Euskal arrantzaleek azken urteetan berdel-populazioaren egoerari buruz agertutako beldurrak ez ziren funtsik gabekoak. AZTI euskal zentroko eta IEOko (Espainiako Ozeanografia Institutua) biologoak espezie horren stockari buruz arrautzak ekoizteko metodoaren bidez egiten ari diren azterlanen atariko datuek (plankton-sareekin biltzen diren arrautzen kopurutik abiatuta ugaltzaileen ugaritasuna kalkulatzen da) Kantauriko eta Bizkaiko Golkoko uretan arrautza eta ale gutxi daudela ohartarazten dute.
Gutxieneko ugalkortasuna
Aurkitutako balio maximoak berdel-arrautzen 200 inguru dira, beste urte batzuetan 1.000ko langa gainditzen zenean. Nabarmentzekoa da IEO martxoaren 6tik egiten ari den kanpainaren lehen zatian zientzialariek ez zutela lortu helduentzako alerik harrapatzea ugalkortasuna aztertzeko. Gauza beraren hiru laurden gertatzen dira kanpainan Irlandako uretan, 52ºN paraleloaren iparraldean, non arrautza sorta txikiak eta helduen zero arrain aurkitu diren. Berdela da Europako arrantza-baliabide pelagiko nagusia, bai harrapaketagatik, bai balio erantsiagatik.
AZTIko teknikariek lan egiten duten ontzia Bizkaiko Golkoaren iparraldean dago, Frantziako Belle Ile uhartearen inguruan, 47 ºN paraleloaren gainetik. Orain arte erradial bakarra lagindu da, eta oraingoz bi estaziotan baino ez da agertu berdela, arrautza gutxi, 150 baino gehiago ez hasiera batean. Biologoek ez dute berdel askorik detektatu, eta kanpainaren lehen egunetan ez dute espezieko ale helduak harrapatzea lortu.
Kolapsoaren ertzean
Berdelaren migrazio-izaeragatik eta Europako iparraldetik Portugaleraino duen banaketagatik, IEOren kanpainako datuak beste 16 azterlanetakoekin batera konbinatuko dira, zazpi herrialdetako laginketa-ahaleginean. Ahalegin hori urtarriletik uztailera bitartean egiten da, eta Itsasoa Esploratzeko Nazioarteko Kontseiluaren lantaldeen esparruan koordinatzen da. Zientzialariek lortutako informazioak berdelaren stockak ipar-ekialdeko Atlantikoan bizi duen egoera kaskarra berresten du. Itsasoa Esploratzeko Nazioarteko Kontseiluak (ICES) gomendatu zuen 2025erako berdelaren TACa (Harrapaketen Guztizko Onargarria) % 22 murriztea, 576.958 tonatan kokatuz, 2024an 739.000 tonatik gora zeuden bitartean. Kostalde Kadis Europako Arrantza eta Ozeanoetako komisarioak Norvegiari eta Europar Batasunetik kanpoko beste herrialde batzuei, hala nola Faroe Uharteei eta Islandiari, leporatu zien berdel-berdelen populazioa arrantza-presio jasangaitz baten pean jartzea, “epe luzerako bideragarritasuna arriskuan jartzeaz gain, Europar Batasuneko flotaren jasangarritasun ekonomikoari ere kalte egiten baitio”.
Norvegiako eta Faroeko gehiegizko arrantza
Azken urteotan, norvegiarrek eta faroetarrek entzungor egin diete berdel-stockaren ustiapen iraunkorra bermatzeko gomendio zientifikoei, haien biziraupena arriskuan jarriko ez duena, ICESek ezarritako mugak % 44an gaindituz. “Gehieneko errendimendu iraunkorraren ikuspegia aplikatzearen ondorioz gomendatutako harrapaketak ez betetzeak arrisku handiagoa eragin dezake berdel-populazioa biomasaren mugaren azpitik erortzeko, biomasaren biziraupena bermatzen baitu berreskuratzeko gaitasuna arriskuan jartzean” ohartarazi zuen Itsasoa Esploratzeko Nazioarteko Kontseiluak.
Joan den abenduaren amaieran, Norvegiako Merkataritza, Industria eta Arrantza Ministerioak 130.000 tona berdeleko behin-behineko kuota ezarri zuen bere kabuz 2025ean, ontziek kanpaina atzerapenik gabe hasteko aukera izan zezaten. 2024an, Norvegiak marka berria ezarri zuen, 310.000 tona berdel esportatu baitzituen, 730 milioi euro inguruko balioarekin.