Digeritzeko zaila den platera da, eta kezka sortzen du Eusko Jaurlaritzan. Horrela ikusten dute Lakuan Pedro Sanchezen Gobernua Europako funtsen banaketaren diseinuan jarraitzen ari den estrategia. Kapitulu ekonomikoaren buru diren bi kontseilariek agerian utzi zuten Estatuak Europar Batasunetik etorriko diren Next Generation laguntzen kudeaketa garratza uzten ari dela.
Alde batetik, sektore turistikoari lehen laguntzak emateko aitzakiarekin industria baztertzen ari den sentsazioa dago, pandemiaren murrizketek asko zigortu baitute sektore hori. Beste gaitzespena da erkidegoen iritzia kontuan hartu ez izana helburu komun baten inguruan, hau da, ekonomiaren erreskatearen inguruan.
Ildo horretan, Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapen, Iraunkortasun eta Ingurumen sailburuak “kezka sakona” agertu du Espainiako Gobernua egiten ari den urratsengatik. Pfizer eta Enviser-ekin elkarlanean Exla ive Forumek antolatutako hitzaldi telematiko batean, Tapiak Euskadik susperraldi ekonomikoari aurre egiteko dituen lehentasunak eta hurrengo egunean eman beharreko pausoak azaldu zituen. Gobernu zentralaren berehalako ekintza politikoari kontrajarri zion ibilbide-orria.
Bere ustez, azken hilabeteetan “susperraldiak norabide batean seinalatzen duen teoria azaleratzen ari da Estatu espainiarrean”, industria sektorea indartzea, “Praktikan erantzuna oso bestelakoa dela ikusten dugun bitartean”. “Ekonomia bultzatzen duten sektoreez hitz egiten da, enplegua sortzen duten sektoreez, eta Industria Ministerioak Next funtsetan egiten duen apustua turismoari lehentasuna ematea da, industriari % 10 emanez eta beste sektoreei % 90”, kritikatu du.
Tapiak argitu du ez duela esan nahi zerbitzuak “garrantzitsuak” ez direnik, baina, bere ustez, sektore berritzaileak, ekoizpen-sarea, laguntzetatik “kanpo” geratzen ari dira.
Turismoak eta zaharberritzeak itxierengatik “asko sufritu” dutela onartu ostean, gogorarazi du Euskadin aeronautikek eta horien hornitzaileek, iragarri dituzten kaleratzeak direla eta, % 40ko galerak izan dituztela, aireko garraioaren blokeoaren ondorioz, eta “hala ere, ahaztu egin dira”.
Era berean, ez zuen ahaztu “industriaren errealitatea aintzat hartzen ez duen” energia-prezioen politika bat, Europako beste herrialde batzuekin, Alemaniarekin adibidez, desabantailan lehiatzera kondenatzen duena, “Lehiakortasun-politika energetikoak” ezartzen baitituzte.
Era berean, COVID-19aren pandemiak, txertoen inguruko polemikak edo “politikaren ikuskizunak” etorkizuneko belaunaldiei zein eredu ekonomiko utzi nahi diegun eztabaidatzeko beharra “estaltzen” ari direla deitoratu du.
Ondare horri dagokionez, Tapiak Eusko Jaurlaritzak pandemia gainditu ondoren planteatzen dituen lehentasun nagusiak azaldu zituen, laburbilduz, “Hazkunde jasangarria giza garapenarekin uztartzea eta pertsonen beharrei erantzutea”. Horretarako, beharrezkoa da herrialdeak “industria-sare garrantzitsua” izatea. Hori dela eta, Euskadik industria-ekoizpenetik eta industriari atxikitako zerbitzuetatik datorren BPGren % 40 gainditu nahi du. Era berean, I+G+b arloko Europako zifrekin bat egiteko helburua ezarri zuen, eta horrek enpresen eta administrazioaren bultzada partekatua eskatzen du.
Pandemiak “lezio asko utzi ditu”, horietako bat Europar Batasunean autohornikuntza bermatzeko beharra, “Arazoak ematen ari diren” urruneko hornitzaileengan konfiantza izan baitzuen. Hori da Volkswagenek Nafarroan duen lantegiaren kasua, Txinako fabrikatzaile batek behar dituen piezak ematen ez dituelako.
Bestalde, Pedro Azpiazu Ekonomia eta Ogasun sailburua oso kritiko agertu da Estatuak enpresentzako 11.000 milioi euroko funtsaren banaketarekin egin duen “aldebakarreko” diseinuarekin; izan ere, horietatik 7.000 milioi erkidegoetako gobernuek kudeatuko dituzte. Bere ustez, banaketa hori Pedro Sanchezen Gobernuak erkidegoei “dilista plater gisa” erabili die, Euskaditik adostasuna nahiago izan dutenean, eta ez modu “inposatzaile eta norabide bakarrekoa”.
Dena den, Azpiazu zuhur agertu zen, oraindik “aztertzen” ari direlako, onartu arte ez baitzekiten edukia. “Ez dugu ezetz esango, noski, baina ez zait modurik onena iruditzen aldebakarrekoa eta inposatzailea izatea”, zehaztu du. Puntu horretan, sailburuak uste du Espainiako gobernantza partekatuaren mailak “askoz ere modu normalagoan eta politiken eraginkortasunean pentsatuz” egin behar direla, eta, ondoren, “Beste behin ere, ez zait batere gustatu Espainiako Gobernuaren jokabidea”.
Ildo beretik jo zuen Eraldaketa, Berreskuratze eta Erresilentzia Planetik datozen Europako funtsen kudeaketa aipatzean, eta kritikatu zuen Gobernu zentralak baliabide horiek esleitzeko ezarritako kogobernantza-eredua ez dela “ez zentzuzkoa ez positiboa”.