Astearte honetan inauguratu da IRIS Berrikuntza Digitaleko Poloa El Sario eraikinean, Nafarroak arlo horretan duen ezagutza guztia biltzen duen berrikuntza eta digitalizazio zentroa, startup txikiek, enpresek, unibertsitateek eta zentro teknologikoek eskuratu ahal izango dutena.
Nafarroako Gobernuak proiektu hori bultzatu eta gidatu du, eta hamar milioi euroko inbertsioa egin du, Foru Gobernuak eta Eraldaketa Digitaleko eta Funtzio Publikoko Ministerioak finantzatuta.
Berrogei erakunde publiko-pribatuk osatzen dute Nafarroako gizartearen eta enpresa-sarearen eraldaketa digitala bultzatzeko “leihatila bakar” gisa aurkezten den polo hau. “Garapen digitalerako eta biologia sintetikorako azpiegitura paregabea da Espainian”, nabarmendu du Maria Chivitek inaugurazioan.
Nasertic-ek lau eremu jorratzen dituen zentro hau kudeatzen du: enpresei eraldaketa teknologikoko prozesuetan laguntzen die; Erkidegoko sektore estrategikoekin bat datozen ikerketa teknologikoko arloak bultzatzen ditu; gizarte digital baterantz aurrera egiteko lan egiten du; eta sektore publikoaren lankidetza sustatzen du.
“XXI. mendearen bigarren erdian Nafarroako ekonomiarentzat funtsezkoak izango diren sektore industrial berriak altxatzea nahi dugun harria da IRIS Poloa”, azaldu du Chivitek.
Erreferentziazkoak
IRIS Poloa erreferentziazko espazioa da, El Sario-n biologia molekular eta sintetikoan, ekoizpen birtualetan eta telekomunikazioetan punta-puntako laborategiak bateratzen dituelako eta berrikuntzako beste nodo batzuekin koordinatzen duelako. Europako Batzordearen onarpena lortu du EDIHen (European Digital Innovation Hubs) hasierako sarearen zati gisa, eta Europa mailan funtsezko zentro gisa duen eginkizuna sendotu du.
“Iraultza teknologikoa ez da ekipamendu kontua. Aldaketa horren benetako motorra giza talentua da. Unibertsitateak eta Lanbide Heziketako zentroak funtsezkoak dira espezialista digitalak prestatzeko. Espezialista horiek, beren ezagutzagatik ez ezik, etorkizuneko erronketara egokitzeko gaitasunagatik ere nabarmentzen dira”, nabarmendu du Chivitek.
200 zerbitzu enpresentzat
Enpresei laguntzeari dagokionez, zentroak mota guztietako 200 zerbitzu baino gehiago eskaintzen ditu, eskatzaileei prozesuaren une oro lagunduz eta, behar izanez gero, zerbitzuak hitzartzeko beharrezkoak diren izapideak kudeatuz. Bere lana, batez ere, ETEetan, mikroETEetan eta lan autonomoan oinarritzen da, baita zentro teknologikoetan, unibertsitateetan eta erakunde publikoetan ere.
IRISek, gainera, ikerketa bultzatzen du espezializazio teknologikoko arloetan, hala nola medikuntza pertsonalizatuan eta terapia aurreratuetan, zibersegurtasunean, IAn eta datu-zientzian, elementu konektatu seguru eta adimendunetan eta bioteknologian eta biologia sintetikoan. Arlo horiek guztiak bat datoz Nafarroako Espezializazio Adimenduneko Estrategian (S4) finkatutako sektore estrategikoekin. Helburua, Foru Komunitatearen lehiakortasun globala handitzea.
Zentroa herritarrei ere zuzentzen zaie, eta bizi-kalitatea hobetuko duen gizarte digital baterantz aurrera egiteko topagune, prestakuntza eta sentsibilizazio gune gisa ulertzen da. Azkenik, Poloak sektore publikoarekin dagoen lankidetza sustatzen du, balio erantsia sortzeko eta talde-lana bultzatzeko.
7.000 onuradun
2024an bakarrik, 1.000 enpresak baino gehiagok jaso dituzte Poloaren katalogoan jasotako zerbitzuak, eta 6.000 pertsonak baino gehiagok parte hartu dute Nasertic enpresak kudeatutako IRIS Nafarroan eskainitako prestakuntza-jardueretan.
El Sario zentroaz gain, poloak beste lan puntu batzuk ere baditu. Zehazki, 5G konektagarritasun mugikorreko sare bat instalatzen ari dira Zubiriko telekomunikazio-zentroan, baita gailu mugikor bat ere, Nafarroako lurralde osoan 5G probatzea ahalbidetzeko.
Era berean, Dinabide, Irurtzunen, fabrikazio aditiboan eta 3D inprimaketan espezializatzen da; Naserticek zenbaketa-azpiegitura eskaintzen du I+G+b eragileentzat eta erkidego osoko enpresentzat; eta Intia sozietate publikoak hesi birtualeko lepokoak eta posizionamendu- eta telemetria-ekipoak hedatzen ditu landa-eremuak eraginkortasunez kudeatzeko.
Bestalde, Nafarroako Unibertsitateak masa espektrometro aitzindaria du, eta Nafarroako Unibertsitate Ospitalean biki digitalen teknologia txertatzen ari da, deskarbonizazio-planaren barruan.
Laborategiak, nazioarteko erreferentzia
Zentroko baliabideen artean, Biologia Sintetikoa, Biologia Molekularra eta Sekuentziazio Masiboa laborategiak nabarmentzen dira duten garrantziagatik. Guztira 215 metro karratuko azalerarekin, Nafarroa biologia sintetikoan nazioarteko erreferentea izatea bilatzen dute.
Laborategiek analisi genomikoko, DNA sintesiko eta proteina eta sistema zelularren ekoizpen eta karakterizazioko zerbitzu aurreratuak eskaintzeko espazioak eta ekipamenduak dituzte. Arlo horiek hurrengo iraultza teknologiko handia izango dira hainbat arlotan, hala nola biomedikuntzan, elikaduran, energia-ekoizpenean, informazioaren teknologietan eta beste sektore giltzarri batzuetan.
Gonzalo Ordóñez Medikuntza Pertsonalizatuko eta Naserticeko Laborategietako zuzendariak azaldu duenez, IRIS Labek, edo Polo Iriseko laborategiak, ekipamendu aitzindaria du Europa osoan; izan ere, munduan espazio gutxi daude bilogia sintetikoarekin, molekularrarekin, sekuentziazioarekin, bioinformatikarekin, IArekin edo superkonputazioarekin zerikusia duten gaitasun horiek biltzen dituztenak.
Beste espazio batzuk
Zentroak, besteak beste, erabilera anitzeko gela bat ere badu, ehun pertsona hartzeko 200 metro karratu dituena.
Ion Arrizabalaga IRISeko koordinatzaileak azaldu duenez, 90 eta 100 pertsona artean hartzeko egokitutako gune moldakorra da, eta hiru gela desberdinetan bana daiteke, horietako bi prestakuntza-saioetara eta hitzaldietara bideratuak, eta ekoizpen birtualeko hirugarren gela bat, puntako teknologiarekin, eta 6 metro zabal eta 2,5 metro garai den pantaila batekin, gaitasun handiko ikus-entzunezko sistemaz gain.
Laborategi digitalak 50 m²-ko azalera du, eta, Naserticeko Sistemen eta DPZren arduradun Izaskun Etxeberriak azaldu bezala, zati presentzial batean banatzen da, azken teknologiako sei lan-estazioz hornitua. Bertan, garatzaileek eta ikertzaileek adimen artifizialeko proiektuak probatu ahal izango dituzte beren beharretara erabat egokitutako ingurune kontrolatu batean. Gainera, urrutiko laborategi digitala du, 4 IA nodo dituena, enpresek behar dituzten inguruneak diseinatzeko.
Cowork guneak 225 m2 ditu eta 54 lanpostu, hainbat behar profesional asetzeko diseinatuak. Lanpostu horietako batzuk erakunde finkoei esleituta daude, eta bulego berri gisa erabiliko dituzte; beste batzuk, berriz, premia puntualagoak dituzten profesionalei zuzenduta daude, bai proiektu zehatzetarako, bai beste profesional batzuekin harremanetan jartzeko eta lankidetzan aritzeko espazio bat bilatzen dutenentzat.
EAJk 5 milioiko zuzkidura bultzatu zuen
Nafarroako EAJ “pozik” agertu da Iris Navarra Berrikuntza Digitaleko Poloa “errealitate bihurtzen lagundu duelako”, Euskal Taldeak Kongresuan “2022ko Estatuko Aurrekontu Orokorren tramitazioan zuzenketa bat sartu ostean, 5 milioi euroko zuzkidurarekin, proiektua gauzatu ahal izateko”.
EAJtik adierazi dutenez, Aitor Estebanek, Kongresuko Euskal Taldearen bozeramaileak, “ekimen hau Gorteetan EAJk beti buruan duen beste adibide bat baino ez da”, eta EAJk “Madrildik eskumenak transferitzen, automobilgintza hobetzen, Hitzarmen Ekonomikoaren eguneratzea bultzatzen eta Amaiurren proiekturako inbertsioak lortzen lagundu du, besteak beste”.
Ildo horretan, Unai Hualde EAJren Nafarroako presidenteak Euskal Taldeak Kongresuan duen “inplikazioa” baloratu du, “gure lurrarentzat hobekuntzak lortzeko”. “Kasu hau Berrikuntza Digitaleko Poloaren ekipamendura bideratuta dago, eta hori trantsizio digitalerako bultzada garrantzitsua izango da; izan ere, Nafarroako enpresa-sarea horretan murgilduta dago jada, eta esparru digitalean berrikuntzaren aldeko apustu sendoa egingo du, EAJk Ikerkuntzarekin, Garapenarekin eta Berrikuntzarekin duen konpromisoaren ildotik”, esan du.
Inbertsio hori EAJk Nafarroarekin duen “konpromisoaren beste adibide bat” dela azpimarratu du Hualdek, “gure lurraldean egindako inbertsioekin, azken urteotan Kongresuan Euskal Taldeak emandako bultzadari esker argitara eman diren proiektuen zerrenda luze batekin bat egin duelako”. “Eta, gainera, lotura estua du oraindik bete gabe dagoen konpromiso batekin, hala nola I+G+Bren eskumena Nafarroari transferitzearekin. Eskumen hori, beken eskumenarekin batera, Pedro Sanchez presidente egin zuen inbestidura-akordioan jasota dago, eta EAJk ikerketaren, garapenaren eta berrikuntzaren alde egindako apustuan eragiten du”, gaineratu du.