Ke-saltzaileak dira soluzio magikoak saltzen dituztenak konponbiderik ez duten edo konponbide konplexu bezain eskuraezina duten gaiei. Guztiok dugu gure inguruan teknologia-, klima- edo nazioarteko politika-kontuetarako konponbidea duen jendea, eta agerian uzten dugu gai horretan adituak eta teknikariak ez direla gai haiek eta guk hain sinple eta nabarmen ikusten duguna ez ikusteko bezain alferrikakoak.
Lehen sektoreak, bere adierazpenik zabalenean eta orokorrenean, egoera benetan delikatua bizi du, adierazpen labur bezain ziur batean laburbiltzen dena. Lehen sektoreak izorratuta dauka, baina, arazo eta arazo askoren emaitza denez, konponbidea ere konplexua eta askotarikoa da, gai askoren arabera, eta, beraz, ez du makilatxo magikorik denei dena konpontzeko.
Lehen sektoreak hainbat lege-figurek babestutako naturguneen erregulazioan aldaketa bat aldarrikatzen duenean, eta aldaketa horrek haien lana eta bizimodua eragozten edo zailtzen dienean, hamabost minutu ere ez dira behar ingurumen-kolektibo batek erantzuteko, eta esan du gai hori ez dela sektorearen arazo nagusia, eta, beraz, beste gai batzuetan arreta jartzera gonbidatu du.
Abeltzaintza-sektore estentsiboak otsoaren erasoek eragindako kalteak salatzen dituenean eta otsoaren populazioaren kudeaketa ahalbidetuz haren lege-babesa malgutzeko beharra planteatzen duenean, segundo batzuetako kontua da otsoaren aldeko kolektibo bat atera dakion, esanez kalte horiek oso txikiak direla, hori ez dela arazoa, beraiek jakingo balute bezala zein den, eta, gainera, horretarako daudela kalte-ordainak.
Sektore ekoizlea kexatzen denean burokrazia itogarriaz eta bere ustiategiaren edozein kudeaketa-lanetarako behartuta dagoen paper amaigabeaz, beti dago burokrata edo funtzionario bat, kafe ketsua eskuetan duela, erantzuten diona hori ez dela arazoa, normala dela administrazioek paper horiek eskatzea eta, beraz, etengabe kexatzen ez ibiltzea gogorarazten dietela.
Lehen sektoreak udaletara, mankomunitateetara eta partzuergoetara jotzen duenean, tratamendu fiskala (zergak eta tokiko tasak) lehen mailako jardueraren izaerarekin hobeto egokitzen dela eta atzera egiten ari den sektore ekonomiko batekin onberagoa dela aldarrikatuz, beti dago teknikariren edo zinegotziren bat ohartarazita, eta, tonu altu batekin, erantzuten dizu tokiko zergak eta tasak direla erreklamatzaile horiek dituzten arazoetatik txikiena.
Eta horrela, batu eta jarraitu egiten du, lehen sektorearentzat problematikoak diren hamaika gai aipa ditzakegu, arazo partzialak, jakina, baina, arazo horiek metatuz gero, bata bestearen gainean, egoera benetan kezkagarria lortzen dugu.
Arazoak eta konponbideak ez dira bakarrak, askotarikoak, partzialak eta konplexuak dira, baina ez dugu ahaztu behar arazo horiek metagarriak direla eta, beraz, ezin dugula arazo partzial horien konponbidea atzeratu edo baldintzatu erabateko eta behin betiko konponbidearen zain egon arte.
Horregatik guztiagatik, irakurtzen dudanean, Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuak jasotzen duen bezala, zehazki 39. artikuluan, NPBren helburuetako bat nekazariei bizi-maila zuzena bermatzea dela, nekazarien errenta indibiduala handituz, eta, era berean, Europako Batzordearen webgune ofizialean irakurtzen dudanean Europako nekazari baten 2022ko soldata (aurkitu dudan azken datua) Europar Batasuneko batez besteko soldataren % 65ekoa zela, galdetzen diot neure buruari nola heldu gai konplexu, zail eta nabarmen horri? Ba al dago konponbide bakar eta errazik arazo horretarako? Ezetz ematen dit.
Pentsatuko duzuenez, nekazarien errentaren eta biztanleriaren batez besteko errentaren arteko diferentzial hori ez da berdina lurralde guztietan, baina, beldur naiz diferentzial hori larriagotu egingo dela edo, bestela esanda, handitu egingo dela Euskal Autonomia Erkidegoan, esaterako, biztanleen batez besteko soldata benetan altua den lurraldeetan.
Horregatik, zerga-erreforma hiru lurralde historikoetan argitaratu den honetan, inoiz baino beharrezkoagoa da EAEko nekazaritza-sektoreak nekazaritzako errentaren eta batez besteko errentaren arteko aldea murriztera bideratutako nekazaritza-fiskalitatea izatea, eta politika hori egiturazkoa, hezurrezkoa, iraunkorra eta ez koiunturazkoa izatea.
Euskadiko hiru lurralde historikoetan, urteak dira moduluen araberako zenbatespen-sistema desagertu zela, eta zuzeneko zenbatespena dugu. Fiskalitate ona, bide batez, erakundeetako arduradunek lehen sektorearekiko duten sentsibilitatea islatzen duena, baina, beste ezeren antzera, ukitu batzuk behar dituena.
Ez da irtenbidea, hark esango lukeen bezala. Ez da irtenbide bakarra, erabatekoa eta behin betikoa, diot nik, baina bai irtenbide on partziala.