Garai batean, Bilboko Metroa lurpeko garraioa baino zerbait gehiago izan zen: sinbolo bat izan zen. Bisturia bezalako tunel garbia, Norman Fosterrek ordulari suitzar baten zehaztasunarekin eta etorkizunean orbanik gabe sinesten duenaren fedearekin diseinatua.
Urteetan, fede horrek funtzionatu zuen. Ateak robot puntual baten betazalak bezala irekitzen ziren, trenak bals kadentzia batez ilunean behera irristatzen ziren, ez zen harrabotsik ez aienerik, bidaiatzea zeremonia higieniko bat balitz bezala. Hain ongi egina izan zen, non gaizki ohitu gintuen.
Bilboko metroa ez zen modernoa bakarrik; modernoa zen, gauzek huts egiten ez dutenean duten harrokeria diskretu horrekin. Tornuek ez zuten kirrinka egiten, panelek ez zuten gezurrik esaten, argiek ez zuten dar-dar egiten. Eta orduan, norbaitek esaten zuenean “metroan nago”, ez zen kokapen bat, grazia egoera bat zen. Han ez zen ezer gertatzen. Ez zen hitzaldirik ematen, ez kexarik entzuten. Batez besteko euskalduna, berez gutxi hitz egiten duena, ia mistiko bihurtzen zen leku bakarra zen.
Baina orain isiltasuna pitzatu egiten da. Matxurak hasi dira. Txikiak, baina hor daude. Patua gaizki iragartzen duen panela. Tren bat behar baino gehiago geldituta. Distantzia handiegia nasatik bagoira, hainbeste korrontez nekatzen den katenaria. Eta bat-batean, haragiaren eta denboraren gainetik zegoela zirudien sistema horrek bere josturak jantzi erabiliegi bat bezala erakusten ditu.
Sistema berriak, doikuntza teknikoak, digitalizazio progresiboa: guztia esperientzia hobetzera bideratuta dago… Neurri batean, Bilboko metroa adin horretan sartu da, non gorputzak jada ez dien eusten gaztaroko promesei, prezioren bat ordaindu gabe. Modernizazioak matxurak murrizten ditu, bai, baina ezin da denbora ukatu, inoiz ez da ondo amaitzen. Bilboko metroaren benetako miresgarria ez zen bere funtzionamendu bikaina bakarrik izan, hamarkada askotan horrela mantendu izana baizik. Bikaintasuna azpiegitura ikusezinean zegoen.
Ahots batzuek salatzen dute etorkizuna izan zen metro hura orain atzeratu egiten dela. Bilbokoak, euskal hirigintzaren haur miragarria izan zen metroak, urteak daramatza korrika puntualean… baina isilik zahartzen. Eta batek bere buruari galdetzen dio ea arazoa ez ote den izango hain ondo egin dugula, hain polita, hain ukiezina, non ez baikara ausartuko ukitzera. Eraginkortasuna hilezkortasunarekin nahasten dugula. Ondo egindako obraren nostalgiak ordezkoen beharra zapuzten duela.