Ziurgabetasun garaia da nazioarteko merkataritzarentzat, Bigarren Mundu Gerraren ondoren sortutako eredu ekonomikoaren zutabeetako bat, eta eredu hori indartu egin zen 90eko hamarkadako globalizazioaren lehen fasearen ondoren. Alemaniako industria indartsuaren paralisiari, Ukrainako eta Gazako gatazkek eragindako tentsio geopolitikoei eta Txinako hazkunde txikiagoari Trumpen administrazio berriaren muga-zergen politikak gehitu behar zaizkie orain Estatu Batuetan. Azken aldagai horren eragina egiaztatzeke dago (logikoa denez, ez da positiboa izango), baina beste hirurak oso modu kaltegarrian jarduten ari dira euskal esportazio-merkatuarentzat, iaz %5,1 egin baitzuen atzera. Nolanahi ere, euskal industria ingurune aldakor batera egokitzen saiatzen da, erresilientzia erakutsiz eta aukerak aprobetxatuz. Dibertsifikazio geografikoa eta, astiroago, ekoizpena, lanerako bi bide interesgarri bezala agertzen dira.
“Eroriko kezkagarria da. Europari gaizki badoa, guri ere bai, kanpo-salmentetan hiru eurotik bi esportatzen baititugu EBra “, onartu du Pablo Martín Confebaskeko Ekonomia arduradunak. Hala ere, atzerakada hori enpresek esportazioan errekorrak lortu zituzten bi urteren ondoren -2022 eta 2023- gertatu zela nabarmendu du. Ricardo Bustillo EHUko Ekonomia eta Enpresa Fakultateko irakaslea eta nazioarteko merkataritzan espezializatua dago. “Nik jaitsiera hori egoeraren zuzenketa gisa ikusten dut, baina egia da maila globalean merkataritzaren eraldaketa handietan murgilduta gaudela, eta horrek alarma batzuk piztu ditzakeela”, adierazi du irakasle horrek.
Atzo hauteskundeak egin ziren Alemaniako egoera da kezka gehien sortzen duena. Hilabeteak igaro dira, eta zenbait azterketa-zentrotatik iristen ziren mezuen arabera, industriaren moteltzea iragankorra izango zen, baina, egia esan, ankilosamenduak bere horretan dirau. UPV-EHUko irakasleak azaltzen duen bezala, egoera ez da 90eko hamarkadaren amaierakoa bezalakoa, orduan ere Alemaniako ekonomia beste geldialdi batean baitzegoen, hain zuzen ere Europako moneta-batasuna sortzen ari zenean. Garai hartan, Gerhard Schröeder kantziler sozialdemokratak hainbat erreforma egin zituen lan-merkatuan – hauteskunde-oinarriagatik oso kritikatuak –, Alemaniako enpresei lehiakortasuna irabazteko, eta, gainera, antzinako bloke sobietarreko herrialdeetan merkatu berriak aurkitu zituzten. Horri gehitu zizkion Errusiarekin egindako merkataritza-akordioak -orduan dibisak behar zituen etsi-etsian, gasa merke-merke lortzeko. Garai pozgarria hasi zen Alemaniako industriarentzat, izan ere, Estatu Batuetarako eta Txinarako balio-esportazio ia guztiak bereganatzea lortu zuen joan den hamarkadako zorraren krisian, eta horrek Frantzia, Italia edo Espainia baino askoz ere eragin txikiagoa izan zuen herrialdean. Hala ere, egoera bestelakoa da orain, eta Alemaniak une honetan energiaren truke ordaintzen duen dirua ez da berreskuratzen bere industria-salmentetan. “Zaila ikusten dut Berlinek ekonomiari irtenbide bat ematea epe laburrean. Gainera, ez dirudi merkatu berriak aurkitzeko unerik onenak direnik “, azpimarratu du unibertsitateko irakasleak.
Egoera horrek guztiak eragina du industrian. Izan ere, produktu ez-energetikoen esportazioak % 5,4 jaitsi ziren, energetikoenak baino askoz gehiago (-%1,4). “Gure aurreikuspenen arabera, hazkundea neurrizkoa izango da aurten. Arazo horiek Alemanian noiz amaituko diren jakitea da zalantza nagusia. Automobilgintzan krisia gertatzen ari da, eta inbertsioa ere geldiarazten ari da “, adierazi du Martinek. Azken puntu hori garrantzitsua da, fabriken hobekuntzarako -orain blokeatuta dago- ekipamenduko ondasunak erosi behar direlako, euskal industriaren indargunea.
Nolanahi ere, industriaren sektorea eusten badakiela adierazten ari da, eta iaz fakturazioan % 5,1eko jaitsierarekin itxi zen arren, INEren datuen arabera, beste merkatu batzuetan posizionamendu-lanak ez du etenik, eta etorkizuna bermatzeko beharrezko inbertsioei ekin zaie. “Euskal ekonomia oinarri sendoen gainean eraikita dago. Egia da gaur egun arriskuak eta etorkizunean aurre egin beharreko erronkak daudela, baina ez dut uste desegiteko arriskurik edo antzekorik dagoenik “, azpimarratu du Ricardo Bustillok.
“Lehiari eusteko eta merkatu berriak irekitzeko inbertitzen ari gara”, azpimarratu du Confebaskeko Ekonomia arduradunak. Izan ere, Frantzia Alemaniara joan da lehen esportatzaile gisa, baina egia da zor publikoa eta gobernuaren blokeoa kaltetzen ari direla berreskuratzeko aukerak. Ildo horretan, Pablo Martinek trantsizio energetikoarekin aurkitzen den bidea nabarmendu du. Energia berriztagarri guztia sortzeko, baina batez ere garraiatzeko eta biltegiratzeko beharra oso positiboa izan daiteke euskal ehunarentzat. “Garapen potentzial izugarria duen gaia da. Garraio-sare askoz handiagoa behar da energia berriztagarrien fluxu guztia gidatzeko, eta, horretarako, inbertsioak egin behar dira euskal industriak parte har dezakeen azpiegiturak eraikitzeko. Gainera, lehiarako abantaila aprobetxa dezakegu, Espainiak energia hori sortzeko dituen aukerak beste herrialde batzuetakoak baino handiagoak direlako, eta horrek gure industriari ere mesede egin diezaioke deskarbonizazio-helburuak betetzeko “, adierazi du.