Nafarroako Gobernuak kudeatutako zergen presio fiskala ia bi puntu igo da azken bosturtekoan. Gorakada oso handia izan da, Foru Ogasunaren bilketa-ahalmenaren hazkundeaz hitz egiten duena, baina oraindik ere ez da nahikoa Europarekiko diru-sarreren arrakala ixteko. Presio fiskalak (diru-sarreren guztizkoa BPGrekiko) argi eta garbi jarraitzen du Europako batez bestekoaren azpitik (BPGaren bost eta sei puntu artean), bai Nafarroaren kasuan, bai Espainia osoaren kasuan.
Nafarroako Gobernuak itundutako zergei soilik erreparatuz gero (gizarte kotizazioak, udal zergak eta beste diru-sarrera batzuk alde batera utzita), presio fiskala % 20,38an itxi zen 2023an, eta, BPGaren lehen estimazioen arabera, oso gutxi haziko zen iaz, Foru Ogasunak 5.433 milioi euro inguru sartu baitzituen, inoizko kopururik handiena eta aurreko urtean baino % 6,4 gehiago.
Kopuru horrek esan nahi du Nafarroak duela hamarkada bat baino 2.500 milioi euro gehiago dituela urtero. Oso hazkunde nabarmena izan da, eta zerbitzu publikoen plantillak handitzeko, inbertitzeko nolabaiteko marjina izateko eta 2008 eta 2013 artean, UPNren azken bi gobernuetan eta krisi ekonomiko oso larri baten erdian sortutako zorraren pisua murrizteko balio izan du. Nafarroa da gaur egun gutxien zorpetutako erkidegoa.
Diru-sarrera handiak izan dira, ekonomia baino azkarrago hazi dira eta tarifen deflaktaziorik ezaren onurak jaso dituzte. Presio fiskala haziz joan da azken urteetan. Horrela, Ogasunaren diru-sarreren pisua, 2007an % 20 gainditzeraino hazi zena, % 15,83raino hondoratu zen 2010ean, eta Nafarroako Gobernuaren diruzaintza soken kontra jarri zuen, 2015-2016tik aurrera bakarrik hasi baitzen arnasa hartzen. Ordutik hiru puntu inguru igo da.
Gizarte kotizazioak kontuan hartuz gero, eta 2022ko datuekin, Europa osoarekin eros daitezkeen azkenekoekin, Nafarroako presio fiskala % 33,7 ingurukoa zen, 2019tik bi puntu igo ondoren, eta ia lau 2017tik. Hala eta guztiz ere, bilketak Europako batez bestekoaren oso azpitik jarraitzen du, % 40 ingurukoa baita.
Infernu fiskal batetik urrun
Zenbakiek erakusten dute Nafarroa urrun dagoela indar kontserbadoreek (UPN, PP eta, orain, Vox) 2015ean Foru Gobernutik kendu zituztenetik marraztu duten infernu fiskal horretatik. Foru Erkidegoak, nahiz eta Espainiako batez bestekoaren antzeko zerga-tasak edo handiagoak izan eta enpleguaren eta aberastasunaren adierazle onak dituen lurraldea izan, Espainiako batez bestekoak baino gutxiago biltzen jarraitzen du, eta, batez ere, Europak baino gutxiago.
Azken urteotan, Ogasunaren bilketa-egitura oso modu nabarmenean eraldatu da, eta, beraz, laneko errentak dira gaur egun diru-sarrera gehienak inoiz baino gehiago jasaten dituztenak. 2024an, laneko errentek bilketa osoaren % 42 ekarri zuten, duela hamarkada bat baino zazpi puntu gehiago eta duela 20 urte baino 13 gehiago.
Izan ere, Sozietateen gaineko Zergaren ekarpena azken urteetan hobetu bada ere, 2024an berriro gelditu zen, Foru Erkidegoko BPGaren % 1,8 baino ez baitzen izan, eta Europar Batasunean, berriz, % 3,2. Proportzioa berdinduz gero, Nafarroak 350 milioi euro gehiago sartuko lituzke bide horretatik urtean.
Adierazle hori, presio fiskalarena, oso garrantzitsua da, administrazio batek bere baliabideekin finantzatzeko duen gaitasuna neurtzean. Eta, beraz, herritarrei arreta emateko eta zerbitzu publiko eta azpiegitura lehiakorrak eskaintzeko aukerak. Frantzia, Norvegia, Belgika, Austria eta Finlandia dira zerga-sistema sendoena duten herrialdeak, guztiak % 40tik gorakoak.