kopurua murrizteko”, gaineratu du.