Donostiak aurrerapausoak ematen jarraitzen du teknologia kuantikoaren garapenean, eta, Euskadi arlo horretako “Europako erreferente” bihurtzeko, Ibaeta auzoan dagoen CIC nanoGUNEren eraikinak bigarren dorre bat izango du, hardware kuantikoaren ikerketan aritzen diren laborategiak hartuko dituena. Horren berri eman zuten atzo Imanol Pradales lehendakariak eta Jose Maria Pitarke nanoGUNEko zuzendariak, eta azaldu zuten “puntako azpiegitura” berri horrek txip kuantikoak diseinatu eta aztertuko dituela Quantum Motion enpresa britainiarrarekin elkarlanean.
Laborategi berri horietan silizioaren teknologian oinarritutako txip kuantikoak garatuko dira, ordenagailuetako mikroprozesadoreetan, telefono mugikorretan eta ibilgailuetan erabiltzen den bera, teknologia kuantikoen eskala-arazoak konpontzeko. Horretarako, dorreak azken belaunaldiko ikerketa-azpiegitura bat izango du, tenperatura baxuko sistema aurreratuekin eta doitasun altuko instrumentazio elektronikoarekin, beharrezkoa baita abangoardiako hardware kuantikoa diseinatzeko eta karakterizatzeko.
“Beste teknologia kuantiko batzuen eskala-arazoak konpontzea agintzen duen hardwarea da, zirkuitu elektroniko estandarrekin integratzea ahalbidetzen duena eta, horrela, berrikuntzarako eta garapen teknologikorako aukera berriak irekitzen dituena”, adierazi du Pitarkek konplexutasun handiko arazoak konpontzeko aukera emango duten prozesadore batzuei buruz, hala nola botika berriak diseinatzea edo material jasangarri berriak sortzea.
Eraikin berri honek, gainera, Quantum Motion enpresa britainiarraren laguntza izango du, erdieroaleetan oinarritutako hardware kuantikoan aitzindaria eta Oxfordeko unibertsitateetatik eta University College Londonetik sortua, iazko ekainean CIC nanoGUNErekin sinatutako akordioari esker. Horrela, Europar Batasunaren lehen egoitza izango da dorre kuantikoaren bulegoetan, eta Donostiako zentroko ikertzaile-taldearekin “estuki” lan egingo du.
Iragarri zuten bezala, duela 16 urte CIC nanoGUNEren egoitza eraiki zenetik proiektatu zen dorre berriak 1.500 metro karratu inguruko handitzea ekarriko du, eta oso-osorik teknologia kuantikoetara bideratuko da. “Betidanik landu dugu nanokuantika, baina arlo kuantikoan ikerketa zehatza egiteko aukera zabaldu zaigu”, azaldu zuen Pitarkek. Azpiegitura berriak, Dorre Kuantikoa izenez ezagutzen denak eta gaur egun eraikitzen ari denak, Ikerbasque Fernando González-Zalba ikertzaileak gidatutako gutxienez 50 pertsonako ikerketa-talde berri bat izango duela adierazi zuen.
Ekosistema kuantikoa
Dorre berri horren eraikuntza bat dator Eusko Jaurlaritzak teknologia kuantikoak bultzatzeko eta, horrela, Euskadi arlo horretan eragile nabarmen bihurtzeko duen estrategiarekin. “Apustu honek Europako erreferente izan nahi dugun lasterketa kuantikoan beste urrats bat ematen lagunduko digu”, adierazi zuen lehendakariak, eta horretarako “kuantikari lotutako ekosistema zientifiko oso bat” eraikitzen ari direla ziurtatu zuen. Ekosistema horrek puntu gorena izango du udazkenean, IBMren superordenagailu kuantikoa martxan jarriko baita Quantum Basque Centerren, CIC nanoGUNEren egoitzatik metro gutxira.
“Ikerketa-ekosistema aurreratua eta mundu mailan aitortua izan nahi dugu. Horretarako, ez da nahikoa unibertsitate onak izatea, baditugulako; beharrezkoa da beste urrats bat ematea eta maila goreneko unibertsitate- eta ikerketa-erreferentzia bihurtzea”, gaineratu zuen Pradalesek, arlo publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetza zeregin horretan funtsezkoa dela gogoraraziz.