Nafarroak sektore aeroespazialean lan egiten duten 35 enpresa eta erakunde erregistratzen ditu, baina gehienak ez dira soilik aritzen, erakunde horien negozio-lerroetako baten parte baizik. Hori adierazten da Nafarroako Industriaren Elkarteak Industria eta Trantsizio Ekologiko eta Digitaleko departamentuak eskatuta egindako Sektore aeroespazialaren karakterizazioa txostenean.
Segurtasunari eta defentsari buruzko eztabaida betean, sektore hori neurri batean hazi egin da arrazoi horrengatik. Erkidegoan egindako bigarren azterlana da, 2022koa eguneratzen duena, eta nabarmentzen du azken urteetan sateliteen esparruan espezializatutako Nafarroako konpainiek “hazkunde nabarmena” izan dutela, “I+Gn garapen handia izan baitute”.
Gainera, azpimarratu duenez, “defentsaren merkatuan lekua duten produktuak dituzten erakundeek gorakada handia izan dute lan-ildo horretan”. Tracasak, adibidez, bi urtez koordinatu du IntSen2 proiektua, Europako Batzordeak sustatua eta 2021eko Europako Defentsa Funtsak 3,28 milioirekin finantzatua, irudi sateliteetatik eta adimen artifizialetik abiatuta segurtasun eta monitorizazioko zerbitzu europar estrategiko bat sortzeko.
Trumpen etorrera
Trump Etxe Zurira iritsi izanak erabat aldatu ditu AEBk Europarekin dituen harremanak, eta bi hilabete eskasetan defentsak eta segurtasunak monopolizatu egin dute 27en estrategia komuna ehuntzeko eztabaida EBn. Gauzak horrela, AEB Errusiarekin Ukrainako gerrarekin amaitzeko egiten ari den hurbilketak eragindako zurrunbilo geopolitikoen ondorioz, Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak EBn 800.000 milioi euroko gastua izango duela iragarri du hilabete honetan.
Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko presidenteak iragarri du uda baino lehen plan nazional bat jarriko duela martxan segurtasunaren eta defentsaren teknologia eta industria garatzeko, baina Behe Ganberako alderdien babes nahikorik gabe.
Arloak
Sektore aeroespazialak hazteko aukera du alor horretan. Baina, zertan datzan jarduera hau bere ertz ezberdinetan: sektore aeroespaziala aeronautikoa da, atmosferan hegan egiten duten aireontziekin lotutako industria barne hartzen duena; eta espaziala, kanpoko espazioan jarduteko ibilgailu eta artefaktuetan zentratua, txostena definitzen duena.
Aeronautikoak barne hartzen ditu aireontziak, horien materialak, osagaiak eta hegaldiarekin lotutako sistemak fabrikatzeko enpresak eta industria-jarduerak. Zibilean edo defentsan sailkatu ohi da. 1999an CASA EADS – Airbus – taldean sartu ondoren, erreferentziazko konpainia da Espainian.
Horrela, espazio-segmentuak esplorazio eta hegaldi espazialerako industria-jarduerak eta lortutako datuen aprobetxamendua biltzen ditu. Arlo honetan kokatzen da sateliteen diseinu eta fabrikazioaren teknologia, baita bere aplikazioak ere, azken urteotan Nafarroa nabarmendu delarik. Bere funtzioen artean, sateliteak funtsezkoak dira segurtasunerako eta defentsarako.
Elkarri lotutako industriak
Sektore aeroespazialeko industriak elkarri lotuta daude eta teknologiak edo hornidura-kateak partekatzen dituzte. Adibidez, hegazkinetarako eta espazio-ontzietarako teknologiek aplikazioak aurkitu ohi dituzte defentsa-sistemetan; eta defentsa-industrian egindako aurrerapenek, hala nola radarrak eta GPSak, industria aeroespazial zibilari egiten diote mesede.
Foru Erkidegoak hazkunde-marjina handia du aeronautikan eta espazioan; izan ere, azterlanaren arabera, enpresa horien % 25 sektore aeroespazialean oinarritu da; gainerako % 75ek, berriz, bigarren mailako jarduera hori hartzen du kontuan fakturazioan.
Gaur egun, gure lurraldeko enpresa-sare hori enpresa txiki eta ertainek osatzen dute, eta guztira 300 milioi euroko diru-sarrerak dituzte, baina 85 milioi bakarrik daude jarduera aeroespazialetik eratorritako salmentei lotuta. Horrek erakusten du sektore hori oraindik ez dela garatzen negozio-ildo nagusi gisa.
Profila
Enpresa txiki eta ertain horien ezaugarriak hauek dira: zehaztasuna, I+G+b intentsiboa, Airbus eta Boeing aeronautikaren eremuan duten mendekotasuna, eta espazioaren arloko estatu-politikak.
Iraunkortasuna eta berrikuntza
Foru Gobernuak jarduera hori garatzearen alde egin du, bere aukera ekonomikoen alde – sektoreak Europan izan duen bilakaeran ikus daitekeen bezala –. 2023an, Europako industria aeroespazialak hazten jarraitu zuen. Defentsa-arloa maila oso baxuetatik abiatzen zen, hainbat hamarkadatako azpiinbertsioaren ondoren, eta % 15etik gora igo zen, egungo testuinguru geopolitikoaren aurrean segurtasuna hobetzeko eta defentsa prestatzeko herrialdeek egindako ahaleginek bultzatuta.
Aeronautika zibila, aldiz, % 3 hazi zen, % 10eko fakturazio konbinatuarekin eta enpleguaren % 8ko hazkundearekin. Pandemiaz geroztik, aeronautika zibileko fakturazioaren hazkunde konposatua % 11koa izan zen, eta defentsaren sektorean % 10ekoa.
Langile kualifikatuak eta kokapen estrategikoa
Sektoreak lanbide kualifikatua eskatzen du; eta Nafarroako enpresa-sareak langile kopurua bikoiztu du hiru urte baino gutxiagoan, 300 langiletik 650era.
Aeroespaziala ez dago S4 Espezializazio Adimenduneko Estrategian sartuta (alderdi hori berrikusi behar da); eta gaur egun duen egitura dela eta (sektore hasiberria da ), enpresa bultzatzaile handien faltak ez du oraingoz ekintzailetza bultzatu, ezta enpresak Nafarroara erakartzea ere.
Azkenik, azterlanak erakusten du gure lurraldeak kokapen estrategikoa duela, EAEko industria aeronautikotik gertu dagoelako eta Frantziako Haran Aeroespazialetik gertu dagoelako.