Aldatu egin da Langileen Estatutuaren 49.1 artikulua, eta ezabatu egin da pertsona bat automatikoki kaleratzeko aukera ezintasun iraunkor osoa, absolutua edo baliaezintasun handia aitortzen zaionean. Joan den apirilaren 22tik aurrera, langileak bakarrik erabaki ahal izango du ezintasun-aitorpenaren ondoren kontratua amaitzen duen ala ez. Lan-harremana heriotzaren kasuan bakarrik iraungiko da.
Enpresak nahitaez eskaini behar du lanpostuaren egokitzapena edo langilearen osasun-baldintza berriekin bateragarria den beste lanpostu batean birkokatzea. Enpresari “gehiegizko kostua” dakarkionean bakarrik ukatu ahal izango da. Podemosek defendatzen duenaren arabera, lanpostua egokitzeko kostuak ez badu gainditzen kaleratzeagatiko kalte-ordaina edo sei hilabeteko soldataren baliokidea, enpresak ezingo du gehiegizko karga hori saihestu.
Lege-testuak ezartzen du, halaber, laguntza edo dirulaguntza publiko posibleak kontuan hartu behar direla kostuen zati bat ordaintzeko. Eta 25 langile baino gutxiago dituzten enpresen kasuan, gehiegizko karga dagoela ulertuko da egokitzapenak eragindako langilearen kalte-ordainaren edo sei hilabeteko soldataren zenbatekoa gainditzen duenean — laguntzak zenbatu gabe —.
Erreforma Parlamentuaren babes zabalarekin onartu zen (aldeko 251 boto eta kontrako hiru bakarrik), eta Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren eskakizunak betetzen ditu; izan ere, Auzitegiak ohartarazi zuen desgaitasun iraunkorragatiko kaleratzea Erkidegoko zuzenbidearen aurkakoa zela. Gainera, arau berriak eragin ekonomiko positiboa du: langileak bere lanpostuan jarraitzen badu, Gizarte Segurantzan kotizatzen jarraituko du, enpresaburuak bezala. Gobernuak ziurtatu du neurri horrek ez diola kosturik ekarriko Administrazioari.
Lanpostua egokitzeko epeak
Behin ezintasuna onartuta, langileak hamar egun ditu lanpostuari eustea eskatzeko. Hortik aurrera, enpresak hiru hilabeteko epea du egokitzeko, bateragarria den beste batekin aldatzeko edo, azken buruan, kontratua azkentzeko, baldintzak betetzen badira.
Erreforma hori aplikatzeko moduaren adibide gisa, Gaztela eta Leongo Justizia Auzitegi Nagusiaren epaian jasotako kasua dago (1180/2025, martxoaren 17koa). Pura (fikziozko izena), haur hezkuntzako irakaslea 2007tik, 2024ko martxoan aitortu zioten ezintasun iraunkor osoa zuela, espazio itxietan lan egitea eragozten zioten nahasmendu immunologiko eta psikiatrikoengatik. Ezintasunen Balorazio Taldeak (EVI) egoera berretsi zuen, eta enpresak kontratua iraungi zuen, Langileen Estatutuaren 49.1.e) artikuluari jarraiki.
Lanpostua egokitzeko edo birkokatzeko aukera aztertu zen, baina telelana baztertu zen, irakaskuntzaren izaera presentziala zela eta. Enpresak argudiatu zuen ez zegoela hutsunerik Valladoliden, ezta beste zentro batzuetan ere, eta beharrezkoa ez zen lanpostu bat mantentzeak gastu jasanezina eragingo zuela. Datu ekonomikoak ere eman zizkion Hezkuntza Sailari.
Arrazoizko doikuntzak
Purak helegitea jarri zuen, desgaitasunagatiko diskriminazioa argudiatuz eta beste hiri batzuetako (Valentzia, Bartzelona eta Huelva) kontratazioei buruzko informazioa emanez, baina auzitegiak atzera bota zituen bere argudioak. Kontratazio horiek ezintasuna aitortu aurretik egin ziren, eta, Justizia Auzitegi Nagusiaren arabera, arrazoizko doikuntzak une horretatik aurrera aztertu behar dira. Enpresak ez zuen birkokatzeko betebeharrik, froga nahikorik gabe, ez zegoen jasota langileak beste hezkuntza-maila batzuetarako titulaziorik zuenik, eta ez zen egiaztatu lanpostu huts administratibo bateragarririk zegoenik.
Aretoak ondorioztatu zuen ez zegoela egokitzeko edo birkokatzeko benetako aukerarik, eta lanpostu berri bat sortzea bideraezina izango zela, ikastetxearen egoera ekonomikoa ikusita. Beraz, errekurtsoa atzera bota zuen.
Aurrekoaren arabera, nahiz eta kaleratze automatikoa debekatu, enpresak kontratua iraungi ahal izango du, baldin eta egiaztatzen badu ez dagoela arrazoizko doikuntzarako edo birkokatzeko benetako aukerarik, betiere irizpide objektibo eta proportzionatuekin.