Euskadik errezeloak ditu Espainiako Gobernuak Europako erreskate plana kudeatzen duenean, xehetasunen berri izan ahala eta egiten den bilera bakoitzean. Pedro Azpiazu Ekonomia eta Ogasun sailburuak “kezka handia” agertu zuen atzo, Espainia Puede suspertzeko planaren “defizit politikoagatik”.

Desadostasunak fronte guztiak hartzen ditu. Eusko Jaurlaritza ez dator bat ez planaren ildo nagusiekin, ez plana egiteko moduarekin, erkidegoen iritzia kontuan hartu gabe. Hala, arlo ekonomikoko zenbait gairen inguruko desadostasunaz haratago, Azpiazuk ohartarazi zuen programak autonomia erkidegoen “eskumen propioak urratzen” dituen eredu bat ezartzen duela, eta muga horiek errespetatzeko diseinua aldatzeko eskatu zuen.

Azpiazuk Errekuperazio, Eraldaketa eta erresilientzia Planaren II. Konferentzia Sektorialean eman zuen mezu hori. Foro telematiko horretan, eskualdeei funtsaren gakoen berri ematen zaie eta, paperari dagokionez, ekarpenak egiten dituzte.

Kontua da, duela aste batzuk Ekonomia sailburuak esan zuen bezala, Pedro Sanchezen Gobernuak mahai gainean jarri duela dagoeneko prestatuta dagoen plater bat, eta orain EBko 140.000 milioi eurora iristen diren gobernuek digeritu behar dutela.

Eta Euskadik argi dauka errezetari buelta eman behar zaiola, eskumen-inbasioa bezalako arazoak konpontzeko. “Erantzukizun handia dugu eta planteatutako eredua birbideratzeko garaiz gaude, telegidatuta nagoela iruditzen baitzait”, adierazi du.

Bere garrantzia gora-behera, susperraldi plana “hankamotz” jaio dela uste du Azpiazuk, eta ondorioak “oso garrantzitsuak” izango direla azaldu du. Horrela, Gobernu zentralak planteatutako ereduaren gako batzuen errepaso oso kritiko eta zehatza egin zuen. Alde batetik, ez dira kontuan hartu autonomia erkidego bakoitzaren espezializazio adimendunaren estrategiak, eta proiektu industrial eta berritzaileen aldeko apustua egin da.

Era berean, Espainiako Gobernuak planteatzen duen gobernantza sistemak Errekuperazio eta Erresilientziaren Europako Mekanismoaren (MRR) araudiaren “bi printzipio urratzen” dituela kritikatu du. Azaldu zuenez, adizionalitate-printzipioa da – Europako funtsak ez baitira gastu arruntak estaltzeko erabili behar –, eta autonomiek estatuko planen diseinuan duten partaidetza-printzipioa, zeina, salatu zuenez, “Nulua” izan baita.

Bileraren balorazioan, Azpiazuk esan du Gobernu zentralaren kudeaketaren aurkako jarrera “orokorra eta partekatua” izan zela konferentzian parte hartu zuten autonomia erkidego gehienen artean.

Arazo horrekin batera, plan horri eta Europako berreskuratze funtsei atxikitako proiektuak gauzatzeko epea da Kontseilariarentzat “berebiziko garrantzia” duen beste gai bat. Azpiazuk azaldu duenez, Gobernu sozialistak 2023 jarri ditu MRRren lehen 70.000 milioi euroak gauzatzeko data gisa, eta Europak, berriz, 2026ra arte egiteko aukera ematen du, epe “errealistagoekin”.

Gainera, bileran agerian geratu ziren, “Gehiengo zabalagatik”, hainbat gai, hala nola programak urte anitzetan planifikatzeko ezintasuna, zenbatekoak ezagutzen ez direlako, edo Europako funtsen balizko osagarritasuna, lagundutako politiketan “koherentzia handiagoa” lortzeko.

Radio Vitorian egindako elkarrizketa batean, Arantxa Tapia Garapen Ekonomikorako sailburuak EBk berreskuratze-funtsak banatzeko “irizpide egokiak” ezartzea espero du, baita “proiektu eraldatzaileenak baliabideak jasoko dituztenak egiazkoak izatea ahalbidetuko duten kontrol-mekanismoak” ezartzea ere.

Bestalde, Nadia Calviño Ekonomia Gaietarako eta Eraldaketa Digitalerako ministro eta presidenteordea atzo, astelehena, bildu zen PSOEko, Podemos Nazio Batuen Erakundeko, ERCko eta EAJko bozeramaileekin, Europako funtsak berreskuratzeko planak jasotzen dituen erreforma legegileak eta inbertsio planak azaltzeko.

Ministerioko iturriek Efe albiste agentziari azaldu diotenez, presidenteordea bozeramaileekin harremanetan egon da 20 trakzio-programak azaltzeko hasi berri duen bilera-sorta batean, 2023ra arte 70.000 milioi euroko funts europarrekin finantzatuko baitituzte.

Calviñok azpimarratu zuen 20 programak martxan jartzeak eragin biderkatzailea izango duela ekonomian, hau da, horietan inbertitzen den euro bakoitzeko BPG euro bat baino gehiago hobetuko dela.