Industria-proiektua eta errotzea. Eusko Jaurlaritzak enpresak erosteko eragiketetan parte hartzeko duen mantra da Guardian Glassen kasuan ere baldintza nagusia, erlojuaren kontrako lasterketa bati aurre egin behar baitio ixtea saihesteko. Urtarrilaren amaieran labea itzali ondoren, martxoaren 3an ireki zen multinazional estatubatuarrak hasitako 171 enpleguen EEEaren kontsulta-aldia. Ezer aldatzen ez bada, langileak apirilaren 14an kaleratuko dira, eta beirazko lantegia handik gutxira itxiko da.
Gertaera horiek gertu daudenez, Eusko Jaurlaritzak azeleragailua zapaltzea erabaki du, eta aste honetan interesa duten inbertitzaileekin bilduko da, lau ere bai, inoiz ziurtatu duenez, baina izenak ez dira ezagutzen. Helburua da Laudioko lantegiaren etorkizuna bermatuko duen industria-proiekturik ba ote dagoen jakitea. Kasu horretan, Mikel Jauregi sailburuak astearte honetan Eusko Legebiltzarrean egindako agerraldian azaldu zuenez, Jaurlaritza prest egongo litzateke operazioarekin batera joateko, “inbertsio pribatu handia ekarriko lukeelako”, betiere proiektu “sendoa eta etorkizunekoa” duen industria-bazkidea bada. Azken batean, Talgo modeloa.
“Jaurlaritza gisa prest egongo ginateke proiektu industrial berri eta anbiziotsu horretan parte hartzeko, eta horretan inbertituko genuke posible izan dadin”, azpimarratu zuen Jauregik, eta aitortu zuen “operazio guztiak ez direla ateratzen”. “Lasai eta diskrezioz lan egiten jarraituko dugu, eta horrek enpresa-proiektuak ekarriko ditu eskualdera; horregatik, proiektu horiek erakartzeko lanean jarraituko dugu”, adierazi zuen. Jaurlaritzaren asmoa da etorkizuneko erosketa-eragiketa batek (oraindik ez dago ezer irmorik) proiektua Euskadin errotzea, “kalitatezko” enplegua bermatzea eta tokiko hornitzaileak bultzatzea. “Baldintza horiek betetzen direnean, Gobernuak garrantzi handiko industria-eragiketa bat babestuko du”, errepikatu zuen.
Kasu horretan, inbertsio publikoak gaindituko luke Aiaraldeko Berehalako Ekintza Planaren (2022-2024) hasierako konpromisoa, eskualdearen ekonomia eta gizartea suspertzeko, une kritikoei aurre egin behar baitie, eta Eusko Jaurlaritzak 24 milioi euroko ekarpena egitea aurreikusi baitzuen. Plan horren baitan eta EH Bilduk eta PPk eskatuta, Jauregik agerraldia egin zuen Eusko Legebiltzarreko Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun Batzordean.
Sailburuak aitortu zuen “proiektu industrialak” falta izan direla, eta hitzemandako 9,5 milioietatik 2,8 milioi baino ez direla gauzatuko. Bitartean, “Gobernu gisa inbertitzen jarraitu dugu”, eta aldi horretan 5,9 milioi eman dira industria-garapenean, 6,6 milioi teknologian eta digitalizazioan, eta 1,6 milioi energia-eraginkortasunean. “Horrek 14 milioi baino gehiago batzen ditu, eta konprometitutako 2,8 milioiak gehituz gero, Industria Sailak Aiaraldean guztira 17 milioi euroko inbertsioa ematen digu”, nabarmendu zuen.
Gainera, jakinarazi zuenez, “orain arte argia ikusi ez duen arren”, bada inguruan eguzki-energia fotovoltaikoa sortzeko instalazio bat sustatzea eta garatzea aurreikusten duen proiektu bat, tokiko industriari energia berriztagarria hornitzeko, formula asoziatibo baten bidez. “Gaur egungo egoera jada aurreratuta dagoen proiektu batena da. Aiarako Ekian eratu da, EEEren % 30ek parte hartu du, eta gainerakoa Krean da, % 70ekin “, zehaztu du.
Sailburuak zehaztu zuenez, dagoeneko sarbidea eta konexioa (4,5 MW) lortu ditu Kreanek, eta hasi dira beharrezko administrazio-izapideak: ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa, aurretiazko administrazio-baimena eta hirigintza-izapidetzea.
Langileen egoera
Mugimendu horiek gorabehera, Guardian Glasseko langileek lanpostuak mantentzeko itxaropen guztia galdu dute, eta “konpentsazio ekonomiko onena” negoziatzen ari dira enpresako zuzendaritzarekin. Enpresa-batzordearen arabera, nahiz eta inbertitzaile bat iritsi lantegian jarduera berreskuratzeko prest, 8 eta 12 hilabete arteko kostua izan lezakeena, horrek ez luke inolako konpromisorik izango egungo langileak kontratatzeko.
“Guardianek esan du inbertitzaile bat etortzen bada ez duela langileak hartzera behartuko. Hori da Guardianek duen fede ona. Guk ulertzen dugu apirilaren 14an kalean ikusiko dugula elkar. Inbertitzaile bat baduzu edo aukera badago, kendu EEEa. Hor dago enplegu-erregulazioko espedientea kentzeko aukera. Inbertitzailerik badago, kendu EEEa eta inor ez, ezta erakundeak ere ez dira atera EEEa kendu behar dela esatera”, kexatu ziren Jon Ander Mesonero, Jesus la Laguna eta Luis Mari Peña batzordeko ordezkariak duela aste batzuk Arabako Batzar Nagusietako Ekonomiaren Garapen eta Jasangarritasun batzordean.
Esku-hartze hartan, langileek labearen egoeraz ere hitz egin zuten, itzalketa kontrolatuaren ondoren zer egoeratan zegoen ez baitakigu. “Labea ezin da erabili eta botatzeko, geldialdia nola egin zen ikusita”, salatu zuten. “Labea beira guztiarekin utzi zuten, eztainuzko bainua eta makina guztiak beteta. Hori ez dago kontrolpean. Labe hori, oraintxe bertan, ezin da erabili, eta, beraz, ez dago inbertsorerik labe horretara eskua sar dezakeenik. Gaur-gaurkoz, ez dugu posible ikusten norbait etortzea eta diru bat jartzea berri bat egiteko eta guk jarraitzeko”, azaldu dute, “70 milioi euro baino gehiagoko” kostua izango lukeena kuantifikatzeko.
Guardianen ustekabeko itxiera eta labearen itzaltze azkarra kolpe latza izan da Aiaraldearentzat, urteak baitaramatza bere enpresak ixteari aurre egiten. Glavista, Vicalde, Lipmesa edo Aceros de Llodio lehenago etorri ziren, eta horren ondorioa ez da izan zuzeneko enpleguak galtzea bakarrik. “Etorkizunik gabe geratzen ari gara”, eskatu dute SOS Aiaraldetik.