Legegintzaldiaren hasieran, Mikel Jauregi Industria sailburuak alarma mezua zabaldu zuen: “Gure ekoizpen berriztagarria Europaren atzean dago. Klima Aldaketaren Legea betetzeko modu bakarra kanpoko energia berriztagarria masiboki inportatzea litzateke. Horrek herri gisa gogoeta egitera bultzatzen gaitu”. Aste honetan atera da Sare Elektrikoaren urteko txostena, eta bertan adierazten da Euskadin energia berriztagarriaren ekoizpena 939 GWh-koa izan zela 2024an, lurraldeko urteko sorkuntza elektriko osoaren % 17,3. Horrek esan nahi du % 80 baino gehiago iturri kutsatzaileetatik etorri zela.
Kontuan izan behar da, gainera, Euskadin kontsumitzen denaren % 10 bakarrik sortzen dela bere lurraldean. Jauregik ere esan zuen: “Gure kontsumoaren % 32 iturri berriztagarrietatik etortzea lortu nahi dugu 2030ean, eta 2025ean, berriz, % 4ko jatorri propioa dugu elektrizitatean”.
Energia berdearen sorkuntza % 4,2 hazi zen iaz Euskadin aurreko urtearekin alderatuta, baina datu horiek Estatukoekin alderatuz gero, zifrak ez dira onak: Estatu mailan igoera % 10ekoa izan zen eta guztizkoaren % 56 izan zen. Euskadi, beraz, atzean dauden erkidegoen artean dago, Balearrak, Katalunia, Kanariak eta Valentziako Erkidegoa barne. Gaztela eta Leon, aldiz, energia garbien aldeko apustuaren buru da, sortutako energiaren % 93 iturri berriztagarrietatik baitator. Bigarrena rankingean Gaztela-Mantxa eta Andaluzia dira. Gaztela eta Leonen batez ere energia eolikoak du pisua, baina beste bietan orubea da ugariena.
Euskadin instalatutako potentziaren % 66,3 ziklo konbinatuari dagokio, eta haren atzetik datoz kogenerazioa (% 15,3), hidraulikoa (% 6) eta eolikoa (% 5,2). Orubea % 1,9 baino ez da. Horrela, urte amaieran teknologia berriztagarrien potentzia instalatua guztizkoaren % 16 zen. Energia berdearen % 4,2ko hazkundea, batez ere, baldintza meteorologikoek 2023an baino % 43,9 gehiago ekoiztea ahalbidetu ziotelako hidraulikari.
Oztopoak
Euskadin berriztagarriek duten pisu eskasaren arrazoia da, neurri batean, duela 18 urtetik ez dela parke eolikorik eraikitzen. Berriztagarriei buruzko Lurraldearen Arloko Plana (LAP) dago, eta seihileko honetan onartu beharko litzateke. Bertan 110 kokaleku “egokiko” mapa bat ezartzen da instalazio horiek eraiki ahal izateko, 57 haize-energiakoak eta 53 eguzki-energiakoak. “Orain ikusi behar dugu zer nolako azpiegiturak ditugun gertu hau guztia entxufatzeko. Gaur egun, proiektu asko paperezko proiektuak dira, entxuferik ez dagoelako”, azpimarratu zuen Industria sailburuak egunkari honetan egindako elkarrizketa batean.
Izan ere, sare elektrikoak, edo horien falta, botila-lepo handia dira, bai parke berriztagarriak garatzeko, bai industria deskarbonizatzeko. Jauregik argitu zuen proiektu batzuk azpiegitura elektrikotik gertu daudela eta gauza litezkeela, baina beste arazo bat sortzen dela: gizartearen erantzuna. Aste honetan Arratzua-Ubarrundiako (Araba) EH Bilduko hiru zinegotzik dimisioa eman zuten, Vitoria Solar I zentral fotovoltaikoaren proiektua ezin geldiaraztea eragin dien “frustrazioagatik”. 90.000 eguzki-paneleko proiektua da, eta Eusko Jaurlaritzaren oniritzia du, baina auzotarrek erantzun handia eman diote.
Une honetan 140 proiektu baino gehiago daude izapidetzen, 90 baino gehiago Araban bakarrik. Baina horrek ez du esan nahi guztiak aurrera aterako direnik, batzuk prozeduraren oso hasierako faseetan baitaude, eta, tamainaren eta kokapenaren arabera, izapideak hilabete batzuk edo bi eta hiru urte arte iraun dezake, ingurumenean, hirigintzan edo auzoetan eragina duten gaiak egonez gero. Horren ondorioz, horietako askok ez dute aurrera egiten, bereziki behar bezala diseinatuta ez daudenek.