Industria eta Trantsizio Ekologiko eta Digitaleko Enpresa Batzordeak Nafarroako Trantsizio Energetikorako Agentzia (ATENA) arautzen duen foru legeari buruzko irizpena onartu du astearte honetan.
Enpresa-erakunde publiko bat da, 4/2022 Foru Legea ematean sortua, iturri berriztagarrietan, sorkuntza banatuan eta autokontsumoan oinarritutako eredu iraunkorra lortzen laguntzeko asmoz sortua.
Foru Gobernuak bultzatutako lege-proiektua klima-aldaketaren eta haren ondorioen aurkako tresna bihurtu nahi da, baita efizientzia-, kudeaketa- eta aurrezki-jarduerak sustatuz eta gauzatuz ere, trantsizio energetikoaren arloan foru eta estatu mailako konpromisoak lortzeko beharrezkoak diren azterketak eta analisiak barne.
Horretarako, Nafarroa ezagutzaren eta berrikuntzaren lider gisa kokatzeko asmoz energiaren sektorean, besteak beste erakunde eremu guztietan ekimen publikoa sustatuz, Nafarroako biztanleriaren burujabetza energetikoa sustatzeko asmoa azpimarratzen da. Ideia horrekin, ekoizpen eta sorkuntza banatua sustatuko da, baita berriztagarrien autokontsumoa ere (eolikoa, fotovoltaikoa, eguzki-energia termikoa, biomasa, geotermia eta beste batzuk), 0 km energia orokortzen saiatuz.
Trantsizio Energetikorako Agentzia berriari esleitutako eginkizunen artean, Nafarroako Energia Plana proposatu, diseinatu eta egitea nabarmentzen da, baita hura erabat gauzatzeko beharrezkoak diren ekintzak ere. Gainera, Nafarroako Energia Azpiegituren Planen diseinuan eta jarraipenean lagundu beharko du.
ATENA arduratuko da, halaber, energia berriztagarria ekoizteko sistemen, autokontsumoaren eta sorkuntza banatuaren, energia biltegiratzeko edo kudeatzeko sistemen, ibilgailu elektrikoa kargatzeko sistemen eta mugikortasun iraunkorreko proiektuen ezarpena sustatzeaz eta kudeatzeaz Nafarroan, antzeko beste ekimen batzuen artean.
Bere helburuak betetzeko, inbertsio zuzenak egingo ditu edo erakunde publikoek egindako inbertsioak lagunduko ditu mailegu, abal edo bestelako tresnen bidez.
Erakunde pribatuen inbertsioei dagokienez, lehentasuna emango zaie irabazi-asmorik gabeko erakundeek bultzatutako proiektuei; horien artean, energia-komunitateek egindakoak nabarmentzen dira.
UPNk eskatuta, “irabazi-asmoa duten edo ez duten” erakunde pribatuei emandako laguntza ekonomikoa “arrisku jardueretan espezializatutako Sodena enpresa publikoaren bideragarritasun ekonomiko eta finantzarioari buruzko txosten” baten mende dago. Berme bera ezartzen da ATENA ezarri eta kudeatzeko gai den “finantzaketa-sistema berritzaileentzat”. Zuzenketa bat eta bestea, biak UPNrenak, PSN, EH Bildu, Geroa Bai, PPN eta Contigo-Zurekin alderdien babesarekin onartu dira.
Bestalde, ATENAk merkataritza-sozietateak sortu edo horietan parte hartzeko asmoa du, energia elektrikoa lehia askeko erregimenean merkaturatzeko, autokontsumoko instalazioetako soberakin energetikoen salmenta kudeatzeko, kontsumo-datuak bildu eta aztertzeko eta eskariaren kudeaketa adimendunean parte hartzeko, baita sistema elektrikoaren beste zerbitzu batzuetan ere.
Administrazio publiko gisa, ATENAk “autokontsumorako instalazio propioen edo Foru Administrazioak edo toki entitateek parte hartzen duten instalazioen soberakinak merkaturatu” beharko lituzkeela defendatu du UPNk. PPNrena beste babesik gabe, PSN, EH Bildu, Geroa Bai, Contigo-Zurekin eta Talde Mistoa (Vox) aurka agertu dira.
Agentziak, bere ekimenez edo sektore pribatuko beste enpresa batzuekin lankidetzan, energiaren arloan Nafarroarentzat aitzindariak edo estrategikoak diren proiektuen garapena ere sustatuko du.
Halaber, energia aurreztea eta efizientzia eta energiaren kudeaketa adimenduna bultzatzeko jarduerak proposatu, onartu eta gauzatuko ditu; energia berriztagarrien erabilera bultzatuko du autokontsumorako eta sorkuntza banaturako, tokiko baliabideen eta baliabide berriztagarrien kudeaketa jasangarriaren bidez; eta garraio elektrikoaren eta zero isuriko ibilgailuen erabilera sustatuko du.
Horri dagokionez, ATENAk arreta berezia jarriko du sektore publikoko energia-kudeaketan, Nafarroako administrazio publikoetako kontratazio-unitateei laguntza teknikoa emanez, energiaren erabilera arrazionalizatzeko programak landuz eta eremu horretako energia-baliabide berriztagarrien aprobetxamendua sustatuz.
Legeak ahalmena ematen dio Nafarroako Enpresa Korporazio Publikoari (CPEN) ATENAren gaineko kontrol-, ebaluazio- eta tutoretza-funtzioak betetzeko. Era berean, Nafarroako Gobernuak urtebeteko epean ATENAren Estatutuak eta Hasierako Jarduera Plana onartu beharko dituela zehazten da.
PPNk zuzenketak egin ditu Agentziaren artezkaritza-organoekin eta “ikuskapen osagarriko” tresnekin lotutako alderdiak zehazteko. Asmo horretan, ATENAko zuzendaritza Lehendakaritza eta Zuzendaritza Kontseilu baten esku uzten zen, eta, arauzko zehaztapenik ezean, “inolako ordainsaririk” gabe uzten zen. Eta Exekutiboaren esku uzten zen Agentzia “eratu eta bi urtera” kanpoko auditoria bat egitea, eta horren emaitza Nafarroako Parlamentuan aurkeztu behar zen, egiazta zezan. PSN, EH Bildu, Geroa Bai, Contigo-Zurekin eta Talde Mistoak bi aurreikuspenen aurka bozkatu dute.
Parlamentuan zazpi zuzenketa eztabaidatu dira (UPNren lau eta PPNren hiru), eta horietatik hiru onartu dira, UPNren bi eta PPNren beste bat, kasu guztietan Talde Mistoaren oposizioarekin eta gainerakoen babesarekin.
Irizpena eman ondoren, foru lege proiektua osoko bilkurara eramango da, apirilaren 3an segur aski, behin betiko eztabaidatu eta bozkatzeko.