Nafarroa izan da gehien hazi den seigarren erkidegoa Francoren heriotzatik gaur egunera arteko 45 urteetan. Lau hamarkada eta erdi, Europan sartzeak, dezentralizazioak eta autonomia-erkidegoei eskumenak esleitzeak markatuta. Azken horietan, Foru Erkidegoa % 2,63ko batez besteko erritmoan hazi da, eta Espainiako ekonomian, berriz, % 2,35eko batez besteko bultzada izan du.

Espainiako Merkataritza Ganberak eta Espainiako Ekonomialarien Kontseilu Nagusiak autonomia-erkidegoen ekonomia-, gizarte- eta enpresa-bilakaerari buruz egindako 45 urteko txostenaren arabera, autonomia-erkidegoak arduratu dira eskualde bakoitzean bizi-kalitatea handitzeaz eta ongizate-estatua ezartzeaz.

Ikerketaren arabera, azken 45 urteetan, eskualdeen arteko per capita BPGren diferentzialak 30 ehuneko-puntu murriztu dira, egoera ahulenean daudenen batez besteko nazionalarekiko pixkanakako konbergentziagatik. BPGa % 2,39 hazi da urtean azken 45 urteetan, 1975ean 414 milioi euro baino pixka bat gehiago izatetik 2019an 1,1 bilioi izatera (2010eko prezio konstanteetan).

Nafarroarako, hazkundea % 2,63koa izan da, 1975ean 6.529.682.000 eurokoa izatetik 2019an 20.483.446.000 eurokoa izatera igaro baita, Aura Nicolaescu NUPeko Ekonomia Fakultateko Gradu Amaierako saridunak prentsaurreko batean aurkeztu duen ikerketaren arabera.

Murtzia, Errioxa, Kanariar Uharteak, Balear Uharteak eta Madril, hazkunde handiekin

Zentzu horretan, Javier Taberna Nafarroako Merkataritza Ganberako presidenteak azpimarratu du autonomia erkidegoak izan direla “aurrerapen ukaezin honen erantzuleak”.

Nafarroak adierazi duenez, “1965etik, foru erregimena baliabide naturalak eta giza baliabideak garatu eta ustiatzeko baliatzen jakin du, Nafarroa erkidego oparo bihurtzeko helburu bakarrarekin, non hezkuntza eta osasuna izan diren hiritarren arteko askatasun eta berdintasun maila altuenak lortzeko lehentasunak”.

Izan ere, Nafarroako garapenerako funtsezko faktorea industria izan da, Foru Komunitatean pisu handia mantentzen baitu. Beste lurralde batzuetan ez bezala, desindustrializatu egin dira nabarmen.

Bestalde, azterlanak egiaztatzen du azken 45 urteetan izandako bizi-itxaropenaren igoera esponentziala, azpiegituren hedapena, per capita BPGren hazkundea eta aztertzen diren beste adierazle ekonomiko, sozial eta instituzional batzuk.

Mikel Irujo Nafarroako Gobernuko Garapen Ekonomikorako kontseilariak adierazi duenez, “Europa gure testuingurua da, ez bakarrik geografikoki, baita identitatean eta balioetan ere”. Europa balio demokratikoekin eta ingurumenaren eta gizartearen aldetik jasangarria den etorkizunarekin bat datorrela adierazi du sailburuak.

Bestalde, ikerketaren arabera, 2018an, BPGren gaineko I+G jardueretan enpresa gastu handiena zuten erkidegoen artean zegoen Nafarroa ( % 1,13). 1987. urtearekin alderatuta izandako bilakaera aztertuz gero, enpresa sektorean I+Gko gastuaren hazkunderik handiena izan dutenen artean dago Nafarroa ere, BPGari dagokionez, ehuneko 0,84 punturekin.

Baina oraindik ere badira hobetzeko zenbait alderdi, hala nola hezkuntza-emaitzak, epe ertainera eskulanaren kualifikazioan eta produkzio-ehunaren garapenean eragiten dutenak.

Gainera, Nafarroako enpresak gainerakoen gainetik jarri dira nazioartekotzeari dagokionez. 2019an, esportazioak BPGren % 48 izan ziren. Era berean, enpresa horiek lehenengoak izan ziren esportazioen pisuaren rankingean, 2000 eta 2019 artean ( % 40, batez beste).

Merkataritza Ganberako presidentea kezkatuta agertu da “ekonomiaren ezohiko eraldaketa” horrek izango dituen ondorioengatik, izan ere, bere ustez, kualifikazio profesionalei lotutako plantillen “doikuntzak” egingo dituzte.

Horregatik, eredu ekonomikoaren eraldaketa horren eragina murrizteko neurriak hartzeko eskatu du, hala nola enplegu-nitxoak bilatzea, lanbide-heziketa horietara egokitzeko.

Egilea Andoni Beitia